خطرات پنهان و آشکار بار ناایمن

سرتیپ سید تیمور حسینی؛ رئیس پلیس راهور فراجا

بارها در میانه بحث و توجیه یا حتی التماس فی‌مابین مأموران اعمال قانون راهور و پلیس‌راه با رانندگان متخلف و راکبان موتورسیکلت‌های حامل و ناقل بارهای ناایمن شنیده‌اید که اطرافیان و عابران براساس حس دلسوزی به همنوع بیان می‌کنند که «جناب رهایش کن برود دنبال نان زن و بچه‌اش، بیچاره مجبور بوده» یا اینکه «دفعه اولشه و دیگه تکرار نمی‌کنه!»
اگر فقط چند لحظه در خیابان‌های تجاری و مرکزی شهر مشهور به اطراف بازارها دقت کنید موتورسیکلت‌هایی را مشاهده خواهید کرد که در حال حمل مثلا ماشین لباسشویی هستند! یا خودروی پرایدی که در صندلی‌ها و صندوق عقب خود به‌اندازه یک وانت بار جاسازی کرده است یا وانتی که کار یک کامیون باری را انجام می‌دهد، آن هم داخل یک کوچه 4 یا 6 متری یا در خیابانی یکطرفه! یا در پیاده‌رو! که نهایت احتیاط آن بستن قسمت انتهایی بار با یک طناب پوسیده آویز رخت و لباس شسته‌شده در آفتاب است یا علامت هشدار چندین تن بار میلگرد با طول بیش از خودرو را یک تکه دستمال آویزان تشکیل داده است!
ایمنی بار در وسایل حمل‌ونقل از جنبه‌های مهم در حفظ جان افراد و کاهش خسارات مالی است. شاخص‌های ایمنی بار در قوانین و آیین‌نامه‌های وسایل حمل‌ونقل را می‌توان به‌صورت کلی زیر دسته‌بندی کرد:
1- وزن و ابعاد مجاز بار براساس ظرفیت، 2- توزیع وزن مناسب و یکسان به‌منظور جلوگیری از عدم‌تعادل، 3- مهار فنی بار با ابزارهای ایمن و استاندارد، 4- بهره‌گیری از علائم هشداردهنده، 5- رعایت دستورالعمل‌های نوع بار مانند مواد شیمیایی قابل اشتعال و انفجار و خطرناک و6- جلوگیری از نشر و نشت و ریزش مواد آلوده‌کننده محیط‌زیست.
 بسیاری پلیس را فقط مسئول امنیت (Security) می‌دانند و از ایمنی (Safety) غافل می‌شوند. ایمنی بر پیشگیری از حوادث و تهدیدات غیرعمدی متمرکز است درحالی‌که امنیت بر مقابله با تهدیدات عمدی و جنایی توجه دارد.
در ایران آمار دقیقی از حوادث ناشی از حمل‌ونقل ناایمن در دسترس نیست ولی حوادث ناشی از کار به استناد سازمان‌های مرتبط و شکایات ثبت‌شده بالغ بر 18هزار مورد بوده؛ یعنی روزانه بیش از 500مورد که در این اثنا بالغ بر 2هزار نفر مرد و زن جان خود را از دست داده‌اند.
البته تأکید می‌شود که حوادث کار لزوما به‌معنای حوزه حمل‌ونقل نیست ولی تعداد قابل‌توجهی از آنها به‌علت سقوط و ریزش حین جابه‌جایی و حرکت ناایمن بوده‌اند. پس چه باید کرد؟ راهکارها برای کاهش موانع برابر مطالب صورتجلسه‌ها و تحلیل آمارها را می‌توان در 5بخش ساماندهی و سازماندهی کرد که عبارتند از: 1- تدوین قوانین شفاف‌تر و سختگیرانه و به‌روزرسانی‌شده با حمل بار ناایمن هرچند در حال حاضر قوانین پراکنده‌ای تحت عناوین قانون ایمنی راه‌ها و راه‌آهن، آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی ایران، قانون حمل‌ونقل عمومی و دستورالعمل حمل مواد خطرناک راهگشای ما در اجرای ماموریت‌ها هستند. 2- تجهیز پلیس به فناوری‌های نوین و دانش‌بنیان مانند سیستم‌های اسکن بار عمومی، 3- افزایش همکاری پیش‌دستانه با شرکت‌های حمل‌ونقل و آموزش رانندگان در زمینه ایمنی، 4- ایجاد مکان‌های مناسب برای تخلیه و نگهداری بارهای ناایمن و 5- افزایش نیروی انسانی و آموزش تخصصی مأموران پلیس.
بنده علاوه بر ابلاغ سازمانی از همین‌جا به رؤسای محترم پلیس اقصی‌ نقاط کشور اعلام می‌کنم این مهم را در دستور کار برنامه‌های مستمر خود قرار داده و تمهیدات لازم اجرایی را برای نظارت‌های آتی مدنظر قرار دهند. به رانندگان عزیز هم هشدار می‌دهم اصل سلامت خود و مردم را به ارتقای معیشت و درآمد اولویت داده و خودکنترلی را برای پیشگیری از حوادث ناخواسته و غیرقابل جبران تبدیل به رفتار حرفه‌ای نمایند. از مردم و شرکت‌های دانش‌بنیان هم تقاضا داریم در نحوه نظارت بهتر با مشارکت فعال مسئولیت اجتماعی را تحقق عینی بخشند.