گزارش
تن فرسوده 1200 کارخانه برنج‌کوبی
ضایعات فراوان محصول بر اثر فرسودگی ماشین آلات چالش بزرگ برنج گیلان است
مهسا طالبی| رشت - خبرنگار:
فصل برداشت برنج در استان‌های شمالی مرداد و شهریور است. همه ساله در این ماه‌ها شالی‌کاران بعد از برداشت، محصول خود را برای به دست آوردن برنج سفید تحویل کارخانه‌های برنج‌کوبی می‌دهند، اما به دلیل فرسوده بودن اکثر این کارخانه‌ها، هنگام سفید کردن برنج یک درصد از دسترنج کشاورزان تبدیل به برنج شکسته و ضایعات می‌شود که همین میزان ضایعات موجب ضررمالی زیادی می‌شود. در کنار این مساله کاهش سطح اراضی کشاورزی به دلیل تغییر کاربری‌ها کاهش میزان تولید را در اراضی کشاورزی شمال کشور به همراه دارد، نوسازی کارخانه‌های برنج‌کوبی بیش از بیش ضرورت دارد تا بتوان با این اقدام، میزان تولید برنج مرغوب را افزایش داد.
نظارت بر نرخ و جای خالی نوسازی
اخیرا رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان از آغاز نظارت بر دریافت نرخ بابت خدمات شالی‌کوبی‌های استان خبر داده است. «فرهاد دلق‌پوش» با تاکید بر اهمیت موضوع نرخ‌گذاری جدید برای خدمات کارخانه‌های شالی‌کوبی گیلان، افزود: با توجه به فصل ارائه خدمات این محصول، نرخ آن نیز به همه کارخانه‌های ارائه شده که رعایت آن برای تمامی واحدها لازم است.
وی اظهار کرد: امسال نرخ خدمات شالی‌کوبی بابت خشک کردن و تبدیل هر کیلوگرم شلتوک به برنج سفید مبلغ 2750 ریال (نقدی) مصوب شده و کشاورزان می‌توانند در صورت تمایل، برای تبدیل هر صد کیلوگرم شلتوک به برنج سفید، 3 کیلو و 100 گرم برنج پرداخت کنند. حال باید دید که برای نوسازی و بهبود وضعیت این کارخانه‌ها چه اقدامی خواهد شد؟
رئیس سازمان جهادکشاورزی گیلان هم در این باره به رسانه‌ها گفت: یکی از برنامه‌های دولت، نوسازی کارخانه‌های برنج‌کوبی است و تسهیلات از طریق خطوط اعتباری ماشینی کردن کشاورزی، صندوق توسعه ملی، سامانه بهین‌یاب و تسهیلات ویژه نوسازی به متقاضیان واگذار می‌شود.
به گفته «علیرضا شعبان‌نژاد»، گیلان 1550 واحد شالی‌کوبی دارد که تنها 350 واحد آن اصلاح و نوسازی شده است. زیرا بالا بودن نرخ سود تسهیلات بانکی مانع اصلی استقبال کارخانه‌داران از دریافت این تسهیلات است.
به گفته این مقام مسئول، کل شلتوک برنج گیلان یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن است و از این مقدار ۱۸ هزار تن ضایعات شلتوک داریم.
تسهیلات برای نوسازی
مدیر صنایع جهاد کشاورزی هم گفت: ۱۵۰۰ کارخانه داریم که در دهه اخیر ۶۹۱ کارخانه اصلاح ساختار شده‌اند.
«قاسم جوادزاده» با بیان این‌که از این تعداد ۳۵۱ مورد نوسازی شده‌اند اظهارکرد: امسال هم ۱۸ میلیارد تومان برای نوسازی کارخانه‌ها از محل طرح بهین‌یاب و صندوق توسعه ملی به آنها تعلق گرفته است. وی افزود: سال گذشته از ضایعات برنج کم شد و ۱۸ هزار تن ضایعات شلتوک به ۱۷ هزار و ۵۰۰ تن کاهش یافت.
نیاز به تسهیلات بلند‌مدت با بهره کم
در ادامه «مهران احمدی» صاحب کارخانه برنج‌کوبی در انزلی با اشاره به این‌که صنعت برنج‌کوبی در حال حاضر نیاز مبرم به تسهیلات درازمدت با بهره کم دارد، گفت: دولت و وزارت جهاد کشاورزی که متولی قانونی این عرصه هستند، باید برای صاحبان صنعت برنج‌کوبی کاری کنند، اما از آنجا که گرفتن تسهیلات نوسازی در اختیار وزارتخانه مذکور نیست طبیعی است که کاری نمی‌تواند بکند و نمی‌دانیم برای حمایت شدن به چه کسی مراجعه کنیم.
وی ادامه می‌دهد: شروع فعالیت کارخانه‌ام از سال ۱۳۶۴ و قدمت آن ۳۳ سال است. در طول چند سال گذشته در مراحل مختلف اقدام به نوسازی از قبیل تعویض دستگاه‌ها و اضافه کردن خشک کن‌ها شد اما تاکنون اصلاح ساختاری انجام نشده و خط تولید همچنان سنتی است. در سال‌های اخیر به خاطر جمع‌آوری محصول با دستگاه‌های مدرن درو و سرازیر شدن انبوه شالی خیس به کارخانه‌های برنج‌کوبی و نبود امکانات کافی در این کارخانه‌ها به ناچار راندمان کاری کارخانه به 2 ماه تقلیل یافته و در باقی مدت سال بیکار هستند.
نقش کارخانه‌های برنج در چرخه تولید
در ادامه مسئول صنف شالی‌کوبان سیاهکل گفت: کارخانه‌دار، با سرمایه بسیار زیاد خود که قسمتی از چرخه تولید برنج است، کمترین مبلغ دستمزد را دریافت می‌کند. این در حالی است که عوامل دیگر چون کمباین‌دار ، در ازای یک ساعت کار که تنها یک تن شالی را از ساقه جدا می‌کند برای یک کیلو برنج 300 هزار تومان دستمزد دریافت می‌کند. «مسعود حسن‌نژاد» بیان کرد:کارخانه همچون صندوق قرض‌الحسنه که در تعامل مستقیم با کشاورز است. در واقع کارخانه‌دار شالی کشاورز را با قبول مسئولیت در انبارها نگهداری و برای تولید یک کیلو برنج سفید تنها 250 تومان دریافت می‌کند.
وی با اشاره به این‌که بازدید از کارخانه‌ها به صورت نظارتی است، اضافه کرد: کار کارخانه‌دار اشتغال‌زایی و تولید چندجانبه است. زمانی به ما می‌گفتند تولیدکننده، اما الان نام تبدیل‌کننده بر کارخانه‌داران نهاده‌اند. کارخانه‌داران در چرخه تولید برنج نقش بسزایی دارند که متاسفانه توسط مسئولین نادیده گرفته می‌شود. کارخانه‌دار در کنار کشاورز است. اگر مزد کارخانه دار عادلانه شود کیفیت کار نیز بهتر خواهد شد. وی افزود: سیاهکل دارای 32 کارخانه است که 4 کارخانه مدرن و سایشی، 4 کارخانه نیمه‌مدرن و ترکیبی و بقیه نیز سنتی هستند.
