صراف‌ها در دوره قاجار

صرافی در ایران دوره قاجار داستان جالبی داشت و صراف‌ها از متمولان و مراجع مالی و اقتصادی آن زمان محسوب می‌شدند. شغل صرافی یکی از قدیمی‌ترین مشاغل در ایران است که از دوره قاجار رواج بسیار یافت. این تصویر را آنتوان سوروگین، عکاس عهد ناصری تا پهلوی اول، با عنوان «صراف و نگهبان‌ها» در کنار دروازه ناصریه آن زمان یا همین خیابان ناصرخسروی فعلی، در سال‌های ابتدایی قرن بیستم، یعنی 125سال قبل ثبت کرده است. صراف‌ها عملکردی شبیه بانک در تجارت و کسب‌وکار آن زمان داشتند و با صدور «برات» پول جابه‌جا می‌کردند و مورد وثوق سران دولتی یا شاهزادگان بودند. آنها پول خود را نزد تجار و صراف‌های معتبر به ودیعه می‌گذاشتند و به‌جای آن «صرف» می‌گرفتند. تنزیل پول، قبول مستمری و پرداخت حقوق دیوانی و پرداخت وام به کسبه و زارعان و نیازمندان فعالیت عمده صراف‌ها بود. در دوره قاجار تاجران بزرگ قبل از هر چیز یک صراف داشتند. آنان که تجارت قوی و پررونق داشتند، «صرف‌هایی» از صراف می‌گرفتند که اعتبار بیشتری داشت و صرف‌شان به‌راحتی به پول نقد تبدیل می‌شد. امین‌الضرب یکی از همین تجار معتبر در تهران بود که برات‌هایش به‌راحتی در بازار اقتصاد ایران می‌چرخید. یک سند محرمانه در وزارت امور خارجه بریتانیا از اطلاعات آن زمان ایران که در نیمه دهه۱۸۹۰ میلادی منتشر شده است، از وجود ۲۸تاجر مقیم تهران در دوره قاجار خبر داده است که مجموع سرمایه آنها در آن دوران بیش از ۱۰هزار تومان یا 2هزار پوند انگلیس بوده است. همچنین براساس همین سند مشخص شده است که در تهران دوره قاجار 11صراف فعال حضور داشته‌اند.