تمرین مسئولیت‌ مشترک

لیلا شریف | روزنامه‌نگار

تماشای ویدئوی دانش‌آموزان ژاپنی که بعد از تمام شدن زمان کلاس و مدرسه، مشغول تمیزکاری کلاس‌های درس می‌شوند، سال‌هاست که موجب حسرت ایرانی‌هاست و جای خالی‌اش در فرهنگ ایرانی حس می‌شود. حالا انتشار و دست به‌دست شدن 2ویدئو در شبکه‌های اجتماعی موجب دلگرمی ما ایرانی‌ها شده است و برخی تشویق چنین رفتارهایی را نقطه شروعی برای یک تغییر مثبت و تمرین مسئولیت مشترک معرفی می‌کنند.
ویدئوی اول مربوط به یک مدرسه در کرمان است که دانش‌آموزان قبل از هیجان و شلوغی‌های زنگ آخر، جارو و دستمال به‌دست گرفته‌اند و در کنار هم بخش‌هایی از زباله‌ها و آلودگی‌های به جای مانده را رفت و روب می‌کنند تا شاید این فعالیت جمعی بهانه‌ای برای نهادینه شدن این فرهنگ محبوب شود.
ویدئوی دوم اما با ماجراهای ورزشگاه پارس شیراز گره خورده است. جدا از حاشیه‌های فوتبالی و فنی این ورزشگاه که در هفته‌های اخیر به‌دلیل سقوط ورقه‌های آهنی از سقف، پایش به رسانه‌ها باز شده بود، حالا هواداران فجر سپاسی با یک رفتار جدید، در زمین فرهنگ نظافت فضاهای عمومی بازی می‌کنند.
تصویر منتشر شده از هواداران شیرازی نشان می‌دهد که زن و مرد در کنار هم با دستمال و مواد تمیزکننده‌ در دست، مشغول پاکسازی صندلی‌های ورزشگاه هستند. هر چند برخی این اقدام را تلاشی برای رفع نگاه‌های منفی بعد از اتفاقات ورزشگاه پارس شیراز تلقی می‌کنند، باید این حرکت را به فال نیک گرفت و امید داشت که چنین رفتارهایی در میان دیگر هواداران فوتبال تکرار شود.
شاید هیچ پیام تبلیغاتی‌ای به اندازه یک صحنه ساده از بچه‌های مدرسه یا هواداران فوتبال که زباله جمع می‌کنند، نتواند مفهوم «مسئولیت مشترک» را منتقل کند. این تصاویر نشان می‌دهند که تغییر فرهنگی همیشه از بالا و با اجبار به‌دست نمی‌آید بلکه از دل رفتارهای روزمره و انتخاب‌های کوچک مردم رشد می‌کند.
در واقع چنین رفتارهایی در نقطه مقابل این نگاه قرار دارد که تمیز نگه داشتن فضاهای عمومی را وظیفه دیگری می‌دانند و به راحتی از کنار آلودگی‌های محیط‌های خارج از چهاردیواری خود عبور می‌کنند. چنین رفتارهایی پیام تازه‌ای دارند و نشان می‌دهند که باید ورزشگاه، کلاس، پارک یا خیابان را خانه مشترک با سایر اهالی جامعه بدانیم و با خود تکرار کنیم که همه در قبال آن مسئول هستیم.