گزارش
سرمایه‌ای که صادر می‌شود
مدیر تولید یک شرکت ترکیهای: هر کیلوگرم کتیرای نوع سفید ۲۵۰ هزار تومان از بهرهبرداران کردستانی خریداری می‌شود
روح‌الله زرین| سروآباد- خبرنگار:
بیش از ۳۷۰هزار هکتار جنگل در کردستان وجود دارد که از این میزان ۲۳ هزار هکتار آن به درخت «بَنِه» اختصاص یافته است. همچنین ده‌ها هکتار از مراتع استان پوشیده از گیاه «گَوَن» است. این 2 نوع ظرفیت طبیعی در استان موجب تولید انواع صمغ درخت بَنِه و کتیرا شده است. با وجود چنین ظرفیتی فقط یک کارخانه فراوری در زمینه تولید آدامس از درخت بَنِه در سنندج فعالیت دارد. به همین دلیل بخش عمده این 2 محصول ارزشمند به صورت خام‌فروشی روانه بازار کشورهای مختلف می‌شود. چنین شرایطی سبب شده که بهرهبرداران این محصولات درآمد چندانی نداشته باشند.
میزان تولید کتیرا و صمغ درخت بَنِه
رئیس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان می‌گوید: بیش از ۳۷۰ هزار هکتار پوشش جنگلی در استان وجود دارد که ۲۳ هزار هکتار آن را درختان بَنِه با قدمت بیش از ۳۰۰ سال تشکیل داده است.
«سعدی نقشبندی» ادامه می‌دهد: با توجه به مراتع پراکنده استان ده‌ها هکتار پوشش گیاهی گون در مراتع استان وجود دارد.
وی میافزاید: در مناطقی مانند کامیاران، بانه، سروآباد، سنندج و مریوان کار برداشت صمغ از درخت بَنِه انجام می‌شود. بر اساس شرایط آب و هوایی سالانه حدود ۵ تا ۲۵ تن صمغ درخت بَنِه از جنگلهای این مناطق برداشت می‌شود.
این مسئول می‌گوید: در زمینه بهرهبرداری از مراتع استان در زمینه گون ۶۷ هزار خانوار و ۴ هزار خانوار هم در زمینه جنگلهای بَنِه فعالیت دارند. رئیس اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان ادامه می‌دهد: برای حفظ پوشش جنگلی مناطق مختلف استان سال گذشته ۸۲۰ هکتار جنگلکاری در منطقه کلاترزان صورت گرفت. نقشبندی میافزاید: تنها یک کارخانه تولید آدامس از صمغ درخت ون در استان فعالیت دارد. بر همین اساس بیش از ۹۰ درصد کتیرای گون و شیره درخت بَنِه به صورت خرده‌فروشی و خام‌فروشی عرضه می‌شود. وی می‌گوید: صمغ درخت بَنِه به کشورهای عربستان، آلمان، تونس، عراق، فرانسه، ترکیه و شهرهای صنعتی کشور برای فراوری و تولید محصولات مختلف صادر می‌شود.
نقشبندی ادامه می‌دهد: برای حفظ اکوسیستم منطقه و احیای جنگلهای بَنِه و مراتع گون هر سال بخشی از این ظرفیت‌ها مورد بهرهبرداری قرار می‌گیرد. همچنین این مراتع و جنگلها به بهرهبرداران بومی واگذار می‌شود.
ظرفیت مراتع گون
یکی از بهرهبرداران گون در قروه می‌گوید: این منطقه از نظر پوشش مرتعی بسیار غنی است و شاهد فراوانی گونزارها در آن هستیم.
«جلیل فرجی» ادامه می‌دهد: برداشت کتیرا از ساقه گون در اواخر خرداد ماه شروع می‌شود. به طور میانگین هر بوته گون ۱۰ تا ۶۰ گرم کتیرای خشک شده دارد.
وی میافزاید: تیغ‌زنی ساقه گون نیازمند مهارت چند ساله است، چراکه در غیر این صورت موجب قطع ساقه و خشک شدن آن می‌شود.
فرجی تصریح می‌کند: کتیرای برداشت شده از گون به صورت خرده‌فروشی به عطاریهای استان فروخته می‌شود. این مساله به دلیل قیمت اندک درآمد چندانی برای بهرهبردار ندارد. همچنین بخش عمده آن نیز از طریق واسطه خریداری می‌شود و روانه بازار سایر استانهای کشور می‌شود. وی میافزاید: سالانه حدود ۲۵ میلیون تومان از تولید کتیرا درآمد کسب می‌کنم.
خریداران ترکیه
مدیر تولید یک شرکت ترکیهای فراوری کتیرا و صمغ درخت بَنِه می‌گوید: هر سال ده‌ها تن انواع کتیرای سفید و زرد و شیره درخت بَنِه از بهرهبرداران کردستان خریداری و روانه کارخانه‌های کشور ترکیه می‌شود.
«اخیل آچابوْغا» ادامه می‌دهد: قیمت هر کیلوگرم صمغ درخت بَنِه در کردستان حدود ۳۰۰ هزار تومان است. همچنین هر کیلو کتیرای نوع سفید نیز با نرخ ۲۵۰ هزار تومان از بهرهبرداران کردستانی خریداری می‌شود.
وی میافزاید: کتیرا در تولید انواع لوازم بهداشتی، آرایشی و داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین صمغ درخت بَنِه در صنایع داروسازی، تولید پلاستیک، چرمسازی، مواد خوراکی مانند آدامس و شکلات کاربرد دارد. به طور میانگین این مواد افزودنی طبیعی تا ده‌ها برابر افزایش قیمت این محصولات را به همراه دارد.
آچابوْغا می‌گوید: در صورت دریافت تسهیلات بانکی کم‌بهره توان سرمایه‌گذاری و ایجاد کارخانه فراوری کتیرا و صمغ درخت بَنِه در کردستان را داریم، چراکه این محصولات در بازار کشورهای اروپایی و آسیایی از مشتری‌پسندی قابل توجهی برخوردار است.
ظرفیت جنگلهای سروآباد
یکی از بهرهبرداران درخت بَنِه در سروآباد می‌گوید: این منطقه دارای پوشش غنی درختان بَنِه است. از این رو بسیاری از خانواده‌ها در زمینه برداشت صمغ این درخت صدها سال است که فعالیت دارند.
«هیرش پرتوی» ادامه می‌دهد: قدمت درخت بَنِه در این منطقه بیش از ۲۷۰ سال است، از این رو مردم آن را جزئی از زندگی و وسیله‌ای برای امرارمعاش خود می‌دانند.
وی میافزاید: کار برداشت صمغ از درخت بَنِه پس از بارش باران فصل بهار آغاز می‌شود و تا چند ماه ادامه دارد. همچنین نحوه برداشت به صورت تیغ‌زنی بر تنه درخت است و کاسه‌ای با گل رس در اطراف محل بریده شده ساخته می‌شود. پس از چند هفته از انجام تیغ‌زنی این کاسه‌ها از صمغ درخت بَنِه که ون نامیده می‌شود، پر می‌شود. پرتوی می‌گوید: به طور میانگین از هر درخت کمتر از یک کیلوگرم صمغ برداشت می‌شود. برای جلوگیری از خشک شدن درخت هر چند سال یک‌بار از هر درخت صمغ گرفته می‌شود.