الکل؛ مشکلی که آشکار شد

شبنم سیدمجیدی

مصرف مشروبات الکلی در ایران طبق قانون، از زمان انقلاب اسلامی ایران ممنوع شده است و برای مسلمانان نیز خوردن الکل یک حرام شرعی به شمار می‌رود. اما در سال‌های اخیر مصرف زیرزمینی این نوشیدنی شیوع پیدا کرده است و مثل خیلی از کشورهای دیگر می‌توانیم بگوییم ایران نیز با آسیبی به نام مصرف الکل مواجه است. چند سالی است که در کلینیک‌ها و مراکز درمانی دولتی و خصوصی برای مصرف‌کنندگان الکل و رفع مسمومیت‌های ناشی از آن، کارهای درمانی انجام می‌شود؛حتی هشدارهای پلیس نیز در این زمینه افزایش پیدا کرده است و کمپین‌های تبلیغاتی راجع به مضرات مصرف الکل و رانندگی حین مستی راه‌اندازی شده است.

انجمن‌های ترک اعتیاد
 
پس از پذیرش این موضوع که مشکل اعتیاد به الکل در ایران نیز وجود دارد، انجمن‌هایی با الگو گرفتن از کشورهای خارجی با عنوان انجمن الکلی‌های بی‌نام و نشان برای ترک این نوشیدنی اعتیادآور تشکیل شده‌اند. «یکی از دلایل دسترسی به مشروب در ایران، وجود تعداد زیادی توزیع‌کننده است که حتی تا دم در خانه‌ها هم محموله‌های سفارشی را تحویل می‌دهند.»؛ اینها را رضا کنجدی یکی از گردانندگان انجمن‌های حمایت از الکلی‌های ناشناس در گفت‌وگو با نیویورک‌تایمز می‌گوید. او در ادامه می‌گوید: «در تهران ده‌ها انجمن حمایت از الکلی‌ها وجود دارد و در کشور نیز صدها گروه این‌چنینی داریم. این انجمن‌ها با حداقل 15عضو تشکیل می‌شوند تا به همدیگر کمک کنند که سمت الکل نروند». کنجدی ادامه می‌دهد: «امروز نیروهای انتظامی و امنیتی در ایران، به الکلی‌ها به‌عنوان مجرم نگاه نمی‌کنند، بلکه آنها را به‌عنوان بیمارانی می‌بینند که نیاز به کمک و درمان دارند».

موج مسمومیت با الکل

افزایش تعداد خبرهای مبنی بر مسمومیت افراد با الکل، مشخص کرد که این مشکل دیگر کاملا به رسمیت شناخته می‌شود و رشد شتابانی هم به‌خود گرفته است و نیازمند حل مسئله است. تابستان سال پیش بود که در خبری کم‌سابقه گفته شد 121 سیرجانی بر اثر مصرف الکل دست‌ساز دچار مسمومیت شده‌اند و 5نفر جان خود را از دست داده‌اند. در شهریور و مهرماه امسال نیز چند موج مسمومیت با الکل، کشور را دربرگرفت و بنابر آخرین اعلام سرپرست سازمان اورژانس کشور، از نیمه شهریور تا 17مهر، 768نفر بر اثر مصرف مشروبات الکلی تقلبی حاوی متانول در استان‌های البرز، تهران، مرکزی، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، هرمزگان، خراسان شمالی و قزوین دچار مسمومیت شدند. پیرحسین کولیوند در این زمینه گفت:« از این تعداد، 170نفر کلیه‌های خود را از دست دادند، 16نفر نابینا شدند و 69نفر جان خود را از دست دادند».

تعداد این قربانیان در نوع خود بی‌سابقه بود و طبق آنچه از سوی نیروی انتظامی اعلام شد، محموله‌ای از مشروبات الکلی حاوی متانول در استان هرمزگان تولید شده و محموله آن‌قدر حجیم بوده که در مسیر توزیع در چند‌استان، افراد زیادی را مسموم کرده است.

رقم قابل‌توجه مصرف الکل

3سال پیش علی‌اکبر سیاری، معاون وقت بهداشت وزارت بهداشت ایران در قالب خبری که جنجال‌برانگیز شد، گفت که میزان مصرف الکل در ایران بالغ بر  سالانه ۴۲۰میلیون لیتر شده است.

اما اخیرا نیز بعد از قربانی شدن این تعداد زیاد افراد بر اثر مسمومیت با الکل، آماری در این‌باره از سوی مقام‌های رسمی اعلام شد و ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت ایران درباره آمار مصرف الکل در ایران صحبت کرد:« 47درصد افراد بالای 15سال در دنیا حداقل یک‌بار در سال الکل مصرف می‌کنند. براساس یک مطالعه مهم در ایران 9/4درصد افراد بالای ۱۸ سال در یک سال سابقه مصرف حداقل یک‌بار الکل را داشته‌اند و در کل 8/8درصد جمعیت بالای ۱۸ سال در طول عمرشان سابقه مصرف الکل را ولو به میزان یک‌بار داشته‌اند. توجه کنیم که هر چند این آمار نسبت به کشور‌های دیگر جهان پایین است، ولی خود شامل تعداد قابل‌توجهی از افراد می‌شود».

او در این زمینه ادامه داد:« براساس یک تحقیق مهم دیگر، سابقه مصرف هرگونه مشروبات الکلی در ۱۲‌ماه گذشته، در7/5درصد از جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور گزارش شده است و این میزان در مردان بیش از ۱۰ برابر زنان بوده است. 

براساس یک مطالعه مهم دیگر در کل جمعیت، این رقم 79/2درصد بود؛ به‌عبارت دیگر در سال مطالعه، 2میلیون و ۱۰۱هزار و ۸۱۹ نفر در کل کشور تجربه حداقل یک‌بار مصرف مشروبات الکلی را داشته‌اند. ۶۲۳هزار و ۷۸۴ نفر نیز به‌طور عادتی و تقریبا مستمر از مشروبات الکلی استفاده کرده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که شیوع مصرف الکل در مردان، گروه سنی ۲۰ تا ۲۹ ساله، مجرد، دارای تحصیلات متوسطه یا بالاتر، افراد شاغل، ساکن شهر و دارای وضعیت اقتصادی- اجتماعی بالاتر، بیشتر دیده شده است.

البته این مشکل در دنیا همه‌گیر است و میلیون‌ها نفر در سال دچار مسمومیت ناشی از مصرف الکل می‌شوند، اما به‌عنوان یک کشور مسلمان، به رسمیت شناخته‌شدن این مشکل و تحقیق‌ها و مطالعه‌هایی که راجع به آن در حال انجام است، می‌تواند قدم اول و مهم‌ترین قدم برای حل مشکل باشد. در قدم بعدی باید از رشد شمار مسمومان ناشی از مصرف الکل جلوگیری کرد».