دنباله داری‌که‌ همه راشگفت‌زده‌کرد

ساسان شادمان منفرد-روزنامه‌نگار

دنباله‌دارها اجرامی کوچک و یخی در منظومه شمسی هستند که اغلب از یخ، گرد و غبار و سنگ تشکیل شده‌اند. آنها معمولا از مناطق دوردست منظومه شمسی، مانند کمربند کویپر و ابر اورت سرچشمه می‌گیرند. هنگامی که دنباله‌دارها به نزدیکی خورشید می‌رسند، گرما باعث تبخیر یخ‌های سطحی آنها می‌شود و ذرات بخار و غبار را به بیرون پرتاب می‌کند و در نتیجه یک دُم طولانی و درخشان شکل می‌گیرد. این دم همواره به سمت مخالف خورشید امتداد پیدا می‌کند. دنباله‌دارها به‌دلیل ترکیب مواد اولیه از دوران شکل‌گیری منظومه شمسی، همچون کپسول‌های زمانی هستند که به ما اطلاعات ارزشمندی درباره شرایط اولیه و چگونگی شکل‌گیری سیارات و حتی منشأ احتمالی حیات روی زمین ارائه می‌دهند.

پیش‌سازهای ضروری حیات زمینی
در سال۲۰۱۴، مأموریت روزتا متعلق به آژانس فضایی اروپا (ESA)، پس از 10سال سفر طولانی در فضا به مدار این دنباله‌دار رسید و برای نخستین بار در تاریخ بشر، فرودگر فیله را روی سطح این جسم آسمانی مستقر کرد. این دستاورد تاریخی نه‌تنها توجه جهان را جلب کرد، بلکه دریچه‌ای نوین برای شناخت منشأ حیات و تحولات منظومه شمسی گشود. یکی از شگفت‌انگیزترین کشفیات از 67P وجود مولکول‌های آلی پیچیده روی سطح این دنباله‌دار بود؛ مولکول‌هایی که پیش‌سازهای ضروری حیات زمینی به ‌شمار می‌روند. همچنین مأموریت روزتا نشان داد که دنباله‌دارها نه‌تنها آب، بلکه انواع مواد شیمیایی دیگر همچون اکسیژن مولکولی، نیتروژن و گوگرد هم در خود دارند.

وجود آب
کاوش‌های بیشتر روی 67P مشخص کرد که آب موجود در آن از نظر ترکیب ایزوتوپی تفاوت‌هایی با آب روی زمین دارد. این یافته چالش جدیدی برای فرضیه‌ای بود که پیش از آن دنباله‌دارها را منبع احتمالی آب زمین می‌دانست. علاوه بر این، تصاویر دقیق و داده‌های ارسال‌شده توسط روزتا نشان داد که سطح 67P به ‌طرز عجیبی ناهموار و متنوع است، با صخره‌ها، غارها و پرتگاه‌هایی که بازگوکننده تاریخ پرماجرای آن در طول میلیاردها سال است.

داده‌هایی ارزشمند
سرانجام مأموریت روزتا با برخورد کنترل‌شده به سطح 67P در سال۲۰۱۶ پایان یافت. با وجود این، داده‌هایی که از این مأموریت بی‌نظیر به‌ دست آمد همچنان توسط دانشمندان تحلیل می‌شود و هر روز زوایای تازه‌ای از رازهای منظومه شمسی و زندگی احتمالی در دیگر نقاط جهان هستی را آشکار می‌کند. دنباله‌دار 67P از یک جرم یخی دورافتاده به گنجینه‌ای ارزشمند برای بشر تبدیل شد، گنجینه‌ای از پاسخ‌ها و پرسش‌هایی جدید که به جست‌وجوی ما برای کشف رازهای کیهان عمق بیشتری می‌بخشد.

درباره P67
دنباله‌دار P67 که نام کامل و دقیق آن 67P/Churyumov–Gerasimenko است، جرمی یخی و معمایی به ‌حساب می‌آید که در اعماق فضا، میلیاردها کیلومتر دورتر از زمین، رازهایی از آغازین روزهای منظومه شمسی را در دل خود نگه می داشت. این دنباله‌دار اما توسط کاوشگر روزتا و فرودگر فیله به دنیای ما معرفی شد. نتایج تحقیقات روی این دنباله‌دار اخیرا منتشر شده است.