اجسام کیهانی در مسیر زمین

 ساسان شادمان‌منفرد-روزنامه‌نگار

فردا (جمعه) روز جهانی نجوم در ایران است و علاقه‌مندان به ستاره‌شناسی در نقاط مختلف کشور گردهم می‌آیند تا ضمن گرامیداشت این روز، دانش خود را نیز در این حوزه ارتقا دهند. هفته جهانی نجوم اما از دوشنبه گذشته آغاز شده و پرداختن به مباحث این حوزه خالی از لطف نیست. به همین دلیل سراغ یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کیهانی رفته‌ایم و گزارشی داریم درباره خطراتی که اجرام میان‌ستاره‌ای، خانه ما، یعنی کره‌زمین را تهدید می‌کنند.

جدیدترین شبیه‌سازی‌ها
طبق شبیه‌سازی‌های جدید، بیش از یک میلیون جسم میان‌ستاره‌ای به قطر 100متر ممکن است درحال حاضر بدون اینکه دیده شوند، در بخش بیرونی منظومه شمسی درحال حرکت باشند. این مهاجمان کیهانی سنگین که از نزدیک‌ترین همسایگان ستاره‌ای ما به اینجا آمده‌اند، احتمال کمی دارد که به زمین نزدیک شوند. با این حال، ذرات میان‌ستاره‌ای کوچک‌تر احتمالا هر سال با سیاره ما برخورد می‌کنند.

شناسایی 2 جسم میان‌ستاره‌ای
تاکنون، دانشمندان تنها 2جسم میان‌ستاره‌ای تأییدشده در منظومه ‌ شمسی شناسایی کرده‌اند: جسم کشیده و غیرعادی «اوموآموا» که برخی به اشتباه آن را یک کاوشگر بیگانه تصور کردند (زمانی که در سال۲۰۱۷ مشاهده شد) و دنباله‌دار «بوریسوف» که در سال۲۰۱۹ کشف شد. هر دوی این اجسام که اکنون مدت‌هاست از منظومه شمسی عبور کرده‌اند، با سرعت زیاد از محله کیهانی ما گذشتند و این موضوع نشان داده که منشأ آنها فضای میان‌ستاره‌ای بوده است.‌

حرکت به سمت ما
دانشمندان مدت‌هاست حدس می‌زنند اجسام بیگانه بسیاری هر ساله بدون شناسایی از منظومه شمسی عبور می‌کنند و حتی احتمال می‌دهند که تعداد بیشتری از این مهاجمان به‌صورت دائمی در اینجا ساکن شده باشند. چندین فضاپیما، ازجمله کاوشگر از کار افتاده «کاسینی» ناسا، پیش‌تر ذرات ریز میان‌ستاره‌ای را در حال عبور از منظومه شمسی شناسایی کرده‌اند. در مطالعه جدید، پژوهشگران شبیه‌سازی کرده‌اند که چه مقدار ماده میان‌ستاره‌ای طی ۱۰۰میلیون سال گذشته از منظومه آلفا قنطورس (نزدیک‌ترین سامانه ستاره‌ای به زمین) به بیرون پرتاب شده است. براساس این محاسبات، پژوهشگران پیش‌بینی می‌کنند که در حال حاضر حدود یک میلیون «جسم ماکروسکوپی» از آلفا قنطورس، هر یک با پهنایی بیش از ۱۰۰متر، در حال حرکت درون منظومه شمسی ما هستند.

همسایگان ستاره‌ای
منظومه آلفا قنطورس از 3ستاره تشکیل شده است: آلفا قنطورس A و آلفا قنطورس B که هر دو ستارگانی شبیه خورشید هستند و در یک سامانه دوتایی به دور یکدیگر می‌چرخند و پروکسیما قنطورس، که یک کوتوله سرخ کوچک‌تر است به دور این جفت ستاره می‌گردد. پروکسیما قنطورس نزدیک‌ترین ستاره شناخته‌شده به زمین است که حدود 25/4 سال نوری با ما فاصله دارد و تنها ستاره در این منظومه محسوب می‌شود که دارای یک سیاره تأییدشده به نام پروکسیما قنطورس b است. کل این منظومه در حال حاضر به سمت ما در حرکت است و حدود 28هزار سال آینده به نزدیک‌ترین فاصله‌اش با خورشید خواهد رسید. به‌گفته پژوهشگران، زمانی که این اتفاق بیفتد، به‌دلیل کاهش قابل‌توجه فاصله میان 2منظومه، تعداد اجسامی که وارد منظومه شمسی می‌شوند برای مدتی به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد. پژوهشگران در مقاله خود نوشتند: درک بهتر از چگونگی انتقال مواد میان آلفا قنطورس و منظومه شمسی «راه‌های تازه‌ای را برای کاوش در پیوند میان منظومه‌های ستاره‌ای و امکان تبادل مواد در سراسر کهکشان می‌گشاید.»