روزشماری برای خاموشی فلرهای نفتی اهواز

سیدعلیرضا شریفی|   اهواز- خبرنگار:

خاموشی فلرهای نفتی موضوع مورد مناقشه در زمینه آلودگی هوای اهواز در سال‌های گذشته است که هرچند مدت یک بار بر صدر اخبار می‌آید و وعده‌هایی برای جمع‌آوری آنها داده می‌شود. اما هر بار این وعده‌ها در میان دود پالایشگاه‌ها و شرکت‌های نفتی گم می‌شوند. 

زمانی که نفت خام استخراج می‌شود، گاز طبیعی خام همراه با آن نیز استخراج می‌شود. در مناطقی از جهان که فاقد خطوط لوله و دیگر زیرساخت‌های حمل گاز هستند، معمولا مقادیر زیادی از این گاز به عنوان گازهای زائد یا غیرقابل استفاده فلر می‌شوند. سوختن گاز همراه نفت ممکن است بالای برج عمودی فلر رخ دهد یا در یک فلر روی سطح زمین و یک گودال زمینی. 

این پدیده در تاسیسات نفتی، پالایشگاه‌ها و صنایع پتروشیمی به منظور ایمنی کارکنان و تجهیزات موجود در محل اتفاق می‌افتد. در واقع گازهای فلر هنگامی تولید می‌شوند که فرایندها عملکرد کاملی نداشته باشند. در واقع مشعل‌سوزی پدیده سوزاندن گازهای اضافه در مکان‌های استخراج نفت و گاز است. 


میزان آلایندگی تاسیسات نفت مشخص شود

تا پیش از این آمارهای ضد و نقیض زیادی درباره سهم فلرهای نفتی در آلودگی اهواز منتشر می‌شد و همین آمارها و ادعاها سبب شده بود شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب از پرداخت حق آلایندگی به شهرداری اهواز خودداری کند و در برخی مقاطع سهم ناچیزی از آلودگی هوای اهواز را مربوط به تاسیسات خود بداند. 
مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان با انتقاد از این رفتارها می‌گوید: اگر هرکدام از ما بپذیریم که ما و هموطنانمان در هوای آلوده‌ای تنفس می‌کنیم که ممکن است در آن دچار آسم مزمن شویم، دیگر به دنبال مقصر نمی‌گردیم بلکه به دنبال راهکار حل مشکل خواهیم بود. 

«کیامرث حاجی‌زاده» می‌افزاید: خوزستان انواع آلاینده‌‌ها را دارد و فلرهای نفتی بخشی از آنهاست. این‌که همه آلودگی‌ها را به یک مولفه نسبت دهیم، صحیح نیست چون چندین مولفه در آلودگی کلانشهرها، به ‌ویژه شهری مثل اهواز، تاثیر دارد. 
وی تصریح می‌کند: باید سهم هر مولفه در آلودگی خوزستان مشخص و برای مقابله با هر کدام برنامه زمان‌بندی تدوین و به اجرای آن اقدام شود. 


سهم فلرهای نفتی در آلودگی هوای اهواز

مدیرکل حفاظت محیط ‌زیست خوزستان نیز در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که در طرح جامع آلودگی هوا سهم همه عوامل و مولفه‌های آلوده‌کننده هوا به تفکیک مشخص شده است، می‌گوید: نیمی از آلودگی هوای اهواز به فلرهای نفتی مربوط است و پس از آن، حمل ‌و نقل رتبه دوم را در آلودگی هوای این کلانشهر دارد. «احمدرضا لاهیجان‌زاده» تاکید می‌کند: فلرهای نفتی باید در یک برنامه 3 ‌ساله جمع‌آوری شوند و در قوانین پایین‌دستی این امر الزام شده است. 

وی ادامه می‌دهد: اهواز سال گذشته فقط 4 روز هوای پاک را تجربه کرد و طبیعی است که اگر بخواهیم تعداد این روزها را افزایش دهیم، باید میزان آلاینده‌ها را کاهش دهیم. خاموشی فلرهای نفتی تاثیر بسزایی در افزایش کیفیت هوای اهواز خواهد داشت. 


حق آلایندگی صنایع پرداخت نمی‌شود

همچنین، شهردار اهواز می‌گوید: بر اساس محاسبات صورت‌ گرفته و تعداد صنایع فعال در خوزستان، حدود 700میلیارد تومان حق آلایندگی اهواز است که کمتر از 5 درصد آن به این کلانشهر تخصیص یافته است. 
«منصور کتانباف» ادامه می‌دهد: حق آلایندگی حقی است که قانون مشخص کرده و بر اساس آن صنایع آلاینده و دستگاه‌هایی که حریم و محیط شهری را آلوده می‌کنند، باید ضریبی از درآمدشان را صرف پرداخت عوارض آلایندگی برای بهبود شرایط محیط کنند. 
وی با بیان این‌که در زمینه آلایندگی تولید، انتقال و فروش نفت نیز مانند جریمه‌های رانندگی سهم شهرداری پرداخت نمی‌شود، عنوان می‌کند: در جلسه‌ای از ما خواسته شد که در مورد حق آلایندگی شهر اهواز از وزارت نفت  چیزی نگوییم. 


آلودگی‌های نفتی برای وزارت نفت اهمیت ندارد

یک کارشناس مسائل محیط ‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری اظهار می‌کند: فعال بودن فلرهای نفتی در 4 سمت شهر اهواز و افزوده شدن فلرهای شرکت نفت کارون به فلرهای قبلی، موجب ایجاد محیط آلوده‌ در اهواز شده است. 

«آرزو خالقی» می‌افزاید: شدت آلودگی هوا ناشی از سوخت‌های فسیلی در اهواز به حدی رسیده که حتی در روزهایی که پدیده گرد و غبار نداریم هم شاخص PSI (آلودگی هوا) به حد سالم نمی‌رسد. این در حالی است که در گذشته چنین شرایطی نداشتیم. 

وی بیان می‌کند: هیچ دستگاهی به اندازه حفاظت محیط‌ زیست از برنامه‌های شرکت نفت مطلع نیست و جلسات پیاپی با این شرکت برگزار می‌کند. مسئولان محیط‌ زیست بارها اعلام کرده‌اند که وزارت نفت به دلیل نبود اعتبارات مالی اولویتی برای کاهش آلایندگی فلرهای نفتی قائل نیست. 

این کارشناس محیط‌ زیست می‌گوید: شرکت نفت و گاز مارون پروژه‌های 2 هزار میلیارد تومانی برای خود تعریف و بین تمام آنها تنها یک پروژه نمک‌زدایی مصوب کرده است که ربطی به محیط‌ زیست ندارد. اینها نشان می‌دهد که تاکنون آلودگی هوا مدنظر وزارت نفت نبوده است. تولید نفت برای شرکت نفت افتخار است، ولی این شرکت حاضر نیست آلودگی‌های ناشی از فعالیت‌های خود را رفع کند. 


در اعلام میزان آلایندگی نفت اغراق می‌شود

مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب اما درباره میزان آلایندگی فلرهای نفتی نظر متفاوتی دارد. او معتقد است که منشأ آلودگی‌های محیط زیستی خوزستان تنها فلرهای نفتی نیست. 
«بیژن عالی‌پور» می‌گوید: به‌ هیچ‌ عنوان صحبت‌های مسئولان مرکز بهداشت خوزستان مبنی بر نقش عمده فعالیت‌های نفتی را در آلودگی هوای اهواز قبول ندارم. 
این مدیر ارشد نفتی بیان می‌کند: منشأ آلودگی‌ هوای اهواز فقط نفت و فلرهای نفتی نیست. ما آلوده‌کنندگی نفت را منکر نیستیم ولی تا این حد هم که گفته می‌شود، آلودگی ایجاد نمی‌کند. 


جمع‌آوری فلرهای نفتی

مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در ادامه با بیان این‌که جمع‌آوری گازهای همراه نفت در اولویت قرار دارد، تصریح می‌کند: همان‌طور که دانشگاه‌ها و مرکز بهداشت و حفاظت محیط ‌زیست خوزستان نگران آلودگی فلرهای نفتی هستند، ما هم همین حساسیت را داریم. خانواده‌های ما نیز همین‌جا زندگی می‌کنند. 
عالی‌پور می‌گوید: امیدواریم با تامین منابع مالی (ارزی و ریالی) بتوانیم هرچه سریع‌تر مشعل‌های نفتی را خاموش کنیم. 
وی اظهار می‌کند: با اختصاص اعتباری معادل یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار، تمام مشعل‌های مربوط به شرکت ملی مناطق نفت‌خیزجنوب تا 3 سال آینده خاموش می‌شوند. 


خوزستانی‌ها چشم‌به‌راه تحقق وعده‌ها

بهره بردن از گازهای همراه نفت یکی از مهم‎‌ترین مسائل در سال‌های اخیر در حوزه نفت بوده است به طوری که حتی مقام معظم رهبری در سفر خود به عسلویه در سال 1390 خواستار استفاده از این گازها و پایان دادن به آلودگی آنها شدند. 
وزارت نفت در سال‌های اخیر طی برگزاری مزایده‌ای فروش گازهای همراه نفت را در فراخوانی به بخش غیردولتی اعلام کرد اما این کار تاکنون به سرانجام مطلوبی نرسیده است و همچنان این گازها در حال سوختن هستند. این مساله، علاوه بر اتلاف سرمایه ملی، موجب آلودگی هوای شهرها و روستاهای مختلف می‌شود. 
حالا باید دید مسئولان شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب که قول خاموشی مشعل‌های نفت را تا 3 سال آینده داده‌اند، به این قول عمل خواهند کرد یا دوباره زمان خواهند خرید و وعده‌ای به وعده‌های قبلی اضافه خواهند کرد.