شبکه‌های اجتماعی
خدمات به شرط نصب پیام‌رسان
ارائه خدمات ارزی به زائران اربعین توسط یک پیام‌رسان بومی باعث واکنش کارشناسانی شده که هرچند استفاده از فین‌تک را اتفاق خوبی می‌دانند اما به انحصارگرایی موجود انتقاد دارند
اشکان خسروپور / خبرنگار
زائران اربعین برای دریافت ارز باید از پیام‌رسانی داخلی استفاده کنند. این خبر کوتاه طی چند روز گذشته به سرعت در شبکه‌های مجازی پخش شد. «بله» یکی از پیام‌رسان‌های بومی که با پشتیبانی بانک ملی ایران توسعه داده شده، از چند روز پیش خدمات ارزی مسافران را با یک بات ویژه در پیام‌رسانش به مشترکان ارائه می‌کند. این در حالی رخ می‌دهد که، برخی از این رویکرد به‌عنوان انحصارگرایی یاد کرده و می‌گویند: «بله» به‌دنبال جذب انحصاری مخاطبان است؛ آن‌هم درحالی‌که از نظر فنی امکان ارائه این خدمات در یک پلتفرم دیگر، روی وب‌سایت یا یک اپ جداگانه مهیاست. در آن سو البته، موافقانی هستند که به تجربه‌های موفق در پیام‌رسان‌هایی با سامانه‌های پرداخت اشاره می‌کنند و می‌گویند چنین رویکردی دور از انتظار نیست.
بقیه راه‌حل‌ها توجیه اقتصادی نداشتند
از بین تمام پیام‌رسان‌ها و برنامه‌هایی که خدمات ارز مسافرتی ارائه داده‌اند، فقط پیام‌رسان «بله» این خدمات‌رسانی را برعهده گرفته است. این در حالی است که به‌نظر می‌رسد به جز این پیام‌رسان راه‌های دیگری – ازجمله سایت، اپلیکیشن بانکی و... - نیز برای ارائه این خدمات وجود داشته است. به جز این‌ها، بقیه پیام‌رسان‌ها یا استارتاپ‌های مالی دیگر نیز می‌توانستند چنین خدماتی را ارائه کنند. محمد یاراحمدی، مدیر روابط‌عمومی پیام‌رسان بله در این‌باره به همشهری می‌گوید: «از آنجایی که فقط چند روز برای ارائه این پلتفرم زمان وجود داشت، راه‌حل‌های دیگر مثل سایت و اپلیکیشن به‌خاطر زمان‌بر و هزینه‌بر بودن، کنار گذاشته شدند. با توجه به شرایط پیش آمده، توسعه بات پیام‌رسان به این دلیل که سرعت و مصرف داده کمتری داشت، در اولویت قرار گرفت. راه‌های دیگری نیز وجودداشت اما با توجه به اینکه بانک ملی قبلا از همین سامانه پشتیبانی کرده بود، اینکه سرویس یا اپ دیگری را راه بیندازد، برایش توجیه نداشت. به‌خصوص در زمان کم، چنین کاری شدنی نبود.»
به گفته او اپلیکیشن تاپ هم دارد از زیرساخت تهیه شده برای خدمات به زائران کربلا استفاده می‌کند. البته مدیر روابط عمومی پیام‌رسان بله افزایش کاربران این پیام‌رسان را بعد از ارائه خدمات ارز زائران رد نمی‌کند و تأکید می‌کند که در عرض5/1 روز ۱۰۰هزار عضو جدید به این پیام‌رسان اضافه شده‌اند.
عطا خلیقی، هم‌مؤسس پرشین‌بلاگ و ارانیکو نیز در گفت‌وگو با همشهری رونق چنین سامانه‌هایی را اتفاق مهمی می‌داند و می‌گوید:
«استفاده از تعداد بالای پیام‌رسان برای خدمات‌دهی در تمام دنیا رواج دارد. یک نمونه‌اش، پیام‌رسان وی‌چت در چین است که بسیاری از خدمات مالی را به کاربرانش ارائه می‌کند و بسیار نیز مورد توجه است. اگر جایی بتواند سرویس خوب ارائه کند، منطقی است که مورد تشویق قرار بگیرد.»
اهمیت حق انتخاب دادن به کاربران
با وجود مزیت‌های ارائه خدمات در فضای آنلاین، برخی کارشناسان درباره روش واگذاری این خدمات‌رسانی به یک پیام‌رسان تردیدهایی دارند.
حمیده حبیبی، رئیس کمیسیون بانوان انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی به همشهری می‌گوید: «اینکه به مردم حق انتخاب داده شده و آنها بتوانند از بین چند سرویس‌دهنده نمونه دلخواه‌شان را انتخاب کنند، مسئله مهمی است که در این مورد لحاظ نشده است. اتفاق خوب در این‌باره زمانی رخ می‌دهد که یک مزایده یا مسابقه عمومی بین تمام استارتاپ‌ها یا پیام‌رسان‌های توانمند در این حوزه برگزار شود و اجازه بدهند بهترین گزینه انتخاب شود.»
به گفته او، بخش قابل‌توجهی از استارتاپ‌های حوزه فین‌تک از نظر فنی می‌توانند چنین خدماتی را ارائه کنند. برخی کارشناسان می‌گویند: ارتباط با بانک مانند نوعی شبه‌رانت برای این پیام‌رسان عمل کرده و باعث شده، برنده میدان رقابت فقط یک نفر باشد.
کارایی برای همه کاربران
کارشناسان می‌گویند: همه‌فن حریف بودن، یکی از ملزوماتی است که هر سرویس‌دهنده‌ای باید مدنظر قرار دهد؛ به‌خصوص در شرایطی که تعداد زیادی کاربر به استفاده از آن وابسته هستند، ارائه سرویس‌هایی که همه بتوانند از آن استفاده کنند، یک چالش بزرگ به‌حساب می‌آید. حمیده حبیبی می‌گوید: «به خاطر اهمیت بالای ارز اربعین تعداد زیادی کاربر از اقشار مختلف که تعدادشان به چند میلیون نفر می‌رسد و از سنین مختلفی نیز هستند، قرار است از این سرویس استفاده کنند. به همین دلیل، استفاده از این سرویس باید روی همه پلتفرم‌ها امکان‌پذیر باشد. من به‌عنوان یک کاربر ترجیح می‌دادم از سرویس تحت وب استفاده کنم اما در آخرین مرحله و زمان پرداخت مجبور شدم اپ را روی تلفنم نصب کنم. گرفتن حق انتخاب از کاربر اتفاق خوبی نیست.»
فین‌تکی شدن فضا؛ راه‌حلی هوشمندانه
ارائه خدمات بر بستر مجازی به‌دلیل روشن‌تر شدن وضعیت تراکنش‌ها و کاهش احتمال سوءاستفاده یک اتفاق خوب به شمار می‌رود. حمیده حبیبی، مشاور سابق فناوری‌های مالی بانک‌های خصوصی دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «به لحاظ عملیاتی اتفاق مثبتی رخ داده است. پیام‌رسان مالی یک فین‌تک محسوب می‌شود که در تمام دنیا به‌عنوان یک راه‌حل خوب برای روشن‌تر شدن معاملات از آن استفاده می‌کنند. شناسایی هویت مردم، راحت‌تر کردن شرایط پرداخت و رزرو کردن محل دریافت پول از امکاناتی است که توسط ابزارهای فین‌تک در اختیار مردم قرار گرفته و این، اتفاق خوبی است.»
