3 تا 4 هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی طی مطالعه‌ای به بررسی «مروری بر عملکرد بخش درمان سازمان تأمین اجتماعی در سال‌های 1396-1392» پرداخت.

این گزارش با بیان اینکه بررسی وضعیت بخش درمان سازمان در این سال‌ها نشان می‌دهد طی سال‌های 1393و 1394شاهد رشد یکباره هزینه‌ها بوده‌ایم و از علل اصلی این موضوع، افزایش هزینه‌های ناشی از اجرای طرح تحول سلامت و اجرای کتاب جدید ارزش نسبی مراقبت‌های سلامت، تغییر نظام پرداخت به پزشکان مقیم و مناطق محروم، رشد تعرفه‌های بخش سرپایی و بستری، افزایش قیمت اقلام وارداتی نظیر تجهیزات پزشکی، دارویی، رشد تعداد بیمه‌شدگان و راه‌اندازی مراکز جدید و... را اعلام می‌کند.

با دکتر محمد توانایی، مدیر کل درمان غیر مستقیم سازمان تامین اجتماعی در این‌باره وحل چالش‌های کنونی تامین اجتماعی گفت‌وگو کرده‌ایم.

درباره مطالعه‌ مرکز پژوهش‌های مجلس چه نظری دارید و راه برون‌رفت از این مشکلات را چه می‌دانید؟

بیمه تأمین اجتماعی اوضاعی مساعدی ندارد. مواردی که اشاره شده صحیح است. 14هزار میلیارد تومان در بخش درمان غیرمستقیم در سال 96هزینه داریم و کسری آن در حدود 3تا 4هزارمیلیارد تومان برآورد می‌شود که هر سال هم اضافه می‌شود.به‌طور مثال وقتی که دریافت‌های ما به‌دلیل نبود بودجه به تأخیر می‌افتد پرداخت‌های ما با تأخیر مواجه خواهد شد.شرایطی که ما الان در آن هستیم. در بسیاری از بیمارستان‌ها پرداخت هایمان بر می‌گردد به دی ماه و بهمن سال 95.

درباره وضعیت بودجه درمان تأمین اجتماعی بگویید؟

14هزار میلیارد تومان در بخش درمان غیرمستقیم در سال96هزینه داریم و کسری آن نسبت به سهم 9بیست و هفتم درمان در حدود 3تا 4هزارمیلیارد تومان برآورد می‌شود. وقتی ما کسری بودجه داشته باشیم پرداخت‌های ما با تأخیر مواجه خواهد شد و این خبر خوبی نیست. یعنی شرایطی که ما الان در آن هستیم.در بسیاری از بیمارستان‌ها پرداخت هایمان بر می‌گردد به دی‌ماه و بهمن سال95.

یعنی بودجه شما بیشتر از هزینه‌هایتان است؟

براساس آنچه در سال 96تصویب شده است قریب به 20هزارمیلیارد تومان کل بودجه درمان سازمان تأمین اجتماعی است که از این رقم بخش عمده‌اش در اداره کل درمان غیرمستقیم هزینه می‌شود و ما برآوردمان این است در سال 96حدود 14هزارمیلیارد تومان هزینه درمان‌مان خواهد شد؛ یعنی تا انتهای سال حداقل این عدد خواهد بود. البته چون ما پرداخت‌هایمان را به روز نداریم دقیقا نمی‌توانیم بگوییم این عدد چقدر بوده است اما این رقم بسیار بیشتر از سهم 9بیست و هفتمی است که درقانون برای سازمان ما دیده شده است.

در واقع باید بیشتر از بودجه‌ای که داریم هزینه کنیم. ضمن اینکه برخی طرح‌های شتابزده و احساسی که تصویب شد مشکلات ما را چند برابر کرده است. ضمن اینکه مشکل ما از جایی شروع می‌شود که نقدینگی ما در صندوق دچار اخلال می‌شود؛ درحالی‌که ما باید از آن محل‌ها هزینه‌هایمان را پرداخت کنیم.

ببینید روند هزینه‌های ما به این شکل است که 90درصد هزینه‌ها از وصولی حق بیمه تأمین می‌شود. حالا این وصولی حق بیمه یک بخش کارفرمایی دارد که 20درصد است و کارفرما آن حق بیمه را به ما می‌دهد و یک بخش هم خود کارگر که 3درصد است و بخش دیگر را دولت می‌دهد که 7درصد است.

اتفاقی که افتاده این است که دولت‌ها در طول سال‌های اخیر این 7درصد را هیچ زمانی به‌موقع پرداخت نکرده‌اند.

از چه سال‌هایی پرداخت‌ها انجام نشده است؟

دولت‌های نهم و دهم بیشترین عدم‌پرداخت‌ها را داشته‌اند؛ ضمن اینکه به‌تدریج مصوباتی توسط دولت به مجلس برده شد و قانون شد که مشکلات را افزون کرد؛ به‌طور مثال رانندگان بین‌شهری و کارگاه‌های تولیدی کمتر از 5نفر به بیمه‌شدگان سازمان افزوده شدند؛ درحالی‌که دولت همچنان 7درصد تعهداتش را پرداخت نمی‌کرد و حالا هم 20درصد را تعهد می‌کرد که البته به آن تعهدات هم عمل نکرد و عملا 23درصد در نقدینگی سازمان کسری ایجاد شد و اتفاقی که افتاده است این است که این جمعیت به‌تدریج با خانواده‌هایشان به مجموعه 42میلیون بیمه شده ما اضافه شدند و ما باید به12میلیون نفر دیگر هم خدمات درمانی ارائه می‌دادیم چون دفترچه داشتند با اینکه هیچ وقت حق بیمه خود را واریز نمی‌کردند تا ما بتوانیم حق سهم درمان را جداکنیم و این موضوع بر نقدینگی‌های سازمان تأمین اجتماعی تأثیر گذاشت و آن را دچار اخلال کرد. این سیاست‌ها درکنار قانون دیگری مبنی بر بازنشستگی زودهنگام افراد در مشاغل سخت و زیان‌آور و بازنشستگی‌های پیش از موعد سبب شد تعادل منابع و مصارف این صندوق دچار اختلال شود. در واقع عمده اشکال وضع قوانینی است که برای آن چشم‌اندازی وجود نداشت.

برای سال 97بودجه‌ای که درنظر گرفته شده می‌تواند مشکل را حل کند؟

بعید می‌دانم. با اینکه ما در تأمین اجتماعی با حق بیمه‌ای که دریافت می‌کنیم خود را اداره می‌کنیم، اما نه‌تنها ما بلکه سایر سازمان‌های بیمه‌گر نیز هم‌اکنون دچار مشکل هستند.

در واقع بزرگ‌ترین اشکال وارده به طرح تحول سلامت عدم‌پیش‌بینی منابع پایداری مورد نیاز است. این طرح در کنار همه فوایدی که ممکن است به‌عنوان دستاورد باشد چون منابع پایداری برای آن از روز اول به درستی دیده نشد، بنابراین در ادامه برای تأمین هزینه‌ها دچار مشکل شد. تصور می‌شد که بیمه‌ها قادرند همه هزینه‌ها را پرداخت کنند . 

کمبود بودجه باعث می‌شود خدمات شما محدود شود؟ 

وقتی شورای‌عالی بیمه یک بسته خدمتی را تکلیف می‌کند ما نمی‌توانیم خدمات ارائه ندهیم؛ البته ممکن است به‌طور مثال قراردادهایمان با برخی داروخانه‌ها را محدود کنیم.

این محدودیت‌ها به ضرر مردم می‌شود؟

بله. در نگاه اول به هر حال محدودیت به ضرر مردم است.

تلاش ما این است که اگر این محدودیت‌ها در عقد قراردادها قرار باشد اجرایی شود آن‌را در جایی که مازاد بر نیاز وجود دارد اعمال کنیم. ببینید کسری بودجه حتی روی بازسازی و نوسازی بیمارستان‌ها تأثیر دارد. درحالی‌که نوسازی در کشور یک ضرورت است اما شاهد هستیم درصد بسیاری از مراکز درمانی ما حتی در تهران فرسوده هستند.

چه کارهای مهمی در برنامه دارید؟

اجرایی شدن نسخه الکترونیک در مراکز درمانی ملکی و طرح متمرکز پرداخت هزینه‌ها یعنی رسیدگی به پرونده‌های پذیرش و پرداخت‌ها به‌صورت مکانیزه در بیمارستان‌ها ازجمله اقدامات جدید است که موجب می‌شود در حداقل زمان و بدون اعمال سلیقه فردی رسیدگی‌های اسنادی انجام شود.