فصل تازه چهارباغ

شیرین شفیعی| اصفهان- خبرنگار:

قلب تاریخی اصفهان، خیابان سبزی به نام چهارباغ است که این روزها از لابه‌لای هیاهوی کارگاه‌های مترو، به سختی دیده می‌شود. سرنوشت این خیابان تاریخی در 2 دهه گذشته پیوند تنگاتنگی با طرح جنجالی متروی اصفهان داشته که با وجود موجی از انتقادها راه خود را از مرکز شهر و کنار آثار تاریخی مانند میدان امام (ره)، خیابان چهارباغ و سی‌وسه پل باز کرد و از کنار این آثار تاریخی در رفت‌وآمد است. 

این روزها کارگاه‌های مترو که سال‌هاست خیابان چهارباغ اصفهان را بسته بودند، یکی پس از دیگری جمع می‌شوند و چهره تازه‌ای از چهارباغی به نمایش می‌گذارند که در روزگاری نه‌چندان دور، قدم زدن در آن دلچسب‌ترین تجربه شهروندان و گردشگران بود. اما در این میان قطع درختان چهارباغ خبر تلخی بود که مدیران شهری نیز آن را تأیید می‌کنند و بر این باورند که برای اجرای پروژه بزرگی مانند این پیاده‌راه، دادن چنین بهای سنگینی اجتناب‌ناپذیر است. 

اواخر دهه 70 بود که طرح پیاده‌راه شدن خیابان چهارباغ عباسی اصفهان مطرح و پس از تأیید یونسکو برای اجرا به استانداری اصفهان فرستاده شد. چندین سال گذشت تا طرح دوباره در شهریور سال 95 با هدف کاهش میزان رفت‌وآمد خودرو در این خیابان و کاهش آلودگی هوا در مرکز اصفهان، در شورای ترافیک استان تصویب شد. 


پیاده‌روی از میدان امام(ره) تا سی‌وسه پل

چهارباغ یکی از اصلی‌ترین و تاریخی‌ترین خیابان‌های اصفهان است که در دو قسمت شمال و جنوب سی‌وسه پل کشیده شده است. این خیابان در عصر شاه‌عباس اول، طراحی و اجرا شد و تاریخ تقریبی ساخت آن به سال هزار هجری‌قمری (1591 میلادی) برمی‌گردد. 
با تکیه بر این پیشینه بسیاری از عناصر مهم شهر اصفهان در خیابان چهارباغ دایر شده و بر بار ترافیک در محدوده مرکزی شهر افزوده است. از جمله پارک‌ها و مراکز تفریحی، سالن‌های سینما، هتل‌های اصلی و بزرگ شهر و بناهای تاریخی مانند میدان امام(ره) و سی‌وسه پل که دوش به دوش چهارباغ خودنمایی می‌کنند. 

بهترین پیشنهادی که برای باز کردن این گره بزرگ ترافیکی از اوایل دهه 70 تاکنون مطرح بوده، ممنوع کردن ورود خودرو به بافت تاریخی اصفهان با الگو‌برداری از شهرهای تاریخی گردشگرپذیر دنیاست که همواره یکی از رؤیاهای شیرین اما دور از دسترس برای نصف جهان بوده است. تا این که موفقیت نسبی پیاده‌راه‌سازی در میدان نقش جهان، مدیران شهری اصفهان را در سال 95 بر آن داشت، طرح سه‌شنبه‌های بدون خودرو را با هدف مقدمه‌ای برای پیاده‌راه‌سازی چهارباغ کلید بزنند. استقبال بی‌نظیر مردم باعث شد همان سال خبر گردشگاه شدن خیابان چهارباغ اصفهان برای همیشه منتشر شود. 
 

 تبدیل 10 هزار ‌مترمربع آسفالت به سنگ‌فرش

سنگ‌فرش کردن کف خیابان و جلوگیری از ورود خودرو به آن 2 بخش اصلی پیاده‌راه‌سازی چهارباغ تعریف شده که مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان معتقد است زمینه‌ساز بازآفرینی شهرموزه اصفهان خواهند شد. 
 «حسین جعفری» با اشاره به تجربه موفق شهرداری در احیای میدان امام علی(ع) گفت: اجرای طرح دولتخانه صفویه با حمایت مسئولان استانی و شهری در کمیسیون ماده 5 به تصویب رسید و برنامه‌هایی نیز برای اجرای آن تهیه شد که شامل پیاده‌راه‌سازی میدان امام(ره) و خیابان‌های منتهی به این میدان می‌شود. 
او طرح پیاده‌راه‌سازی چهارباغ عباسی را یکی از پروژه‌های دولتخانه صفویه معرفی کرد و افزود: تا زمان افتتاح ایستگاه مترو، باید سنگ‌فرش خیابان چهارباغ عباسی به اتمام برسد که برای اجرای این طرح بیش از 10 هزار ‌مترمربع آسفالت جمع‌آوری و به سنگ‌فرش تبدیل می‌شود. همچنین قرار است وسط چهارباغ عباسی حوض‌ها و آبنماهای قدیمی احداث و محور گردشگری چهارباغ عباسی در چند فاز اجرایی به شکل قدیمی خود احیا شود، از جمله این که پس از ممنوع شدن ورود خودرو به این خیابان، درشکه‌ها به چهارباغ می‌آیند. 


طرحی که به جشنواره فیلم کودک گره خورد

مدیران شهری تلاش می‌کنند بخش زیادی از پیاده‌راه‌سازی چهارباغ تا قبل از برگزاری جشنواره بین‌المللی فیلم کودکان و نوجوانان که شهریور در اصفهان برگزار می‌شود، به اتمام برسد؛ اما برخی اعضای شورای شهر از جمله رئیس کمیسیون شهرسازی، معماری و عمران شورای اسلامی شهر اصفهان بر این باورند که پروژه کف‌سازی چهارباغ عباسی با توجه به هزینه‌های مالی، اجتماعی و کالبدی که دارد، به‌شدت نیازمند نظارت است. 
 «شیرین طغیانی» رئیس کمیسیون شهرسازی، معماری و عمران شورای اسلامی شهر با اشاره به بازدید اعضای این کمیسیون از پروژه پیاده‌راه‌سازی چهارباغ عباسی گفت: به نظر می‌رسد کیفیت اجرا و کیفیت مصالح در این پروژه پایین است؛ البته از عزیزانی که در این پروژه در گرمای تابستان به‌صورت شبانه‌روزی تلاش می‌کنند، کمال تشکر را دارم. اما این پروژه با توجه به هزینه‌های سنگین مالی، اجتماعی و کالبدی که دارد، به‌شدت نیازمند نظارت است. 


عجله‌ای که باعث افت کیفیت کار شد

رئیس کمیسیون شهرسازی، معماری و عمران شورای اسلامی اصفهان یادآور شد: جشنواره فیلم کودکان و نوجوانان اگرچه برای اصفهان اهمیت بسیاری دارد، شاید تعجیلی که در چهارباغ برای آن ایجاد کرده‌ایم، موجب کاهش کیفیت اجراشده باشد و ممکن است چهارباغ و کیفیت اجرای آن اهمیت بیشتری داشته باشد. 
وی یکی از ایرادات دیگر این طرح را درباره مصالح وارد دانست و گفت: در اجرا نیز به نظر می‌رسید باید دقت بیشتری وجود داشته باشد. درباره مسیر دوچرخه که به آن بی‌توجهی شده انتقاد داشتیم که قرار شد درباره جایگزین‌های آن فکر شود. همچنین به مسیر‌ تردد نابینایان باید توجه شود، نگرانی‌هایی نیز درباره شیب‌بندی‌ها وجود داشت. 
طغیانی سرعت را ویژگی اجرای پروژه‌های شهری دانست و افزود: اما این سرعت نباید طوری باشد که کیفیت پروژه کاهش پیدا کند. از این نکته نمی‌توان گذشت که شورای پنجم زمانی به چهارباغ رسیده که عملیات اجرایی پیاده‌راه‌سازی چهارباغ شروع شده بود، اما طرح با نظر شورا متوقف شده و با اعمال نظرهای تخصصی، قرار شد اصلاحاتی در مسیر به‌خصوص در اجرای کدهای ارتفاعی انجام بگیرد که این کار در نهایت انجام شد. 


پیش‌نیاز ایجاد مسیرهای جایگزین برای خودرو

عضو هیأت‌علمی دانشگاه آزاد نجف‌آباد در گروه شهرسازی نیز با تأکید بر جایگاه ویژه خیابان چهارباغ در شکل‌گیری ساختار تاریخی اصفهان گفت: پیاده‌راه کردن چهارباغ امری بسیار مطلوب است، اما به شرطی که همه جوانب کار در نظر گرفته شود. «امیرحسین شبانی» چهارباغ را شناسنامه شهر توصیف کرد و ادامه داد: تبدیل چهارباغ به پیاده‌راه نیازمند یک طرح از پیش اندیشیده شده است؛ طرحی که در آن سعی شود تا آثار منفی این کار را کاهش داد و از طرف دیگر به افزایش آثار مثبت آن پرداخت. برای مثال انتخاب مسیرهای جایگزین برای عبور و مرور خودرو یکی از موضوعاتی است که در طرح پیاده‌راه کردن چهارباغ باید به آن توجه ویژه‌ای شود. او معتقد است: تنها در صورتی که ایجاد پیاده‌راه به نحو صحیح انجام بگیرد، سرزندگی، حضور بیشتر افراد در جامعه و مشارکت بیشتر را به ارمغان می‌آورد. اما به دلیل این که چهارباغ در 5 دهه اخیر بار ترافیکی مرکز اصفهان را به دوش می‌کشد، ممکن است، حذف این خیابان از شهر موجب آسیب رساندن به ساکنان احتمالی این ناحیه شود که البته با مطالعه و تدوین یک برنامه استراتژیک این موضوع قابل‌کنترل خواهد بود. 


نقطه‌ضعف‌های کف‌سازی چهارباغ

استاد طراحی شهری دانشگاه هنر اصفهان، مهم‌ترین پیش‌نیاز برای ایجاد یک پیاده‌راه را همه‌شمولی معرفی کرد و گفت: این اصطلاح به معنای قابل استفاده بودن برای همه اقشار و افراد جامعه است. پیاده‌راه‌سازی چهارباغ عباسی و افزایش سطح پیاده‌مداری خیابان‌های مرکزی شهر اصفهان لازم و شایسته است و تلاش مدیریت شهری برای این منظور تلاش صحیحی خواهد بود، اما در زمینه جزئیات، می‌شد این طرح را بهتر از این اجرا کرد.  «محمود قلعه‌نویی» یکی از ایرادات طرح را استفاده از سنگ‌های تیشه‌خورده برای کف‌سازی دانست و گفت: این الگو پیش از این هم در اصفهان مورد استفاده قرار گرفته‌ اما درباره این که چقدر این الگو کارآمد است، معتقد هستم می‌شد الگوی بهتر و کاراتری برای این محور مورد استفاده قرار داد. او یکی از نقطه‌ضعف‌های کف‌سازی چهارباغ عباسی را در نظر گرفته نشدن مسیر عبور نابینایان اعلام کرد و توضیح داد: اگر قصد داریم پیاده‌راه ایمن و همه شمولی طراحی کنیم باید به همه گروه‌هایی که ممکن است به هر شکل از آن استفاده کنند توجه کنیم، از جمله سالمندان، جوانان، خردسالان، بانوان، گروه‌های کم‌توان، توان‌خواه و نابینایان و البته مسیر عبور دوچرخه.