هوش مصنوعی؛ تحلیلگر داده‌های ترافیکی

محمد سرابی-روزنامه‌نگار

دوربین‌های ترافیکی و فناوری رایانه‌ای از یکی دو دهه قبل در شهر‌های جهان به‌کار گرفته شدند تا میزان نظارت بر حرکت خودرو‌ها را افزایش دهند. اکنون هوش مصنوعی به میدان آمده و از آن انتظار می‌رود، داده‌های تصویری و اطلاعات الکترونیکی دیگر را تحلیل کند تا بتوان از نتایج آن راه‌حل‌هایی برای رفع مشکلات ترافیکی به‌دست آورد.

   سامانه خودکار
شهرداری کوالالامپور در سال2023 استفاده از هوش مصنوعی برای ساماندهی ترافیک شهری را شروع کرد. در ابتدا قرار بود هوش مصنوعی تصاویر دوربین‌های ترافیکی از رانندگان را تحلیل و تخلفاتی مانند استفاده از تلفن همراه را شناسایی کند. این اطلاعات براساس نوع و مشخصات وسیله نقلیه، سرعت حرکت خودرو و سرعت کلی ترافیک به‌دست می‌آمد و اگر راننده بیش از حد با گوشی تلفن همراه مشغول می‌شد، جریمه‌ای برای او ثبت می‌شد.‌ سامانه اولیه این کار را انجام می‌داد اما نوع تکمیل‌شده با هوش مصنوعی که «سامانه شناسایی خودکار تصادفات» نام گرفت برای کاهش عوارض ناشی از تصادف یعنی گره‌خوردن ترافیک یک خیابان و اتفاقات وابسته به آن مانند دیر رسیدن آمبولانس‌ها‌ ساخته و به‌کار گرفته شد.‌بعد از اثبات کارآمدی هوش مصنوعی، شورای شهر کوالالامپور استفاده از این سامانه را برای نظارت بر چراغ‌های راهنمایی و شناسایی تصادف‌ها تصویب کرد تا در هنگام وقوع حادثه بتواند حجم یا مسیر ترافیک را تغییر دهد. در نهایت انتظار می‌رود که استفاده از هوش مصنوعی جریان ترافیک را 51درصد بهبود دهد.

 تقویت سامانه قبلی با فناوری جدید
ترافیک شهر ریاض دائما افزایش پیدا می‌کند زیرا جمعیت این شهر در حال بیشتر شدن است. به‌نظر می‌آید جمعیت 8میلیون نفری این شهر تا سال2030 به 6/9میلیون نفر برسد. در سال2024 هر مسافر شهری 52ساعت از عمر خود را در رفت‌وآمد شهری گذرانده بود و اگر طرحی برای مدیریت ترافیک پیشنهاد نشود این اتلاف وقت طولانی‌تر خواهد شد. از سال2009 سامانه جریمه خودکار به نام ساهر که از طریق دوربین‌ها و رادار‌ها کار می‌کرد، در ریاض راه‌اندازی شده بود. ساهر تخلفاتی مانند سرعت غیرمجاز، نبستن کمربند ایمنی، ارسال پیامک حین رانندگی را شناسایی می‌کرد. ساهر حالا با هوش مصنوعی ‌ ترکیب شده و در نتیجه قابلیت‌های آن افزایش پیدا کرده است. اکنون دوربین‌های ساهر در فواصل زمانی معین قرار می‌گیرند و چشم مراقب آنها می‌تواند تخلفات جزئی مانند تغییر بیش از حد مسیر یا نبودن فضای کافی بین وسایل نقلیه را هم تشخیص دهد.

الگو‌های فصلی و مناسبتی
در برخی فصول سال و همینطور مناسبت‌هایی مانند ‌ماه رمضان، الگو‌های ترافیکی تغییر می‌کنند که هوش مصنوعی باید این تغییرات را شناسایی کند. بعضی از رویداد‌‌های شهری مانند نمایشگاه‌ها هم سفر‌های زیادی را به سمت خود جذب می‌کنند و مدیریت شهری باید مانع تأثیر‌گذاری این رویداد بر ترافیک کلی شهر شود. از زمان ترکیب ساهر با هوش مصنوعی، تخلفات سرعت غیرمجاز و تخلفات چراغ قرمز در ریاض تا 30درصد کاهش یافته است. نزدیک یک دهه قبل تصادفات جاده‌ای علت مهم مرگ‌ومیر در عربستان سعودی بود و برخی روز‌ها بیش از 20نفر در تصادفات این کشور کشته می‌شدند.