جهان
خزر نفس می‌کشد
با ابتکار ایران، همسایه‌های خزر موظف به تهیه ارزیابی زیست‌محیطی شدند
زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار
بزرگ‌ترین دریاچه بسته جهان، تبدیل به حوضچه‌ای از رقابت‌های نفتی، نشت‌های سمی و سکوت‌های سیاسی شده است. سالانه بیش از ۱۲۲ هزار تن آلاینده از همسایگانش وارد این پهنه 371هزار کیلومترمربعی می‌شود؛ پروژه‌های نفت و گاز از کف آن تغذیه می‌کنند و سطح آبش با شتابی هشداردهنده پایین می‌رود. پیش‌بینی می‌شود تا پایان قرن، 9متر پایین برود و این با توجه به حجم عظیم آلاینده‌هایی که واردش می‌شود، چشم‌اندازی ناگوار پیش روی همه همسایه‌هایش می‌گذارد. در روزهای گذشته نمایندگان مجلس با لایحه «پروتکل ارزیابی اثرات زیست‌محیطی فرامرزی» موافقت کردند. این اقدام گام بلندی در حفاظت از دریای خزر است.
این پروتکل، جزو موضوعاتی است که با پیشنهاد جمهوری اسلامی به سایر پروتکل‌های این کنوانسیون اضافه شده است. ایران جزو کشورهایی است که پیش از تصویب این پروتکل نسبت به ارزیابی زیست‌محیطی پروژه‌های درون‌مرزی خود اقدام می‌کرد. حالا این پروتکل به تصویب دولت و مجلس 5کشور رسیده است.
کشورها چه نوع پروژه‌هایی را ارزیابی خواهند کرد؟
پروژه‌های نفت و گاز
ساخت و سازهای عظیم بندری یا صنعتی
احداث خطوط لوله در بستر دریا
سدسازی در رودخانه‌هایی که به خزر می‌ریزند.
پروژه‌های بزرگ کشاورزی، جنگل‌زدایی یا شیلاتی در نواحی ساحلی
انواع تاسیسات شیمیایی و پتروشیمی، گداخت اولیه آهن و فولاد، تولید خمیر چوب، انتقال آب بین‌حوزه‌ای، استخراج معادن، دفع پسماند، استخراج آزبست، تولید و غنی‌سازی سوخت‌های اتمی، نیروگاه‌های حرارتی، هسته‌ای و ...
وقتی همه کشورها این الحاقیه را بپذیرند چه خواهد شد؟
اطلاع‌رسانی اولیه به کشورهای متأثر از پروژه‌ها
تهیه گزارش ارزیابی اثرات زیست‌محیطی
ارسال گزارش برای کشور ذی‌نفع
برگزاری جلسات مشورتی برای بررسی نگرانی‌ها
اخذ نظر نهایی و درنظر گرفتن آن در تصمیم‌گیری نهایی پروژه
چند مثال از پروژه‌هایی که باید گزارش ارزیابی تهیه کنند
ایران: احداث اسکله‌های بزرگ نفتی و صنعتی
روسیه: استخراج و بهره‌برداری نفت و گاز و احداث سد روی رودخانه ولگا؛ اصلی‌ترین منبع دریای خزر
آذربایجان: میدان نفتی آذری- چیراغ-گونشلی و بهره‌برداری از خط لوله باکو- تفلیس- جیهان
قزاقستان: میدان نفتی عظیم کاشاگان در آب‌های شمال شرقی خزر
ترکمنستان: استخراج گاز و ساخت سکوهای گازی در آب‌های ترکمنستان
