فاصله باغ‌های کهنسال گردو تا توسعه

باغ‌های گردوی سمنان یکی از عرصه‌ای چندصدساله طبیعی هستند که امروزه به خاطر برخی از مشکلات در خطرند. کارشناسان معتقدند که باغ‌داران گردو نباید از توسعه باغ‌ها با نگاه کارشناسی و رعایت اصول علمی غافل شوند چراکه این محصول اقتصادی در شرایط خشکسالی، برای سودآوری نیازمند راهبردهای نوین علمی مبتنی بر تحقیقات پژوهشی  است.

درخت گردو برای آغاز باردادن مناسب نیازمند 15 تا 25 سال زمان است و این درختان ارزشمند تا چند صد سال عمر می‌کند. همین ویژگی شاید باغ‌داران گردو را دچار غفلت می‌کند، اما برخی از آنها از این امر غافل هستند که با به‌کارگیری برخی راهکارهای نوین علمیِ برآمده از پژوهش‌ها، می‌توان ثمره همین باغ‌ها را با یکدست کردن و برندسازی، تا چند برابر، اقتصادی‌تر کرد.
به گزارش ایرنا، در استان سمنان و در دامنه‌های جنوبی و کوهپایه‌ای رشته کوه‌های البرز که بیشتر در شمال شهرستان مهدیشهر و برخی نواحی شمالی شهرستان‌های شاهرود و میامی واقع شده، دارای شرایط اقلیمی مناسب برای تولید محصول گردو است.

منطقه نمونه گردشگری بین‌المللی شهمیرزاد در شهرستان مهدیشهر در داشتن محصول گردوی باکیفیت و دارای ارزش غذایی قابل توجه، زبانزد کشور است و بزرگ‌ترین باغ گردوی جهان نیز در حدود 700 هکتار به همت سرمایه‌گذاران بومی در این شهرستان در سال‌های گذشته ایجاد شد.
به گفته صاحب‌نظران لازمه صادرات و تجاری‌سازی گردو، برداشت یکدست این محصول است که این امر نیز به یکدست‌سازی ارقام در قالب باغ‌های تجاری با بهره گیری از مکانیزاسیون و دانش روز وابسته است. در حالی که اکنون گردوهای برداشت شده از ارقام‌های مختلف هستند. 


توسعه باغ‌های گردو؛ نیازمند نگاه کارشناسی

باغ‌دار و دبیر اجرایی نظام صنفی کشارزی مهدیشهر در این باره گفت: کشت گردو در شهمیرزاد سابقه دیرینه تاریخی دارد و درختان یک‌هزار ساله در این مناطق گواه این ادعاست.

«مهدی معینی» افزود: درختان گردو در اثر سرمازدگی سال گذشته و یخ‌بندان در بهار 97 دچار خسارت‌های زیادی شدند. این در حالی است که مالک درخت گردو در هنگام برداشت، تنها از 50 درصد محصول برداشت شده سهم دارد و 50 درصد دیگر محصول صرف هزینه کارگر برای مراحل چیدن، پوست کندن و خشک کردن گردو و رساندن به بازار می‌شود.

وی گفت: محصول درختان گردو در مناطق سردسیر و خوش آب و هوا دارای کیفیت بیشتر است ولی به دلیل سرمازدگی بهره‌برداران در این مناطق دچار مشکل هستند.

عضو شرکت کشت و صنعت شهمیرزاد نیز در این رابطه گفت: بزرگ‌ترین باغ گردوی جهان با وسعتی حدود 700 هکتار در شهمیرزاد در سال‌های قبل احداث شده است. 
«حمید مومنی» افزود: هدف از احداث این باغ بزرگ، داشتن سهم چشمگیر در تولید گردوی کشور و جهان بود، اما در ایجاد این باغ بسیاری از مسائل کارشناسی مد نظر قرار نگرفت و به همین دلیل اکنون برداشت این محصول در سمنان و بزرگ‌ترین باغ گردوی جهان چشمگیر نیست.
 این باغ 700 هکتاری بدون نظر کارشناسی ظرف مدت 6 ماه به اصرار و دستور مدیر کل منابع طبیعی وقت با تامین آب از 2 حلقه چاه با دبی‌های 2 و 4 لیتر بر ثانیه احداث شد.

 فقدان‌هایی همچون پیش‌بینی برای تامین منابع آبی، فقدان مطالعه خاک‌شناسی، انجام کارهای تحقیقاتی، سلیقه‌ای عمل کردن مدیران و سیاست‌گذاری‌های اشتباه، از چالش‌های بزرگ توسعه بزرگ‌ترین باغ گردوی جهان در چند سال گذشته بوده 
است.وی یادآور شد: اکنون برای بهبود وضعیت بزرگ‌ترین باغ گردوی جهان 3 مخزن ذخیره آب به ظرفیت 2 میلیون متر مکعب برای تامین آب درختان گردو ساخته شده است.


افت محصول گردوی امسال به خاطر سرمازدگی بهاره

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان نیز گفت: در این استان 3هزار و 600 هکتار باغ گردو وجود دارد که از این میزان 2 هزار و 228 هکتار باغ‌ها بارور و 787 هکتار نهال است.
«مهدی قرائیان» تصریح کرد: امسال انتظار برداشت 5 هزار و 637 تن گردو از باغ‌های گردو این استان وجود داشت اما به دلیل سرمازدگی کم‌سابقه، در بهار امسال، 5 هزار و 565 تن محصول از بین رفته و تنها 72 تن محصول برداشت شده است.
به گفته وی، سرمازدگی خسارت‌های زیادی به باغ‌های گردوی این استان وارد کرده و حتی درختان پیوندی و دیرگل‌ده نیز در برابر سرمازدگی امسال تاب نیاوردند. اصلاح رقم و استفاده از ارقام دیر گل در باغ‌های گردو نقش مهمی در مقابله با سرمازدگی دارد چراکه ارقام دیرگل 20 روز با تاخیر به مرحله گل‌دهی می‌رسند و در همین 20 روز، سرمای بهاره سپری می‌شود.


خلا آموزش برای گردوکاران

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان گفت: اکنون بین کشاورز و جهاد کشاورزی فاصله وجود دارد و بسیاری از کشاورزان در کلاس‌های آموزشی و ترویجی مانند سرشاخه‌کاری به منظور افزایش بهره‌وری باغ آموزش دیدند، اما بعد از آموزش این روش‌ها اجرا نشد. در کنار آموزش، ترغیب و فرهنگسازی نقش مهمی در توسعه اصولی باغ‌ها دارد و آموزش زمانی اثربخش است که بهره‌برداران راغب و پای کار باشند.
عضو شرکت کشت و صنعت شهمیرزاد نیز در ادامه تاکید کرد: نقش آموزش به بهره‌برداران در کاهش خسارت و افزایش بازدهی بسیار مهم است که اکنون کافی نیست.


ضرورت به‌کارگیری روش‌های نوین توسعه در گردوکاری

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی استان سمنان نیز گفت: توسعه ارقام پیوندی، اصلاح ارقام موجود و سرشاخه‌کاری از برنامه‌های جهاد کشاورزی برای توسعه اصولی باغ‌های گردو است.
«حمیدرضا پروانه» گفت: برای احداث یک باغ خوب باید جانمایی درست انجام شود و برای کاشت نهال از ارقام و ژنوتیپ‌های برتر، مناسب و مقاوم در برابر سرما استفاده شود. ارقام و ژنوتیپ‌های برتر نهال گردو در این استان در یک کتاب جمع‌آوری شده است و بهره‌برداران می‌توانند با مطالعه آن در توسعه باغ‌های گردو موفق باشند.

وی اظهار کرد: تعداد گونه‌های ثبت‌شده با ژنوتیپ برتر بسیار کم است و ضروریست در این زمینه به منظور افزایش بهره‌وری مدنظر قرار گیرد. درختان گردو چند صد ساله در استان سمنان که بذرکاشت هستند منبع خوب خزانه ژنتیکی محسوب می‌شوند و می‌توان از این ظرفیت برای کاشت گونه‌های مقاوم در برابر سرما و متناسب با آب و هوای منطقه استفاده کرد.پروانه تصریح کرد: درختان گردو در 15 تا 25 سالگی به بالا به مرحله باردهی می‌نشینند و از این منظر گردو دارای صرفه اقتصادی دیرهنگام است. وی با تاکید بر این‌که برای افزایش بهره‌وری باید از علم و فناوری روز استفاده کرد، افزود: اگر باغ‌های گردو به صورت تجاری احداث و از ماشین‌آلات و فناوری روز بهره گرفته شود، به طور یقین گردو محصولی مقرون‌به‌صرفه و راهبردی است.