خدمت در دل بحران

مریم باقرپور-روزنامه‌نگار

یک‌ماه از جنگ ۱۲روزه می‌گذرد و هنوز در محدوده‌های آسیب‌دیده چادرهای سفید رنگی با نام جهاد حامی دیده می‌شود. افرادی در این چادرها آماده‌اند تا به مراجعه‌کنندگان در زمینه اسکان اضطراری یا موقت کمک کنند. علی نصیری، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تهران که از نخستین ساعات جنگ در صحنه حضور داشت، با حضور در تلویزیون همشهری اطلاعات بیشتری می‌دهد.

گروه جهادی چه کرد؟
از روز سوم یا چهارم با پیگیری‌های مداوم و جلسات متعدد، تصمیم به ایجاد گروه جهادی حامی گرفتیم تا خدمات لازم را به مردم ارائه دهیم. برای ۲۲منطقه شهرداری تهران گوشی و سیم‌کارت تهیه و بنرهایی با آدرس پایگاه‌های مدیریت بحران چاپ کردیم. هدف ما این بود که مردم به‌راحتی به مراکز خدمات‌رسانی مراجعه کنند و هرگونه سؤال یا مشکلی را با ما در میان بگذارند.

تقسیم فعالیت‌ها از نخستین ساعت‌ها
با شروع جنگ 12روزه، جلسه‌های ستاد مدیریت بحران با هماهنگی شهردار تهران به سرعت تشکیل شد. نمایندگان دستگاه‌های مختلف فراخوانده شدند و مسئولیت‌ها با استفاده از پایش تصویری و بی‌سیم تقسیم شد. وظیفه ما شامل پشتیبانی، هماهنگی بین دستگاه‌ها و شناسایی کمبودهای احتمالی بود؛ البته روز اول ابهاماتی داشت، اما دستگاه‌ها به سرعت نمایندگان خود را به میدان فرستادند.

شیوه خدمات‌رسانی در هتل‌ها
در مراکز اقامتی پیش‌بینی شده، صبحانه با همکاری هتل‌ها و ناهار و شام با بهترین موادغذایی توسط شهرداری تهیه می‌شود. برنج ایرانی، گوشت گرم و مرغ تازه با کیفیت عالی تهیه شده و تنوع غذایی نیز بسیار زیاد است. همچنین خدمات روان‌شناختی به آسیب‌دیدگان ارائه می‌شود و وزارت بهداشت نیز در این زمینه همکاری می‌کند.

چگونگی واگذاری مسئولیت به شهرداری
پس از آغاز جنگ، جلسه‌ای با حضور مدیران خدمات شهری، هلال احمر و دستگاه‌های مختلف برای هماهنگی برگزار شد. در این جلسه، ۱۵کار تعریف شد که شامل اطفای حریق، مدیریت مواد خطرناک، جست‌وجو و نجات و... بود. آتش‌نشانی و هلال‌احمر مسئولیت آواربرداری را بر عهده داشتند و بنیاد مسکن نیز به همکاری دعوت شد. مدیریت شریان‌های حیاتی و اقدامات در بهشت زهرا برای مدیریت متوفیان اهمیت ویژه‌ای داشت. در نتیجه با ارتقای ۱۵ کارگروه ذیل ستاد مدیریت بحران شهر تهران به ۱۶کارگروه، کارگروه امور شهدای جنگ نیز راه‌اندازی شد. تأمین امنیت اموال و خانه‌های آسیب‌دیده، اسکان اضطراری و موقت، رسیدگی به خانواده‌ها و تعمیرات جزئی از دیگر اولویت‌ها بود. ارزیابی خسارت و ارائه خدمات درمان اضطراری نیز در دستور کار قرار گرفت. درواقع شهرداری تهران مسئولیت ۹مورد از مجموع ۱۵مسئولیت را بر عهده گرفت.

پیگیری آسیب‌های روانشناختی
در دوره جنگ 12روزه صدای انفجار برای بسیاری از افراد ترسناک بود و می‌توانست آسیب‌های روانشناختی جدی ایجاد کند. نیاز به مشاوره و حمایت‌های روانی اجتماعی برای زن‌ها، بچه‌ها و افراد میانسال احساس می‌شد. در روزهای اول مشکلات زیادی وجود داشت، اما با گذر زمان، سازماندهی ما دقیق‌تر شد و توانستیم به نیازهای مردم پاسخ دهیم و حتی در زمینه روانشناسی خدماتی ارائه کنیم.

رسیدگی سریع به‌کار مردم
برای فاز دوم که پس از جنگ آغاز شد، جلسه‌های طولانی با مسئولان برگزار شد تا الگوهای جدیدی برای بازسازی و بازتوانی تدوین شود. هدف شهرداری این بود که کار مردم سریعا راه بیفتد و آنها در فرایند اداری معطل نشوند؛ البته طبق قانون، جمعیت هلال‌احمر مسئول اسکان اضطراری است، اما زیرساخت‌های لازم برای اجرای این مسئولیت فراهم نبود. استانداری هم به‌دنبال این بود که با استفاده از ظرفیت‌های موجود مانند مدارس، تعدادی از مردم را اسکان دهد، اما اسکان در مدارس برای افرادی که عادت به زندگی در خانه‌های خود داشتند، دشوار بود؛ به همین دلیل در جلسه‌ای که با حضور وزرای مربوطه برگزار شد، شهردار تهران دستور داد که تمام مردم در هتل‌ها اسکان یابند.

 وقتی همه شگفت‌زده شدند
تصمیم شهردار تهران برای اسکان اضطراری آسیب‌دیدگان ناشی از تجربه‌شان در دوران دفاع‌مقدس و روحیه‌شان در مواجهه با بحران‌ها بود. زمانی که موضوع هتل‌ها مطرح شد، همگی شگفت‌زده شدیم و از او پرسیدیم که چگونه باید این کار را انجام دهیم. شهردار دستور داد که هتل‌های شهرداری به سرعت خالی شوند و هتل شهر به‌عنوان نخستین محل به‌طور جدی فعالیت خود را آغاز کرد. در ادامه اداره کل پشتیبانی به‌طور شبانه‌روزی این کار را پیگیری کرد و اکنون ۱۱هتل برای اسکان اضطراری آماده شده‌اند.

اسکان موقت در خانه‌های اجاره‌ای
علاوه بر هتل‌ها، اسکان موقت به افرادی تعلق می‌گیرد که خانه‌شان از بین رفته یا نیاز به مقاوم‌سازی دارد. این افراد ممکن است برای تعمیرات به‌ ۶ تا ۷‌ماه زمان نیاز داشته باشند و درنتیجه به‌عنوان مستأجر در مکان جدیدی ساکن می‌شوند. پیش‌بینی شده که یک‌و‌نیم میلیارد تومان به‌عنوان پول پیش و ۳۰میلیون تومان اجاره درنظر گرفته شود. در این میان شهرداری می‌تواند اقدام به اجاره مسکن کند یا افراد می‌توانند خودشان خانه اجاره کنند. با این اقدامات، شهرداری تهران در تلاش است تا به بهترین شکل ممکن از آسیب‌دیدگان حمایت و شرایط را برای آنها تسهیل کند.

مسکن معوض برای نوسازی
شهروندانی که خواهان مقاوم‌سازی یا نوسازی هستند، می‌توانند واحد معوض دریافت کنند. اگر خانه‌ای خراب شده باشد، ساکنان می‌توانند آن را به شهرداری تحویل دهند و در عوض یک آپارتمان کلید نخورده نوساز از بانک آپارتمان شهرداری دریافت کنند. این بانک آپارتمان به‌تازگی توسعه یافته و ساکنان می‌توانند از آن بهره‌برداری کنند. همچنین پروانه‌ها به‌صورت رایگان و بدون تشریفات متعارف صادر می‌شود و کارها به سرعت پیش می‌رود. مردم نگران نباشند؛ ما در کنار آنها خواهیم بود.

شیوه‌های پاسخگویی به مردم
تا‌کنون 648خانوار از مناطق مختلف برای اسکان در هتل ها معرفی شده اند.  این آمار به‌دلیل رفت‌وآمد برخی افراد به شهرستان‌ها، لحظه به لحظه تغییر می‌کند. از 648خانواری که معرفی‌نامه دریافت کرده‌اند، 1874 نفر به دلایلی مراجعه نکرده اند. برای درخواست اسکان هم مردم با شماره تلفن‌هایی که روی دیوارها نصب شده تماس می گرفتند یا به مدیر بحران منطقه مراجعه می‌کردند. همچنین آیتم سوم سامانه ۱۳۷به سازمان ما متصل است تا مردم به‌راحتی به ما دسترسی داشته باشند. هنوز هم نیروهای ما از ۸ صبح تا ۷ بعدازظهر پاسخگوی مشکلات مردم هستند و تیم حرفه‌ای‌تری از ۷بعدازظهر تا ۸صبح نیز در خدمت آنهاست.

اسکان موقت تا 3ماه
میانگین زمان مقاوم‌سازی حدود یک سال طول می‌کشد و برای کسانی که خانه‌هایشان تخریب شده و نیاز به نوسازی دارد، این فرایند معمولا حدود 2سال طول می‌کشد. همچنین افرادی که نیاز به تعمیرات متوسط دارند، ممکن است بیش از 3‌ماه منتظر بمانند. در حال حاضر ما تا 3‌ماه را تحت پوشش هتل‌ها قرار داده‌ایم و پس از آن افراد در خانه‌های اجاره‌ای ساکن می‌شوند.

پرداخت هزینه برای نوسازی
عملیات مقاوم‌سازی آغاز شده و تعمیرات جزئی نیز در حال انجام است. این تعمیرات شامل تعویض شیشه‌های پنجره‌ها و رنگ‌آمیزی می‌شود. برآورد شده که حدود ۵هزار  واحد مسکونی نیاز به تعمیرات داشته باشند. برای افرادی که منازل‌شان نیاز به تعمیرات متوسط دارد، اگر هزینه زیر ۳۰۰میلیون تومان باشد، پول به آنها پرداخت می‌شود. در مواردی که هزینه‌ها بالای ۳۰۰ میلیون تومان باشد، شهرداری خود پیمانکار را انتخاب می کند و کار را انجام خواهد داد. مقاوم‌سازی به سازمان نوسازی شهر تهران ارجاع داده شده است.