خیز ایران برای کاهش 4درصدی گازهای گلخانه‌ای
ایران بنا به تعهد بین‌المللی خود با همکاری نهادهای بین‌المللی در حال تدوین نهایی سند مدیریت پایدار جنگل برای کاهش گازهای گلخانه‌ای است
الهام مصدقی راد | خبر‌نگار
خشک شدن تالاب‌ها، کاهش کیفیت اراضی کشاورزی، افزایش نرخ فرسایش خاک، بحران آب، شیوع آفات و بیماری‌های مختلف در رویشگاه‌های جنگلی و سرانجام مهاجرت‌های ناگزیر، بخشی از اثرات تغییر اقلیم است که دامنگیر بسیاری از کشورهای جهان شده و ایران نیز از این معضلات در امان نمانده است. خشک شدن یک میلیون هکتار از 3 میلیون هکتار تالاب‌های کشور و تبدیل آن به گردوغبار، نمونه‌ای از اثرات تغییر اقلیم بر سرزمین ماست؛ همچنان‌که بحران آب مدت‌هاست در رأس بحران‌های زیست‌محیطی کشور جا خوش کرده و پیامدهای نامطلوب آن روزبه‌روز آشکارتر می‌شود. همین معضلات سران جهان را دسامبر2017 در پاریس گردهم آورد تا پای توافقنامه‌ای الزام‌آور را برای کاهش گازهای گلخانه‌ای، راهکار مقابله با گرمایش زمین و تغییر اقلیم ناشی از آن امضا کنند.
هیأت بین دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC)، تنها مرجع رسمی که سازمان ملل گزارش‌های تغییر اقلیم آن را مورد توجه قرار می‌دهد، در آخرین گزارش خود بر گرمایش زمین و رشد شتابان آن در 3 دهه اخیر تأکید کرده است. براساس این گزارش، در سال 2017 دمای کره زمین 1.1درجه سلسیوس نسبت به دوره پیش از صنعتی شدن افزایش یافته است. گرمایش زمین اگر با همین روند ادامه یابد و کشورها اقدام تأثیرگذاری انجام ندهند، دمای کره زمین در پایان قرن میلادی جاری یعنی در سال2100 به میزان 5 درجه افزایش خواهد یافت.
گازهای گلخانه‌ای یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش دما محسوب می‌شود و ایران به‌عنوان یکی از اعضای کنوانسیون تغییرات آب و هوایی متعهد است که 4درصد از گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد. سال گذشته سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور طی درخواستی از مجمع
جهانی جنگل سازمان ملل متحد، خواستار همکاری مشترک درخصوص تدوین برنامه مدیریت پایدار جنگل در جمهوری اسلامی ایران شد. در طول یک سال گذشته با همکاری کارشناسان وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مرتبط و البته مشارکت سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) و مجمع جنگل سازمان ملل، این راهکارها تدوین شده و قرار است بعد از تدوین نهایی سند، به سازمان‌های بین‌المللی و صندوق اقلیم سبز ارسال و سپس اجرایی شود. روز گذشته افتتاحیه نشست مشترک میان سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط برگزار شد تا بعد از اعمال دیدگاه‌ها و اصلاحات مورد نیاز، این سند نهایی شود.
تهدید زاگرس و منابع آبی
IPCC در گزارش‌های خود درخصوص بالارفتن دمای کره زمین اعلام کرد با وجود افزایش گازهای گلخانه‌ای، افزایش میزان دی‌اکسید کربن در جو دلیل افزایش دماست. داوود پرهیزگار، معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان هواشناسی کشور با اشاره به این موضوع به تأثیر دی‌اکسید کربن در اکوسیستم اشاره کرد و گفت: اقیانوس‌ها از منابع اصلی جذب دی‌اکسید کربن هستند، وقتی غلظت دی اکسید کربن در آب اقیانوس افزایش یافته و آب‌ها را اسیدی کند، پیامدهای زیست‌محیطی دریایی به‌دنبال دارد. جنگل‌ها نیز دومین منبع اصلی جذب دیاکسیدکربن محسوب می‌شوند اما با گرمایش زمین و افزایش آتش‌سوزی در جنگل‌های دنیا این منبع جذب، خودش به منبع تولید دیاکسیدکربن تبدیل خواهد شد. در نتیجه این دو رخداد، زمان بیشتری طی خواهد شد تا دیاکسیدکربن در جو از بین برود.
او با اشاره به افزایش دمای کره زمین، به نتیجه تحقیقات درخصوص ایران نیز اشاره کرد و گفت: آمارها نشان می‌دهد میانگین دمای کشور طی 50 سال اخیر 2درجه سلسیوس افزایش و میانگین بارش سالانه کشور بیش از 50 میلی‌متر کاهش یافته است که این زنگ خطری برای جنگل‌ها و منابع آبی محسوب می‌شود. همچنین 11سال است که ایران ترسالی نداشته و سال97_96 با 29درصد کم بارشی، خشک‌ترین سال محسوب می‌شود که این مسئله نیز زنگ خطر تغییرات آب و هوایی است.
هیأت بین دولتی تغییرات اقلیمی چند سناریو را پیش‌بینی کرده که براساس خوش‌بینانه‌ترین حالت، اگر تمامی کشورها به تعهدات خود درخصوص گازهای گلخانه‌ای عمل کنند، در پایان سال2100، دمای کره زمین در همان حد 1.5درجه‌ای که افزایش یافته، باقی می‌ماند. همچنین
طی این پیش‌بینی‌ها منطقه زاگرس، بیشترین افزایش دما و بیشترین کاهش بارش را خواهد داشت که این موضوع، تهدیدی جدی برای جنگل‌های ایران است و تمامی این تهدیدات منجر به تهدید امنیت ملی خواهد شد. ارزیابی پیوسته اثرات تغییر اقلیم در بخش‌های مختلف کشور، سازگاری با تغییر اقلیم، بازنگری پروژه‌های عمرانی براساس تغییرات اقلیمی رخ داده، توجه به اقتصاد بدون نفت، کمک به کاهش دیاکسیدکربن و استفاده از انرژی‌های پاک یعنی آب، خورشید، باد، انرژی زمین گرمایی و امواج دریا که ایران از وجود تمامی این 5 نوع انرژی پاک دنیا برخوردار است، از راهکارهایی است که معاون وزیر راه و شهرسازی در این شرایط، توجه به آنها را مورد تأکید قرار داد.
طرح‌هایی برای مقابله با گرمایش زمین
رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز با تأکید بر اینکه حفظ، توسعه و غنی‌سازی جنگل باید در برنامه‌ها قرار گیرد، گفت: از سال 1990که موضوع تعهدات کشورها در کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی مطرح شد، 20کشور در این مسیر موفق عمل کردند و ایران نیز با کسب رتبه 12در میان کشورهای موفق دنیا قرار گرفت. خلیل آقایی همچنین به 3 پروژه مهم سازمان در سال‌جاری اشاره کرد و افزود: اجرای قانون توقف بهره‌برداری چوب از جنگل، اجرای طرح زراعت چوب به‌منظور توسعه جنگل و تامین چوب و همچنین افزایش 25هزار هکتار توسعه جنگل در زون‌های جنگلی ایران، برنامه‌هایی است که در سال‌جاری دنبال می‌شود. کامران پورمقدم، رئیس شورای‌عالی جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز در سخنان خود تأکید کرد، در صورت خروج ایران از تحریم، می‌توان انتشار گازهای گلخانه‌ای را به میزانی بیشتر از 4درصد تعیین شده، کاهش داد.
مهر تایید فائو بر اقدامات ایران
برنامه مدیریت پایدار جنگل در ایران، مجموعه‌ای از اولویت‌های ملی را در کنار هم قرار داده و کاهش اثرات تغییرات آب و هوایی و انطباق‌پذیری با این تغییرات را در آن لحاظ کرده است. حسین معینی میبدی، رئیس بخش سیاستگذاری و اجرایی دبیرخانه مجمع جنگل ملل‌متحد با اشاره به حضور و همکاری این مجمع در تدوین سند گفت: پروژه‌هایی که در ایران تدوین می‌شود از نظر کارشناسی بسیار قوی است و مجمع جنگل ملل متحد به این دلیل در کنار تیم قرار گرفته تا راهکارهای ارائه شده در سند را با ضوابط سازمان‌های بین‌المللی منطبق کند تا این سازمان‌ها در اجرای آن همکاری کنند. رائو ماتا، نماینده موقت فائو در ایران نیز طی سخنانی تأکید کرد: ایران تاکنون گام‌هایی جدی در زمینه کاهش اثرات تغییرات اقلیمی برداشته است. تمرکز ما در این پروژه، کاهش گازهای گلخانه‌ای خواهد بود و ایران تلاش کرده اقداماتی در این زمینه انجام دهد؛ هرچند برای ادامه مسیر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدون هستیم. او تأکید کرد: پروپوزال‌ها و برنامه‌های ارائه شده توسط کشورهای مختلف در همین زمینه، هر یک در زمان خود بهترین نتایج و ثمربخشی را داشته‌اند.
