کاوش اشمیت در تپه چند هزار ساله
نخستین اکتشافات در چشمه‌علی
ویژگی: کشف ۳دوره فرهنگی
محوطه باستانی تپه‌های چشمه‌علی از سکونتگاه‌های مهم شمال فلات ایران با قدمتی 8 هزار ساله است.
نخستین کاوش‌های باستان‌شناختی در تپه چشمه‌علی به سال ۱۲۹۰ شمسی توسط ژاک دمورگان فرانسوی، سرپرست حفاری‌های فرانسویان، انجام شد. کاوش‌های او به نخستین نمونه از فعالیت‌های باستان‌شناختی فلات مرکزی ایران برمی‌گشت.
اما کاوش‌ها توسط او رها شد و حفاران غیرمجاز به‌کار خویش مشغول بودند. تپه چشمه‌علی مجدداً در سال 1303توسط دایت، کاردار سفارت فرانسه در تهران، حفاری شد، ولی از نتایج کاوش‌های او اطلاعی در دست نیست.
کورش لی، ری پژوه، درباره کاوش‌های این تپه قدیمی می‌گوید: «پس از دایت، این بار اریک اشمیت آمریکایی در ادامه کاوش‌هایش در تپه چشمه‌علی برای کشف منشأ فرهنگ آن منطقه، بیش از 600مترمربع از محوطه چشمه‌علی را 3 فصل متوالی بین سال‌های 1313تا 1315شمسی حفاری کرد. محدوده کاوش او حدود ۹۰۰ مترمربع بود که نتیجه آن، کشف 3 دوره مهم فرهنگی شامل لایه‌ها و آثار دوره‌های‌اسلامی، اشکانی و پیش از تاریخ بود. هزاران قطعه از اشیائی که اشمیت در چشمه‌علی یافته بود، امروزه در موزه‌ها و دانشگاه‌های آمریکا و بخش کوچکی از آنها نیز در موزه ایران‌باستان نگهداری می‌شود. همچنین او علاوه بر تپه ۷هزار ساله چشمه‌علی در مکان‌های تاریخی دیگر ری چون قلعه گبری، استقرار سلجوقیان نزدیک مزار بی‌بی زبیده، تپه ارگ، نقاره‌خانه و حتی خارج از ری چال‌ترخان را نیز کاوش کرد. اما به‌علت وقوع جنگ جهانی دوم و مرگ ناگهانی اشمیت در سال ۱۳۴۳، مطالعاتش ناقص ماند و چون رموز شماره‌گذاری آثار مکشوفه را فقط خود او می‌دانست، تاکنون کسی موفق به مطالعه آنها نشده و تنها چند گزارش خبری در این‌باره از او باقی‌مانده است.»
در همینه زمینه :
کاوش اشمیت در تپه چند هزار ساله
استخر طبیعی
عکس روز