فتح آسمان

ساسان شادمان منفرد | روزنامه‌نگار

سرانجام لحظه موعود فرارسید و ماهواره‌های پایا (طلوع-3)، ظفر-‌2 و نمونه دوم کوثر، عصر دیروز با یک فروند موشک سایوز از پایگاه فضایی وستوچنی روسیه راهی مدار زمین شدند. این ماهواره‌ها هر کدام قرار است مأموریت‌هایی را در مدار زمین به انجام برسانند. می‌توان گفت که پرتاب این ماهواره‌ها به فضا نشان‌دهنده تثبیت توان طراحی و ساخت ماهواره، افزایش تجربه عملیاتی در مدار خورشیدآهنگ و پل فناوری میان ماهواره‌های تحقیقاتی و عملیاتی آینده است.

برنامه ویژه سازمان فضایی کشور
دیروز در سالن همایش‌های مرکز آفرینش‌های فرهنگی و هنری کانون فکری کودکان و نوجوانان یک رویداد خاص شکل گرفت و پرتاب ماهواره‌های ایرانی از ایستگاه فضایی وستوچنی روسیه به‌صورت زنده پخش شد. این گردهمایی با حضور نخبگان دانشگاهی، دانش‌آموزی و مراکز علمی و تخصصی برگزار شد تا ضمن اطلاع‌رسانی مناسب، صحیح و شفاف از روند توسعه صنعت فضایی کشور، زمینه‌ساز ایجاد امید و نشاط در جامعه و کشور باشد.

معرفی ماهواره پایا
کاربری:   تحقیقاتی – سنجش از دور
مأموریت:   تصویربرداری، پایش زمین و آزمایش فناوری‌های فضایی
نوع مدار:   مدار پایین زمین (LEO)
ارتفاع مداری:   حدود ۵۰۰ کیلومتر
دوره تناوب:   حدود ۹۵ دقیقه
جرم:   ۱5۰ کیلوگرم
طول عمر طراحی‌شده:   حدود ۲سال
ساختار:   پلتفرم بومی با طراحی ماژولار
طیف تصویربرداری:   نور مرئی

معرفی ماهواره ظفر-2
 کاربری:   سنجش از دور
مأموریت:    ذخیره و ارسال داده و اینترنت اشیا
جرم:     113کیلوگرم

معرفی نمونه دوم ماهواره کوثر
کاربری:    سنجش از دور – مخابرات
مأموریت:   سنجش از راه دور با تمرکز بر کشاورزی – اینترنت اشیا
جرم:   35کیلوگرم‌

آشنایی با سایوز
سایوز یک موشک 3‌مرحله‌ای با سوخت مایع است که به‌دلیل طراحی مهندسی ساده اما بسیار دقیق، به نرخ موفقیت کم‌نظیری دست یافته است. این موشک توانایی پرتاب انواع محموله‌ها را دارد؛ از ماهواره‌های مخابراتی و سنجشی گرفته تا فضاپیماهای سرنشین‌دار. در واقع، برای دهه‌ها سایوز تنها وسیله انتقال انسان به ایستگاه فضایی بین‌المللی بود؛ جایگاهی که آن را به یکی از امن‌ترین سامانه‌های پرتاب سرنشین‌دار تاریخ تبدیل کرد.
موشک ماهواره‌بر سایوز در سال‌های اخیر به یکی از مسیرهای مهم حضور ایران در فضا تبدیل شده است؛ مسیری که بیش از آنکه نماد رقابت باشد، بیانگر همکاری فنی و استفاده از زیرساخت‌های مطمئن بین‌المللی است. ایران در کنار توسعه ماهواره‌برهای بومی، برای پرتاب برخی ماهواره‌های خود به مدارهای دقیق‌تر و مطمئن‌تر از ظرفیت سایوز استفاده کرده است. ماهواره‌هایی چون «ناهید»، «طلوع» و «کوثر» ازجمله پروژه‌هایی هستند که پرتاب آنها با تکیه بر این موشک روسی انجام شده است.
اهمیت سایوز برای ایران صرفا به پرتاب محدود نمی‌شود. سایوز به‌دلیل نرخ موفقیت بسیار بالا، امکان قرار دادن ماهواره‌ها در مدارهای مشخص، به‌ویژه مدارهای خورشیدآهنگ را فراهم می‌کند؛ موضوعی حیاتی برای ماهواره‌های سنجش از دور و مخابراتی. برای برنامه فضایی ایران که به‌دنبال تثبیت داده‌های پایدار و قابل اتکاست، این ویژگی یک مزیت راهبردی محسوب می‌شود.
از منظر سیاسی و ژئوپلیتیک نیز همکاری ایران و روسیه در حوزه پرتاب‌های فضایی پیام روشنی دارد: فضا به‌عنوان عرصه‌ای فراتر از تحریم‌ها. استفاده از سایوز نشان می‌دهد که ایران همزمان با ادامه مسیر بومی‌سازی فناوری پرتاب از فرصت‌های بین‌المللی برای کاهش ریسک و افزایش دقت مأموریت‌های فضایی خود بهره می‌برد.