روایت بدرقه قهرمانان جنگ

مهناز عباسیان| روزنامه‌نگار

  دومین نشست گروه پژوهشگران و نویسندگان دفاع مقدس(پند) با محور «بازخوانی روایت تدفین شهدای جنگ ۱۲روزه در قطعه ۴۲ بهشت زهرا(س)» برگزار شد. در این نشست، محمدجواد تاجیک، مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س)، از اقدامات فوری این مجموعه در ساعات ابتدایی جنگ سخن گفت و این برنامه به صورت پخش مستقیم از تلویزیون اینترنتی همشهری پخش شد. در ادامه بخش هایی از صحبت‌های تاجیک را مرور می‌کنیم.

آغاز بحران و تشکیل جلسه اضطراری
در ساعت ۴:۳۰ بامداد نخستین روز جنگ، جلسه‌ای اضطراری با حضور معاونان سازمان برگزار شد. هیچ‌یک از مدیران اجازه خروج از مجموعه را نداشتند تا عملیات امداد و تدفین شهدا بدون وقفه ادامه یابد. تصمیم‌های اصلی تا ساعت ۸:۳۰ صبح همان روز اتخاذ شد و از همان ابتدا تأکید شد فعالیت‌های جاری سازمان متوقف نشود؛ به همین منظور با کسب اجازه از شهردار تهران، معاون فنی و عمرانی سازمان به عنوان قائم‌مقام برای پیگیری امور جاری سازمان منصوب شد.


تمرکز فعالیت‌ها در معراج شهدا
برای نظم‌دهی بهتر، معراج شهدا به‌عنوان مرکز اصلی پذیرش و سامان‌دهی پیکرها تعیین شد. سالن سردخانه با ظرفیت ۳۰۰ پیکر، حسینیه وداع خانواده‌ها و خودروهای حمل گروهی تجهیز شد. عملیات غسل، کفن و دفن با همکاری نیروهای متخصص، طلاب و بسیجیان داوطلب، به‌صورت ۲۴ ساعته ادامه یافت. تمرکز فرایندهای شناسایی و تدفین شهدا در یک محل واحد باعث شد خانواده‌ها مجبور به رفت‌وآمد میان نهادهای مختلف نباشند. حضور مرکز ژنتیک سپاه و سایر نهادهای مرتبط، روند صدور گواهی شهادت و تشخیص هویت را تسریع کرده است. این هماهنگی موجب شد سرعت و نظم عملیات تدفین افزایش یابد و آرامش نسبی برای خانواده‌ها فراهم شود.

آماده‌سازی قطعه ۴۲ برای تدفین شهدا
با هماهنگی بنیاد شهید، قطعه ۴۲ گلزار شهدا که پیش‌تر محل دفن کودکان قبل از انقلاب بود، برای تدفین شهدای جدید آماده شد. خاکبرداری، قبرچینی و طراحی مسیرها از اقدامات فوری در این بخش بود. 

تشکیل قرارگاه جنگ و کمیته‌های عملیاتی
به منظور مدیریت دقیق‌تر، قرارگاه جنگ در بهشت زهرا(س) تشکیل شد و حدود ۸ کمیته تخصصی برای ثبت وقایع، شناسایی شهدا، پشتیبانی لجستیکی و رسانه ایجاد شد. کارگروهی هم میان نهادهای مرتبط از جمله شهرداری، سپاه و بنیاد شهید تشکیل شد تا مشکلات شناسایی و تحویل پیکرها برطرف شود.

طراحی کارت‌های شناسایی برای شهدا
یکی از تصمیمات مهم این کارگروه، طراحی کارت‌ها و برچسب‌های شناسایی ویژه شهدا بود تا مشخصات، محل جمع‌آوری و اطلاعات فردی دقیق درج شود و از اشتباه در شناسایی جلوگیری شود.‌

تکریم خانواده‌های شهدا در اولویت 
در روند تدفین، تکریم خانواده‌های شهدا جایگاه ویژه‌ای داشت. در مراکز وداع، خانواده‌ها ضمن دیدار با پیکر عزیزانشان، از خدمات روانشناسی، پذیرایی و تسلی بهره‌مند شدند تا آرامش بیشتری در این شرایط دشوار بیابند.‌

 تجربه‌ای ماندگار برای مدیریت بحران
تجربه تدفین شهدا در ساعات نخست جنگ ۱۲روزه، الگویی عملی برای مدیریت بحران‌های آینده است. این تجربه، حاصل همکاری شهرداری، سپاه و بنیاد شهید بوده و می‌تواند در بحران‌های مشابه شهری و ملی مورد استفاده قرار گیرد.