درس‌هایی از سیل

علی حبیبی | روزنامه‌نگار :


سیل در شمال کشور غافلگیرکننده نبود، زیرا سازمان هواشناسی از وقوع این رویداد خبر داده و دستگاه‌ها نیز برای کاهش خسارات و آسیب‌ها اعلام آمادگی کرده بودند. مهم این است ‌که با وجود علم هواشناسی، حادثه اخیر با تلفات و خسارات زیادی همراه شد. بسیاری از مسئولان و مردم منطقه از وقوع حادثه اطلاع داشتند، اما به این باور نرسیده بودند که چنین خساراتی ممکن است به بار بیاید.

در این حادثه دست‌کم 8 نفر فوت کردند، تعدادی مجروح شدند و میلیاردها تومان خسارت وارد شد. با مقایسه سیل در استان‌های شمالی کشور و طوفان فلورنس که در آمریکا روی داد، به نکات بسیار جالبی برمی‌خوریم. در هر دو حادثه قبل از وقوع، ساکنان منطقه از موضوع آگاه شده بودند، اما هر دو از نظر گستردگی با هم تفاوت زیادی داشتند. طوفان فلورنس از سیل اخیر استان‌های شمالی قوی‌تر بود. این طوفان گسترده فقط 5 کشته و سیل استان‌های شمالی 8 کشته داشت. پیش از طوفان فلورنس مسئولان از مردم خواستند که محل را ترک کنند. افرادی که ماندند در مکان‌های امن پناه گرفتند. در سیل اخیر استان‌های شمالی کسی از مردم محلی نخواست خانه‌های خود در حاشیۀ رودخانه را ترک کنند. استان‌های شمالی همواره در پاییز و بهار با این حوادث مواجهند. تجربه و علم برخورد با این حوادث نیز وجود دارد. بیشتر اوقات نیز فقط به هشدار و اعلام آمادگی بسنده می‌شود. این حوادث هر سال چندین بار در استان‌های شمالی روی می‌دهد. مهم این است که پیش از وقوع، کارشناسان و مهندسان از استحکام و مقاومت این تاسیسات آگاه شوند.

به گفته «مصطفی سالاری» استاندار گیلان، سیلاب اخیر به تاسیسات زیربنایی 12شهرستان آسیب جدی وارد کرده است. در گیلان 34 محور ارتباطی قطع شد و بالغ بر 11 هزار خانوار از آب آشامیدنی محروم شدند. 4 پل به طور کامل تخریب شد، بسیاری از راه‌های ارتباطی، شبکه گاز، برق و آبرسانی بر اثر وقوع سیلاب در 12شهرستان گیلان آسیب جدی دیدند و واحدهای مسکونی و تجاری در شهرها و روستاها دچار آبگرفتگی شدند و به خانه‌های واقع در حریم رودخانه‌ها، خسارت‌هایی وارد شد. خسارت مالی این حادثه به میلیاردها تومان می‌رسد. اگر هزینه‌های جبران خسارات، برای بازسازی تاسیسات صرف می‌شد، از عمق خسارت به این سیلاب کاسته می‌شد. برای مقابله با این حوادث باید از قبل پیش‌بینی‌هایی کرد. 

 تخریب 4 پل در یک استان نشان‌دهنده احداث غیر استاندارد آن در شرایط آب و هوای مرطوب است. مهندسان و کارشناسان می‌دانند که این پل‌ها هنگام وقوع حوادثی مثل سیلاب تا چه اندازه مقاوم هستند. باید در این مواقع جدا از لایروبی رودخانه‌ها، راه‌هایی برای هدایت سیلاب پیش‌بینی کرد. عمر پل‌ها و تاسیسات استان‌های مرطوب، طولانی نیست. این تاسیسات با مصالحی ساخته می‌شوند که مقاومت کافی دارند. هزینه‌هایی که برای ساخت این تاسیسات و پل‌ها صرف می‌شود از بازسازی کمتر است. اما خسارات جانی قابل جبران نیست. سرمایه‌های انسانی زیادی در این حوادث تلف می‌شوند. باید دستگاه‌ها و نهادها در خصوص میزان مقاومت و استاندارد این تاسیسات آگاه شوند و اگر مشکلی وجود دارد آن را رفع کنند.استان‌های شمالی به دلیل مهاجرت‌ها و پذیرش گردشگران، محیط‌زیستش تخریب شده است. اگر یکی از دلایل سیلاب اخیر را از میان رفتن مراتع، جنگل‌ها، پوشش گیاهی و در مجموع محیط‌زیست بدانیم، باید به طور جدی برای رفع این پدیده، راه‌هایی بیابیم.