روزهای کند چاقوی زنجان

 زهرا هادیلو| زنجان - خبرنگار:

چاقوی زنجان نامی آشنا برای ایرانیان است. تولید چاقو در 3-2 سال اخیر، دچار فراز و نشیب‌های زیادی شده است از ممنوعیت تولید سلاح سرد گرفته تا تلاش برای این‌که این قانون اجرا نشود. همین مسئله در چند سال اخیر موجب شد تا فعالان این عرصه با مشکلات زیادی مواجه شوند اما بنا به گفته صنعتگران چاقوساز دیگر ممانعتی در این زمینه وجود ندارد و نرخ ارز و کمبود مواد اولیه موانع احتمالی هستند. در این گزارش وضعیت این روزهای چاقوسازی در زنجان را بررسی می‌کنیم.


ارز گران 

نوسان قیمت ارز در چند ماه اخیر بر فعالیت چاقوسازان زنجانی نیز سایه افکنده است و با وجود متعادل شدن قیمت دلار، همچنان پس‌لرزه‌های آن در بیشتر اصناف دیده می‌شود. حسین نادری 18 سال است که در زمینه چاقوسازی فعالیت می‌کند و حال در کسوت رئیس اتحادیه چاقوسازان فعال است. وی در گفت‌و‌گو با همشهری از کمبود مواد اولیه چاقو می‌گوید و بر این باور است که اگر اوضاع به همین منوال ادامه پیدا کند، نمی‌توان چشم‌انداز روشنی را متصور بود.

وی با اعلام این‌که 350 نفر عضو اتحادیه هستند، می‌افزاید: تعداد فعالان در این صنعت دستی بیش از هزار نفر است. اکنون به جز کسانی که جواز دارند و در کارگاه‌هایشان کار می‌کنند، افرادی نیز در خانه یا زیرزمین و در روستاها چاقو می‌سازند. محسن‌آباد و اندآباد از روستاهایی هستند که فعالان زیادی در این حرفه دارند.

نادری ادامه می‌دهد: در بیشتر کارگاه‌ها بیش از 10 نفر روزانه 500 چاقو تولید می‌کنند؛ پس اگر توجه بیشتری به این موضوع شود، می‌توان شاهد رشد آن بود. اما ‌اکنون بیشتر صنعتگران برای جبران هزینه‌های جاری با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند.


 افزایش قیمت مواد اولیه

رئیس اتحادیه چاقوسازان زنجان به افزایش قیمت مواد اولیه اشاره می‌کند و می‌گوید: قیمت مواد اولیه 60 درصد افزایش یافته است. این فعال صنایع ‌دستی ادامه می‌دهد: سنگ، سمباده و استیل از مواد اولیه مهم این صنعت هستند که بیشتر از چین، تایوان و آلمان وارد می‌شوند اما بعد از نوسانات قیمت ارز به سختی در بازار یافت می‌شوند و این موضوع موجب شده که میزان تولید کاهش پیدا کند. نادری ادامه می‌دهد: هر کیلوگرم استیل 9 هزار تومان خریداری می‌شد که به حداقل 35 هزار تومان رسیده و خرید آن از توان تولیدکننده خارج است؛ خریداران نیز توان خرید ندارند.

وی با تأکید بر این‌که حتی استیل 45 هزار تومانی هم در بازار به سختی یافت می‌شود، می‌افزاید: ما حاضریم با این قیمت نیز استیل تهیه کنیم اما نمی‌توان آن را به راحتی تهیه کرد؛ البته با چند تاجر برای پیدا کردن مواد اولیه صحبت کرده‌ایم اما امیدی نیز برای این کار نداریم.

رئیس اتحادیه چاقوسازان زنجان درباره کیفیت مواد اولیه چاقو در ایران چگونه است، می‌گوید: کیفیت سنگ‌ساب و سمباده ایرانی پایین است و در اثر استفاده زود می‌شکند و استحکام لازم را ندارد؛ به همین دلیل فعالان این عرصه ترجیح می‌دهند از مواد خارجی استفاده کنند.نادری می‌افزاید: پیش‌تر که قیمت چاقو پایین بود، توریست‌ها و مسافران برای سوغاتی تا 10 عدد چاقو می‌خریدند اما حال به دلیل افزایش قیمت شاید فقط یک چاقو بخرند.


بسته‌بندی مناسب

این فعال صنایع‌دستی در پاسخ به این‌که وضعیت بسته‌بندی چاقو به چه شکل است، می‌گوید: 80 درصد چاقوها دارای بسته‌بندی مناسب هستند و از این نظر مشکلی وجود ندارد.
نادری درباره صادرات این صنعت ‌دستی می‌گوید: چاقو همه جای ایران مشتری دارد و عراق و ترکیه نیز بیشترین خریدار آن هستند.


چاقوسازی، از گذشته تاکنون

رد پای چاقوسازی در شهر را می‌توان به سال‌های دور نسبت داد. براساس یافته‌ها و تحقیقات انجام شده از حدود قرن 10 هجری قمری در زنجان کارگاه‌های مختلف اسلحه‌سازی دایر بوده که چاقوسازی یکی از صنایع جنبی آن محسوب می‌شده است. با کشف مجموعه منحصربه‌فرد مرد نمکی‌، به طور قطع، پیشینه تاریخی این هنر‌-صنعت در زنجان به 18 قرن پیش می‌رسد. از مدارک موثق دیگر در سازمان اسناد ملی کشور می‌توان به مکاتبات معمول و یک برگ صورت‌جلسه چاقو‌سازان اشاره کرد که در 1323 شمسی انجام شده است و در آن تصویر اسامی و امضای 31 نفر از چاقوسازان زنجان قید شده است.امروزه محصولات چاقو‌سازی شامل کارد آشپزخانه، شکاری‌، ساتور، چاقوی ضامن‌دار، قمه‌، قداره‌، شمشیر‌، خنجر‌، چاقوی قلم‌تراش و قندشکن هستند که به تمام استان‌های کشور صادر می‌شود و در کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس مشتریان خاص خود را دارد.