محیط زیست
رودخانههای گیلان زیر چرخ بولدوزرها
همشهری از برداشت بی‌رویه شن و ماسه از رودخانههای استان گزارش می‌دهد
فرشته رضایی| رشت-خبرنگار:
بولدوزرهای زردرنگ به جان بستر رودخانه‌ها افتاده‌اند. روزی نیست از مناطق مختلف گیلان و بستر رودخانه‌ها با مجوز یا بی‌مجوز شن و ماسه برداشت شود؛ رویه‌ای که منجر به تغییر اکوسیستم رودخانه‌ها، تغییر مسیر و از بین رفتن بستر زاد و ولد و زندگی ماهیان می‌شود. با این حال به جز برداشت‌های با مجوز، حجم زیادی از برداشت‌ها خلاف و بدون مجوز است. گفته می‌شود، در برخی از برداشت‌های مجوزدار هم افراد از مقدار در نظر گرفته شده بیشتر برداشت می‌کنند.
۴۰ رودخانه در معرض تهدید
حال سوال اینجاست که برداشت‌های بدون مجوز چه معضلاتی ایجاد می‌کنند؟ در این رابطه یک فعال محیط‌زیست به همشهری می‌گوید: در گیلان بیش از 40 رودخانه منتهی به دریای خزر وجود دارد که از بستر تعداد زیادی از آنها شن و ماسه برای موارد مختلف برداشت می‌شود.
«نسیم طواف‌زاده» می‌افزاید: میزان و چگونگی برداشت شن و ماسه برای بسیاری از دستگاه‌ها از جمله شهرداری‌ها و بخشداری‌ها تعریف‌شده نیست. اگر نظارت و پیگیری‌های محیط‌زیست در این‌باره نباشد، اتفاقات ناخوشایندی برای بستر رودخانه‌ها به دلیل برداشت بیش از حد رخ می‌دهد.
وی اظهار می‌کند: طبق گزارش‌های ارسال شده، بیشترین برداشت شن و ماسه در مناطق غرب استان انجام می‌شود. متاسفانه یکی از مشکلاتی که داریم، این است که رودخانههای مناطق مختلف استان به صورت محدوده‌ای تحت نظارت هستند. در حال حاضر برداشت شن و ماسه به شکل پراکنده است و نظارت تخصصی در این حوزه وجود ندارد.
طواف‌زاده با اشاره به برداشت شن و ماسه توسط ارگان‌های رسمی مانند شهرداری‌ها و بخشداری‌ها ادامه می‌دهد: در بسیاری از مواقع بخشداری‌ها در سطح روستاها نیز درگیر ماجرا هستند و موجب تشدید برداشت شن و ماسه به بهانه ساخت پروژه‌های عمرانی می‌شوند.
چیزی که مهم است برداشت شن و ماسه برای پوشاندن زباله‌ها در روستاهاست که به این بهانه مجوز صادر می‌کنند، اما عملا شن و ماسه برداشت شده برای دفن زباله به کار گرفته نمی‌شود.
وی می‌گوید: از بین رفتن زیستگاه برخی از ماهیان آبزی رودخانه‌ای و نیز تخریب بستر رودخانه برای زاد‌آوری ماهیان دریای خزر در فصل زاد و ولد از دیگر نتایج منفی برداشت‌های بی‌رویه از سطح رودخانههای استان است. اما مسئولان برای جلوگیری از این روند چه می‌کنند؟ معاون امور صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان در این زمینه بیان می‌کند: برداشت بی‌رویه و خارج از ضابطه از بستر رودخانههای گیلان مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرد.
«افشین سروش» اظهار می‌کند: هرگونه اقدام برای برداشت بی‌رویه از مصالح شن و ماسه از بستر رودخانههای گیلان که خارج از ضوابط مندرج در مجوزهای صادر شده دستگاه‌های متولی باشد، مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرد.
وی عنوان می‌کند: برداشت بی‌رویه شن و ماسه و مازاد نیاز از بستر رودخانه‌ها از موضوعات مهمی است که همواره سازمان‌های متولی صدور مجوزهای قانونی و دستگاه‌های نظارتی در گیلان با آن مواجه هستند.
این مسئول با بیان اینکه سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان جزو دستگاه‌های متولی در امر نظارت بر نحوه برداشت از رودخانه‌هاست، می‌افزاید: این دستگاه بر اساس تکالیف قانونی محول شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت مسئولیت صدور مجوز برداشت از بستر رودخانه‌ها را برعهده دارد.
آسان شدن روند صدور مجوز
سروش با اشاره به آسان شدن روند صدور مجوز برداشت شن و ماسه بیان می‌کند: مجوز برداشت شن و ماسه برای سه گروه از متقاضیان صادر می‌شود. شرکت‌های دانه‌بندی، شهرداری‌ها و پیمانکاران پروژه‌های عمرانی سه گروهی هستند که سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان مجوزهای لازم را بنابر صلاحدید برای آنان صادر می‌کند.
معاون امور صنایع و معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان می‌گوید: مجوزهایی که توسط این دستگاه برای برداشت‌کنندگان شن و ماسه صادر می‌شود، باید با ضوابط شرکت آب منطقه‌ای گیلان، حفاظت محیط‌زیست و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان انطباق داشته باشد. این مسئول از برگزاری جلسات متعدد در زمینه شیوه‌نامه صدور مجوز برداشت از بستر رودخانه‌ها خبر می‌دهد و عنوان می‌کند: با تعاملات متعدد و مطلوبی که بین دستگاه‌های مرتبط در زمینه صدور مجوز برداشت شن و ماسه شکل گرفته، روند صدور این مجوزها در آینده نزدیک کوتاه‌تر می‌شود.
تشکیل سالانه صدها پرونده تخلف
«کاظم لطفی» مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گیلان با تأکید بر اینکه این شرکت نحوه برداشت شن و ماسه رودخانههای استان نظارت دارد، می‌گوید: سالانه صدها پرونده تخلف برداشت غیرمجاز و بیش از حد از بستر رودخانههای گیلان توسط شرکت آب منطقه‌ای برای رسیدگی به محاکم قضایی ارجاع می‌شود.
