گلستان؛ جادوی مشرق زمین

ستاره حجتی|  گرگان-خبرنگار:


ایران را به نام کشوری رنگارنگ از اقوام می‌شناسند. این اقوام مردمان نجیبی هستند که با وجود چالش‌های گسترده منطقه‌ای، به مرزبانی کشور مشغولند. به عبارت دیگر این روزها، معنای قومیت در باورهای فکری این اقشار نیز به شکلی است که براساس تصور به وجود آمده، تمایز آنان را از ایران دشوار می‌سازد. 

یکی از مهم‌ترین مراسمی که هر سال در کشور در حوزه اقوام و با نگاه ویژه به روستاهای ایران برگزار می‌شود، جشنواره اقوام ایرانی به میزبانی گلستان است. این جشنواره از سال 1384 برای نخستین بار و در الگوی استانی در گلستان که به نگارستان ایران و ایران کوچک در میان استان‌های کشور شهرت دارد، برگزار شد. بعد از گذشت 10 سال این جشنواره با ثبت در تقویم بین‌المللی سازمان گردشگری جهانی، به‌عنوان یک رویداد جهانی در استانی که تنوع قومی‌اش ایران را نمایندگی می‌کند و به‌عنوان مهم‌ترین رویداد فرهنگی اقوام در منطقه شناخته شد.

از سال گذشته، در یازدهمین دوره برگزاری این جشنواره، تحولی در آن ایجاد شد. با این‌که هر سال، گرگان به عنوان مرکز استان میزبان برگزاری آن بود، این بار گنبدکاووس به عنوان دومین شهر بزرگ استان با پیشینه‌ای از فرهنگ و تاریخ میزبانی آن را به عهده داشت. برای دومین سال پیاپی باز هم این شهر که خود جمعیت زیادی از اقوام گوناگون را در خود جا داده است، میزبانی این جشنواره را بر عهده دارد. 


این بار از گنبدکاووس

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان درباره برگزاری دوازدهمین جشنواره بین‌المللی اقوام گلستان می‌گوید: دوره دوازدهم جشنواره بین‌المللی فرهنگ اقوام با محوریت «وحدت اقوام» در استان برگزار می‌شود.

«ابراهیم کریمی» بیان می‌کند: با توجه به این‌که فرهنگ و تاریخ اقوام نقش بسزایی در شکل‌گیری هویت و ارزش ملی دارد و با توجه به حضور اقوام مختلف در گلستان نظیر فارس، ترک، ترکمن، کرد، سیستانی، بلوچ، قزاق و تنوع فرهنگی موجود و پیشینه تاریخی بیش از 7 هزار ساله، گلستان به عنوان کانون وحدت اقوام شناخته شده است. بر همین اساس امسال محوریت این دوره از جشنواره را وحدت اقوام در نظر گرفتیم تا با برنامه‌‌ریزی مناسب، آنچه باعث انسجام بیشتر وحدت اقوام می‌شود در جشنواره به آن پرداخته شود.

وی با بیان این‌که امسال مانند سال گذشته جشنواره در دو شهرستان استان برگزار می‌شود، می‌گوید: برای این‌که امکان دسترسی همه شهروندان گلستان به‌ویژه شرق استان به جشنواره اقوام ایران‌زمین فراهم شود، امسال نیز این جشنواره 4روز در گرگان و برای دومین بار 4روز در گنبدکاووس نیز برگزار می‌شود.


ضرورت وجود راه‌های دسترسی به روستاها

رئیس پیشین هیات مدیره جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی، اقوام را برگ بنده گردشگری ایران و جشنواره اقوام گلستان را یکی ازظرفیت‌های مهم برای تحقق توسعه این مسیر تازه گردشگری کشور می‌داند. 
«عباس پیرمرادیان» می‌گوید: این توان ویژه کشورهای شرقی است که به طور خاص ایران هم از آن برخوردار است. اما توسعه بوم‌گردی، گردشگری روستایی یا حتی استفاده از توان اقوام، نیازمند حمایت دولت است. حمایت به این معنا نیست که دولت الزاما به آنها پولی پرداخت کند، بلکه باید امکانی ایجاد شود تا در حوزه‌های مختلف مشاوره‌هایی در سطوح عالی دریافت کنند. وی که راهنمای تورهای گردشگران خارجی است، ادامه می‌دهد: اقتصاد امروز جهان به شکلی است که گردشگران کمی تمایل به سفر با هزینه‌های بالا دارند. اقامتگاه‌های بوم‌گردی، یکی از اماکن‌ گردشگری با قیمت‌های معقول و مناسب در سطح جهان هستند.

به‌ویژه این‌که اقوام ایران دارای ویژگی‌های خاصی در برگزاری مناسک و آیین هستند که جذابیت بسیار زیادی در گردشگران ایجاد می‌کند، اما باز هم کافی نیست، بلکه معرفی آن شرط نخست و ایجاد زیرساخت‌ها و ساختارهای گردشگری، شرط لازم است. به‌عنوان مثال جوامع محلی با راه‌اندازی وب‌سایت‌هایی برای معرفی خود می‌توانند برندی جهانی با کمترین هزینه و دامنه نفوذ جهانی داشته باشند. پیرمرادیان می‌گوید: فضای روستایی و قومی تا حدود زیادی برای عموم ایرانیان آشناست. بسیاری از ما به روستا یا قومیتی تعلق داریم ولی حتی برای گردشگران خارجی نیز یکی از مسائل چالش‌برانگیز، زمان و دسترسی است.

هنگامی که امکان تردد در مسیرهای روستایی بسیار وقت‌گیر و زمان‌بر و سخت است، گردشگری که برای یک هفته به ایران آمده، می‌خواهد از وقتش بهترین استفاده را کند. بنابراین عموما در برنامه تورها، روستاها محور حاشیه‌ای دارند که اگر زمان وجود داشته باشد یا در مسیر تردد باشند به آنها هم می‌روند. وی ادامه می‌دهد: معرفی روستای گردشگری باید به شکلی باشد که گردشگر پیش از ورود آن را به‌عنوان هدف انتخاب کند نه برنامه‌ای حاشیه‌ای.


گلستان؛ الگوی وحدت اقوام

 یک جامعه شناس معتقد است: جدا از آنچه کارکردهای اقتصادی یک رویداد بین‌المللی است، این جشنواره هم گلستان را به الگوی وحدت اقوام تبدیل کرده که که پای خود را در جهت تحکیم اقوام گلستان بیرون گذاشته است و می‌تواند حتی به عنوان الگویی برای صلح در منطقه تلقی شود. «احسان خواجه‌ای» می‌گوید: فراموش نکنیم که این گردهمایی‌ها درک متقابل اقوام از یکدیگر را افزایش می‌دهد. گلستان با بیشترین تکثر قومی کاملا موفق بوده و تلاش می‌کند تا الگوی موفق خود را گسترش دهد.