آن سوی دیوارهای تاریخی

سارا گلابگیریان| یزد- خبرنگار:

 شاید مَثَل «رنگ رخسار خبر می‌دهد از سر درون» همیشه درست نباشد. در برخی مواقع، زیبایی و آرامش ظاهری نشان از زیبایی و آرامش درونی ندارد. این مثال برای بافت تاریخی یزد کاربرد دارد.

 این بافت ارزشمند که اکنون یک بافت ارزشمند جهانی است، حال و روز درونی چندان خوبی ندارد. اقداماتی که برای ثبت جهانی بافت تاریخی انجام شد تنها متوجه ظاهر بافت تاریخی بود، غافل از آن‌که در پس این دیوارها مخروبه‌هایی است که اگر به همین حال رها شوند، با توجه به مزاحمت‌هایی که برای همسایگان دارند، آنها را نیز از بافت تاریخی فراری خواهند داد.

 ساکنان بافت تاریخی با توجه به معماری ارزشمند این بافت، محکوم به محرومیت از برخی خدمات شهری هستند و اگر مشکلات همسایگی در کنار مخروبه‌ها به آنها فشار بیاورد، دیری نخواهد پایید که بافت تاریخی ساکنان اصیل خود را از دست خواهد داد. کاهگل کردن دیوارها و سنگفرش کردن کوچه‌ها بخشی از اقدامات عمرانی است که باید در بافت تاریخی انجام شود، اما مخروبه‌های این بافت که عمدتا به دلیل موروثه بودن به حال خود رها شده‌اند، بزرگ‌ترین آسیب برای بافت تاریخی است.


انتظارات ساکنان از مسئولان 

یکی از ساکنان بافت تاریخی می‌گوید: مخروبه‌های بسیاری در بافت تاریخی وجود دارد که تنها به ظاهر دیوارهای آن رسیدگی شده است، اما این مخروبه‌ها مرکز بروز مشکلات اجتماعی و شهری هستند.  «رضا حمیدفر» می‌افزاید: زندگی در کنار این مخروبه‌ها رعب‌انگیز شده است و بسیاری از ساکنان بافت تاریخی از مشکلات آنها به‌ویژه زباله‌دانی و پاتوق معتادان شدنشان به ستوه آمده‌اند. همین است که انگیزه‌ای برای ادامه زندگی در بافت تاریخی وجود ندارد. وی می‌گوید: ساکنان بافت تاریخی به دلیل معماری ویژه این بافت که باعث افتخار است، از دریافت خدمات شهری مناسب از جمله دسترسی آسان، خدمات حمل و نقل عمومی و مشابه آن محروم هستند و مشکلات ناشی از مخروبه‌های بافت تاریخی هم به آن اضافه شده است. این ساکن بافت تاریخی تاکید می‌کند: اگر این وضعیت ادامه یابد، انگیزه‌ای برای ادامه زندگی در بافت تاریخی وجود نخواهد داشت و ساکنان اصیل یکی پس از دیگری محله را ترک می‌کنند. بسیاری از فرزندان این محله‌ها نه‌تنها از محله مهاجرت کرده‌اند، بلکه سراغی از خانه آبا و اجدادی خود هم نمی‌گیرند. 

حمیدفر ادامه می‌دهد: برخی از این خانه‌ها به حال خود رها شده و دچار آسیب‌ شده‌اند و حتی همسایگان خود را هم با مشکل مواجه کرده‌اند و بخشی دیگر به اتباع بیگانه اجاره داده شده‌اند که تعلقی به این استان و بافت ندارند. وی اظهار می‌کند: مسئولان باید انگیزه زندگی در بافت تاریخی را با توجه به جهانی شدن این بافت به واسطه همین جریان زندگی تقویت کنند. بیشترین خدمات شهری باید متوجه بافت تاریخی باشد تا زندگی در بافت برای همه ارزشمند باشد. در حال حاضر، زندگی در بافت تاریخی اصلا ارزش نیست.


ایجاد ارزش در بافت تاریخی 

یکی دیگر از شهروندان یزدی با اشاره به اقداماتی که برای ساماندهی مخروبه‌ها انجام شده است می‌گوید: برخی از این مخروبه‌ها به پارکینگ تبدیل شده است، اما قطعا نمی‌توان همه آنها را به پارکینگ تبدیل کرد و باید حمایت‌هایی صورت گیرد که این مخروبه‌ها مرمت شوند و کاربری‌های اجتماعی و اقتصادی دیگری به خود بگیرند.
«ناصر سهیلی» ادامه می‌دهد: باید از مالکان این مخروبه‌ها دعوت شود تا به این وضعیت رسیدگی کنند و اگر اتفاقی نیفتاد، اداره کل میراث فرهنگی برای خریداری و مرمت آنها و بخشیدن کاربری‌های کاربردی اقدام کند.

این دانشجوی معماری با تاکید بر این‌که معماری بافت تاریخی یزد منحصر به فرد و بی‌نظیر است می‌افزاید: حتی مخروبه‌هایی که در پس دیوارهای بلند بافت تاریخی وجود دارد هنوز زیبایی دارند و قابل مرمت هستند، اما لازمه این کار حمایت مادی و معنوی از مالکان و ایجاد انگیزه در آنها برای مرمت است.

وی می‌گوید: املاک در بافت تاریخی ارزش چندانی ندارند و به همین دلیل، مالکان انگیزه‌ای برای رسیدگی به املاک خود ندارند، در حالی که اگر ارزش املاک در بافت تاریخی بالا برود، قطعا انگیزه اقتصادی و به تبع آن انگیزه اجتماعی برای زندگی در بافت تاریخی و رسیدگی به بناها ایجاد خواهد شد.


وضع قوانین  مورد نیاز

رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی یزد با تایید مشکلات موجود در بافت تاریخی و رها شدن و مخروبه‌ شدن برخی از بناها می‌گوید: در قلب بافت تاریخی در محله‌های گردشگرپذیر از جمله فهادان، زمانی که به 50 متری اطرافمان نگاه کنیم، مشاهده می‌شود که وضعیت بافت تاریخی خوب نیست. 

«محسن عباسی هرفته» ادامه می‌دهد: بزرگ‌ترین مشکل مربوط به این وضعیت مالکیت است. بسیاری از این مخروبه‌ها کثیرالمالک یا مجهول‌المالک هستند و قانونی برای رسیدگی و مرمت آنها وجود ندارد. وی با اشاره به مشکلات قانونی که برای مرمت این خانه‌ها وجود دارد اظهار می‌کند: برخی از مالکان تنها یک سهم از 100 سهم ملکی را که به ارث برده‌اند دارند و با این وضعیت انگیزه‌ای برای دنبال کردن وضعیت ملک و حتی مرمت آن وجود ندارد. 


تدوین قوانین کاربردی

رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر یزد تاکید می‌کند: این مشکلات باید با تدوین قوانین کاربردی حل شود و نمایندگان مجلس باید در این حوزه وارد شوند و قانونی مصوب کنند تا بر اساس آن بتوان برای بناهای تاریخی مجهول‌المالک و کثیر‌المالک برنامه‌ریزی و اقدام کرد.
«محسن عباسی هرفته» تاکید می‌کند: باید قوانینی وضع شود که دست شهرداری‌ها برای رسیدگی به این مخروبه‌ها باز شود. در حال حاضر، با توجه به این‌که مالکیت این خانه‌ها در دست بخش خصوصی است، شهرداری مجوزی برای ورود و ساماندهی ندارد، اما اگر قوانینی وضع شود که این مشکل را حل کند، وضع موجود به مراتب بهتر خواهد شد.