یادگار «ارشک یکم» در جوار چشمه‌علی
دژ «رشکان» در جنوب شهر ری روی تپه‌های کوه بی‌بی شهربانو در همسایگی چشمه‌علی یکی از آثار مهم و تاریخی محله صفائیه محسوب می‌شود. زمان ساخت این دژ نظامی و دفاعی به دوره اشکانیان می‌رسد و به همین دلیل هم نامش برگرفته از «ارشک یکم» بنیانگذار سلسه اشکانیان است. به‌گفته علی اربابی استاد دانشگاه و ری‌پژوه، این دژ در گذشته نقش دفاعی و نظامی مهمی در منطقه داشته و به‌عنوان یک نقطه استراتژیک برای حفاظت از سرزمین‌های اطراف عمل می‌کرده است. همچنین این دژ به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، در طول تاریخ، مرکز تجمع نیروهای نظامی و پناهگاهی برای مردم در زمان‌های بحرانی بوده است. دیوارهای بلند و مستحکم این دژ که به‌صورت سنگی و آجری ساخته شده‌اند، به همراه برج‌ها و ورودی‌های مستحکم، امنیت و دفاع در برابر حملات دشمنان را تأمین می‌کردند.
اربابی در بخش دیگر صحبت‌هایش درباره ویژگی‌های دژ رشکان می‌گوید: «دژ رشکان نه‌تنها به‌عنوان یک پایگاه نظامی بلکه به‌عنوان محلی برای سکونت نیز مورد استفاده بوده است. در دوره‌های مختلف، این دژ محل زندگی و کار مردم بوده و نشانه‌های زندگی اجتماعی و اقتصادی در آن به‌دست آمده است. آثار باستانی و شواهدی که در این دژ کشف شده، اطلاعات ارزشمندی درباره فرهنگ و زندگی مردم آن زمان ارائه می‌دهد. این دژ به‌عنوان یکی از نشانه‌های مقاومت و ایستادگی مردم در برابر تهدیدات خارجی در طول تاریخ ایران به شمار می‌آید.» به‌گفته اربابی دژ رشکان در دو طبقه ساخته شده که ارتفاع هر طبقه 11متر است و بخش شرقی آن نیم‌دایره است. همچنین روی دیوارهای آن سوراخ‌های دایره‌شکلی برای تیراندازی ساخته شده است. استحکام و امنیت این دژ به اندازه‌ای بود که در دوره‌ای حتی پادشاهان هم در آنجا ساکن می‌شدند. در قسمت بالای این برج، راهرویی بود که زمینش را با استفاده از یک لایه گچ، محکم یا به قول امروزی‌ها عایق کرده بودند. بخش‌های زیادی از این قلعه مانند اسلحه‌خانه، سربازخانه و کاخ‌های آن تا زمان قاجار پابرجا بود اما به مرور این بخش‌ها از میان رفت.»
در همینه زمینه :
