روایت احیای یک سد نیمه‌جان

سد آب‌سرده بروجرد، پروژه‌ای که سال‌ها نامش با رکود و توقف گره خورده بود، امروز دوباره بر سر زبان‌ها افتاده است. سدی که کلنگ آن در سال ۱۳۸۷ بر زمین خورد، اما بیش از یک دهه خاک خورد و تنها اسکلت ناقصی از آن بر جای مانده بود، اکنون با پیگیری‌های محلی و نگاه ملی جان تازه‌ای گرفته است.
فاطمه مقصودی، نماینده مردم بروجرد در مجلس شورای اسلامی، از جهش محسوس در روند اجرای این طرح خبر داده و می‌گوید از زمان ورودش به مجلس، احیای پروژه سد آب‌سرده یکی از اولویت‌های اصلی‌اش بوده است. او تأکید می‌کند: «این طرح تا سال ۱۴۰۱ تنها حدود ۲۰ درصد پیشرفت داشت، اما طی دو سال اخیر با جذب بیش از هزار میلیارد تومان اعتبار، به بیش از ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی رسیده و کارگاه‌های عمرانی دوباره فعال شده‌اند.»


طرحی که در رکود متولد شد
سد آب‌سرده از ابتدا با هدف تأمین آب شرب و کشاورزی شهرستان بروجرد طراحی شد؛ منطقه‌ای که طی سال‌های اخیر در فهرست مناطق دارای تنش آبی قرار گرفته است. بسیاری از روستاهای اطراف هنوز از طریق تانکر آبرسانی می‌شوند و در برخی مناطق شهری، شبکه توزیع آب تاب تحمل جمعیت رو‌به‌افزایش را ندارد. در حوزه کشاورزی نیز کمبود منابع آبی باعث کاهش بهره‌وری زمین‌ها و مهاجرت روستاییان شده است.
از نگاه کارشناسان، اگر این سد در همان سال‌های ابتدایی بهره‌برداری می‌شد، شاید بخش قابل‌توجهی از مشکلات امروز بروجرد رخ نمی‌داد. اما آنچه حالا اهمیت دارد، بازگشت این پروژه به مدار توسعه است؛ بازگشتی که به گفته مسئولان وزارت نیرو و سازمان برنامه و بودجه، از معدود نمونه‌های موفق در کشور به شمار می‌رود.

چشم‌انداز توسعه و مهار بحران آب
کارشناسان حوزه آب معتقدند سد آب‌سرده می‌تواند یکی از کانون‌های پایدارسازی منابع آبی در دشت بروجرد باشد. طی سال‌های اخیر افت سطح آب‌های زیرزمینی، برداشت بی‌رویه و حفر چاه‌های غیرمجاز باعث فرونشست زمین در برخی نقاط شده است. این سد با ظرفیت ذخیره‌سازی قابل‌توجه خود، علاوه بر تأمین آب پایدار، می‌تواند از وابستگی شدید منطقه به منابع زیرزمینی بکاهد و تعادل اکولوژیکی دشت را بازگرداند.
از سوی دیگر، کارشناسان محیط‌زیست نیز بر ابعاد زیست‌محیطی طرح تأکید دارند. به گفته آنان، تکمیل سد آب‌سرده تنها به معنی تأمین آب برای کشاورزی و صنعت نیست، بلکه می‌تواند به احیای پوشش گیاهی، بازسازی اراضی خشک‌شده و کنترل سیلاب‌های فصلی کمک کند. در منطقه‌ای مانند بروجرد که در مسیر بادهای غربی قرار دارد و خاک آن به‌شدت آسیب‌پذیر است، مدیریت علمی آب نقشی حیاتی در پیشگیری از فرسایش خاک و تخریب زمین‌های کشاورزی دارد.

از مطالبه محلی تا اولویت ملی
به گفته مقصودی، پیگیری‌های مستمر برای فعال‌سازی مجدد این پروژه در تعامل با وزارت نیرو، سازمان برنامه و بودجه و استانداری لرستان انجام شد. او می‌گوید: «سد آب‌سرده دیگر فقط یک پروژه عمرانی نیست، بلکه طرحی حیاتی برای حفظ جمعیت، رونق اقتصادی و تثبیت زیست‌پذیری شهرستان بروجرد است. با ادامه این مسیر، بروجرد می‌تواند از یک منطقه بحرانی آبی به کانون توسعه پایدار در لرستان تبدیل شود.»
احیای این سد را می‌توان نمونه‌ای موفق از پیوند پیگیری محلی و تصمیم ملی دانست؛ جایی که اراده نماینده مردم و همکاری نهادهای دولتی، پروژه‌ای فراموش‌شده را از دل خاک بیرو