کهکشان‌ها در «ظهر کیهانی»

گروهی از منجمان به سرپرستی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (IPM) و با حضور دانشمندانی از مؤسسه بین‌دانشگاهی نجوم داده‌محور و دانشگاه آکسفورد نمونه‌ای از کهکشان‌های دوردست را مطالعه کرده‌اند که تابش رادیویی آنها با تلسکوپ رادیویی میرکت (MeerKAT) رصد شده است. به گزارش پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، میرکت پیش‌نمونه‌‌ای برای بزرگ‌ترین رصدخانه رادیویی جهان، یعنی ارائه کیلومترمربعی (SKA) است. این مطالعه برای نخستین بار امکان بررسی تطبیقی طیف رادیویی، شدت میدان مغناطیسی و آهنگ ستاره‌زایی کهکشان‌ها را در زمانی فراهم کرده که جهان ۹ تا ۱۲میلیارد سال جوان‌تر بوده است. یکی از اساسی‌ترین پرسش‌ها این است که کهکشان‌ها چگونه در عالم شکل گرفتند و تحول یافتند. برای پاسخ به این پرسش، دانشمندان باید از کهکشان‌هایی که میلیاردها سال نوری با ما فاصله دارند اطلاعات دریافت کنند. رصدها در نور مرئی نشان می‌دهد که پس از دوره‌ای موسوم به «ظهر کیهانی» (۱۰ تا ۱۱میلیارد سال پیش)، آهنگ ستاره‌زایی در کهکشان‌ها به‌تدریج کاهش می‌یابد. استاد راس تیلور، محقق اصلی طرح «اکتشافات فراکهکشانی چندسطحی گروه بین‌المللی میرکت»(MIGHTEE) می‌گوید: «همین موضوع ما را تشویق کرد تا چند ناحیه از آسمان را با تلسکوپ رادیویی MeerKAT در آفریقای جنوبی به‌طور عمیق رصد کنیم. این تلسکوپ در ۹۰کیلومتری شهر کوچک کارناوون در استان کیپ شمالی قرار دارد.» فاطمه طباطبایی از پژوهشگاه دانش‌های بنیادی که سرپرستی این پژوهش را برعهده داشته می‌گوید: «پیش‌تر، رصدهای رادیویی ما در طول‌موج‌های مختلف از کهکشان‌های نزدیک نشان داد تابش‌های رادیویی از یک تا ۱۰گیگاهرتز ابزاری قدرتمند برای اندازه‌گیری آهنگ ستاره‌زایی است. اکنون نقشه‌برداری MIGHTEE در ترکیب با سایر نقشه‌برداری‌های رادیویی این امکان را فراهم کرده که مطالعه‌های خود را به ۱۶۰کهکشان اولیه در دوره ظهر کیهانی و فراتر از آن گسترش دهیم.» مریم خادمی، پژوهشگر پژوهشگاه دانش‌های بنیادی هم گفت: «تحلیل‌های دقیق ما نشان می‌دهد که طیف رادیویی این کهکشان‌ها با آهنگ ستاره‌زایی تغییر می‌کند و این می‌تواند پیامدهای مهمی برای درک ما از کهکشان‌های اولیه‌ ستاره‌زا داشته باشد.»