هوای جهان پس است!

محمد کرباسی | دبیر گروه دانش و فناوری:

قدیمی‌تر‌ها شاید بیشتر یادشان بیاید که سال‌ها قبل در فصل سرما به‌تدریج هوا سردتر می‌شد تا به چله زمستان برسد و گرما در تابستان‌ها کم‌کم بیشتر می‌شد تا دمای خرماپزان حس شود. این روزها با تغییرات اقلیمی اما اوضاع آب و هوای جهان خیلی پیچیده‌تر شده است. وقتی از تغییرات اقلیمی یا گرمایش جهانی حرف زده می‌شود خیلی‌ها مثل دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تصور می‌کنند که قرار است همه جا گرم‌تر باشد. گر‌م‌تر شدن هوا اما تنها بخشی از تغییرات اقلیمی است که روی دیگرش موج‌های شدید و ناگهانی سرماست که زندگی خیلی‌ها را فلج می‌کند.

سایت مشهور هواشناسی AccuWeather روز گذشته در گزارشی برای پیش‌بینی زمستان آسیا اعلام کرد که مردمان این قاره باید در فصل سرمای امسال انتظار سیل‌های مرگبار در مناطق جنوب‌شرقی و برف‌ و سرمای شدید در مناطق شمالی و خاورمیانه را داشته باشند. براساس این گزارش بیشتر ماجرا زیر سر لانیناست. لانینا وضعیتی است که در قسمت مرکزی و شرقی استوایی اقیانوس آرام، آب سردتر از حالت طبیعی می‌شود و تقریباً متضاد ال‌نینو است.

 این پدیده نشان‌دهنده سرد شدن تناوبی سطح دریا در مرکز شرقی خط استوا روی اقیانوس آرام است. در زمان رخ دادن لانینا، زمستان در نیمکره‌جنوبی گرم‌تر از همیشه و در نیمکره‌شمالی سردتر از سال‌های دیگر می‌شود.

برف و سیل در آسیا و خاورمیانه

به خاطر این پدیده، پیش‌بینی شده که زمستان امسال بارش باران در بخش‌هایی از مالزی و اندونزی شدید باشد که می‌تواند باعث سیل‌های خطرناک در این مناطق شود. سازمان هواشناسی جهانی اعلام کرده طی چند روز گذشته، درجه حرارت بسیار پایینی در مناطقی از سیبری به ثبت رسیده است. در ابتدای ژانویه دمای منفی ۴۲سانتی‌گراد در این نواحی ثبت شده که در آستانه فصل زمستان کمی سردتر از حد معمول و میانگین است.

هواشناسی روسیه پیش‌بینی‌کرده که در روزهای آینده بارش برف‌های سنگین در قسمت‌های سیبری غربی محتمل است. این مسئله بر الگوهای آب و هوایی در اکثر نقاط نیمکره‌شمالی تأثیر می‌گذارد. به همین‌خاطر برای نواحی شمالی آسیا و همچنین احتمالا بخش‌هایی از خاورمیانه در زمستان۹۶ بارش پی‌درپی برف پیش‌بینی شده است.جیسون نیکولز، کارشناس هواشناسی بین‌المللی Accu Weather می‌گوید: هوای بسیار سرد کم‌کم به بخش‌هایی از خاورمیانه ازجمله ایران می‌رسد. پیش‌بینی شده که این وضعیت از اواسط زمستان شروع شده و تا پایان فصل ادامه داشته‌باشد.

سرمای شدید در آمریکا، گرمای کم‌سابقه در استرالیا

وضعیت آب و هوای شمال شرق آمریکا مشتی نمونه خروار از تغییرات اقلیمی جهان است. در فصل سرمای امسال سرمای شدید و طوفان زمستانی در شمال شرق آمریکا باعث مرگ دست‌کم ۱۹نفر و به هم خوردن پروازها و بسته شدن جاده‌ها شد. ارتفاع برف در بوستون به ۴۵سانتی‌متر رسیده و طوفان شدید باعث جاری شدن سیل در مناطق ساحلی شده است. انتظار می‌رود این طوفان که بمب سایکلون نامیده شده، همچنان در روزهای آینده بر هوای مناطق شمال شرق آمریکا تأثیر بگذارد. پس از پایان برف، انتظار می‌رود که دمای هوای این مناطق به‌شدت کاهش پیدا کند چون هوای بسیار سرد از قطب شمال به طرف مناطق میانی اقیانوس اطلس در آمریکا حرکت خواهد کرد.

همین مسئله باعث شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که یکی از منکران علم و تغییرات اقلیمی است، در توییتر خود به تمسخر بنویسد: «شاید بتوانیم کمی از آن گرمایش جهان که قرار بود برای مقابله با آن فقط کشور ما، و نه کشورهای دیگر، هزاران میلیارد دلار هزینه کنند، استفاده کنیم.»؛ مسئله‌ای که باعث انتقادهای گسترده از او و گوشزد کردن این مسئله شد که تغییرات اقلیمی به‌معنای تنها گرمای شدید هوا نیست.

درحالی‌که یک سوی جهان از موج شدید سرما رنج می‌برد در گوشه‌ای دیگر گرما بیداد می‌کند؛ دمای هوا در شهر سیدنی در شرق استرالیا به ۴۷.۳درجه سانتی‌گراد رسیده که در ۷۹سال اخیر بی‌سابقه بوده است. ۷۹سال پیش در سال۱۹۳۹ دمای هوا در این ناحیه به ۴۷.۸درجه سانتی‌گراد رسیده بود. براساس گزارش‌ها وضعیت هشدار آتش‌سوزی در سیدنی و حومه اعلام و مقررات عدم‌استفاده از آتش برقرار شده است. به گفته محققان این گرمای کم سابقه همانند موج شدید سرما به‌خاطر تغییرات اقلیمی است تا مشخص شود هوای جهان به‌صورت بی‌سابقه‌ای پس است.