گزارش
من زندگی را بافته‌ام
درباره علی‌الله نصرتی از آخرین بازماندگان طراحی قالی بیجار
فاطمه عسگری‌نیا-روزنامه‌نگار
چینی‌های چشم‌بادامی عاشق فرش ایرانی مدت‌هاست پایشان به بازار بیجار هم باز شده و مشتری پروپا قرص طرح و نقشه‌های قالی بیجاری هستند که در قفسه حجره معدود طراحان قالی بازمانده این شهر خودنمایی می‌کنند. برایشان فرقی نمی‌کند طرح شکارگاهی را بخرند و با خود ببرند یا از طرح گل‌های فرنگی و ماهی انتخاب کنند؛ طرح‌هایی که هنر دست طراحان قدیمی مثل علی‌الله نصرتی در این شهر است؛ کسی که الفبای طراحی فرش را کنار استادان بزرگ این رشته فراگرفته و حالا خودش یکی از استادان این رشته سنتی شده است. او و دوستانش آخرین نسل طراحان قالی این منطقه هستند؛ هنرمندانی که برای زنده نگه داشتن هنر طراحی سنتی قالی بیجار از جان مایه گذاشته‌اند.
تولد یک هنر بعد از ربع قرن زندگی!
برخلاف خیلی از همکارانش که وقتی تاریخچه زندگی هنری‌شان را ورق می‌زنیم یک علاقه قدیمی آنها را به سمت و سوی طراحی قالی سوق داده، علی‌الله نصرتی اینگونه نیست. او وقتی پای کاغذهای شطرنجی یا همان موتیف برای نقش و نگار انداختن طرح قالی می‌نشیند هم کودکی‌هایش را پشت سرگذاشته، هم جوانی و دوران مجردی را و ربع قرنی هم از زندگی‌اش گذشته است. خودش می‌گوید اگر اصرار پدر برای یادگیری یک هنر و صنعت نبود شاید من همان کارگر شرکت کاشی‌سازی باقی می‌ماندم و ساکن کرج بودم، اما طراحی قالی و زندگی لابه‌لای گل و بته‌های فرش بیجار او را دوباره عاشق بیجار کرد و حالا یکی از پیشکسوتان هنر طراحی فرش در این شهر است. علی‌الله می‌گوید 45سال از عمرش را به کشیدن طرح‌های قالی بیجار گذرانده و چه خون دل‌ها که در این هنر سنتی و قدیمی ایرانی نخورده است.
غربت طرح های سنتی در سایه طرح های کپی
هنرمندان سنتی طراح قالی برای اتمام یک طرح و تحویل سفارشی به چند روز تا چند هفته وقت نیاز دارند، اما کپی‌کنندگان این طرح‌ها در یک روز ده‌ها طرح را به آسانی چاپ می‌کنند و با قیمت ارزان به متقاضیان می‌فروشند؛ این در حالی است که همان طرح را اگر بخواهند از طراحان اصلی خریداری کنند باید حداقل بین 12تا 15میلیون تومان هزینه بپردازند.
شاگردی که شریک استادش شد
کار را با شاگردی در کنار استاد اصغر لک شروع می‌کند: «اصغر لک از طراحان برجسته و بنام فرش بیجار و جزو 9طراح برتر ایران بود؛ مردی که قلبش برای فرش بیجار می‌تپید. من 2سال کنار این استاد شاگردی کردم و بعد از آن به پیشنهاد استاد به‌عنوان شریک در حجره‌اش مشغول به‌کار شدم و این شراکت 7سال طول کشید و بعد از 7سال که تصمیم گرفتم از استاد جدا شوم، مخالفت کرد؛ به‌خاطر همین باز مدتی به شراکت ادامه دادم، اما وقتی ایشان متوجه شدند من مغازه‌ای را برای کار تهیه کرده‌ام، از من خواست در حجره خودم مشغول به‌کار شوم و این شروع کار جدی من بود.»
طرح‌های سنتی مشتریان خودشان را دارند
نقشه‌های کپی شده قالی بیجار را عمدتا از تبریز می‌فرستند؛ حتی گاهی به‌صورت سیاه‌وسفید به دست مشتری ها می رسد و این خود بافنده است که باید بنشیند و طرح‌ها را رنگ‌آمیزی کند. علی‌الله که هم عمری را در این رشته گذرانده و هم سوی چشمانش را پای طراحی و نقطه‌چینی و رنگ‌آمیزی طرح‌های قالی گذاشته است، می‌گوید: «درست است که این روزها اکثر افراد به‌خاطر قیمت طرح‌ها، مشتری طرح‌های ماشینی و چاپی هستند، اما مشتریانی هم داریم از یزد و اصفهان که حاضر نیستند طرح دستی قالی را با هیچ‌چیزی عوض کنند.» به‌گفته این هنرمند پیشکسوت طراحی فرش، این هنر سنتی و ایرانی ریشه در عشق آدمی به طبیعت دارد و این طراحان قالی هستند که با ترکیب عشق، زیبایی‌های طبیعت و علائم و نشانه‌ها هر روز قادرند یک طرح نو خلق کنند؛ طرح‌هایی که نه‌تنها بازارهای داخلی که حتی بازارهای خارجی هم دارد؛ مثل آلمانی‌هایی که عاشق طرح و رنگ فرش بیجار هستند.»
طرح قالی بیجار الهام گرفته از طبیعت
او عاشق طرح‌های قالی بیجار است؛ از شکارگاهی و گل فرنگی گرفته تا ماهی بیجار و سمند برخانم و اساطیر تاریخی: «یکی از زیباترین و مهم‌ترین طرح‌های قالی بیجار طرح گل فرنگی است که از طبیعت بیجار الهام گرفته است. این گل‌ها در فلات مرکزی و غربی ایران در اکثر خاستگاه‌های مشهور فرش دستباف، جزو طرح‌های فاخر و بسیار چشم‌نواز هستند.» مشهورترین طرح گل فرنگی، طرح مستوفی است؛ البته طرح‌های ترنج و لچک، طره‌دار، دسته‌گل و پیچک اسلیمی از مشهورترین نقش‌و‌نگار‌های گل فرنگی در قالی‌های بیجاری هستند. وقتی درباره فرش بیجار حرف می‌زند انگار از فرزندش سخن می‌گوید؛ همان قدر شیرین، همان قدر با عشق و همان قدر با غیرت و پراحساس: «فرش بیجار در محکمی و جان‌سختی در ایران لنگه ندارد؛ علتش هم شیوه گره‌زنی قالیبافان است؛ دوگره‌هایی که ویژگی قالی بیجار است. شاید باورتان نشود، اما فرش بیجار پوسیده می‌شود، ولی پاره نمی‌شود! به‌خاطر همین به قالی آهنین شهرت دارد.»
در همینه زمینه :
