محمد عدلی
دوربین مقابل صورت جوانی قرار می‌گیرد که داخل ماشین مدل بالا نشسته است. از او می‌پرسد که دغدغه‌ات چیست؟ پاسخ مرد تکان‌‌دهنده است: «دغدغه اصلا چی هست؟» او و هم‌کیشانش سهمی از دغدغه‌های جامعه نبرده‌اند و حتی با مفهوم آن آشنا نشده‌اند تا این واژه با تمام معنایش برای طبقات متوسط و پایین‌تر از متوسط باقی بماند. آنها که در طبقه مرفهین با مفهوم دغدغه آشنا شده‌اند نیز خرید از برندهای مشهور و سفرهای خارجی را جزو اصلیترین دغدغه‌‌‌هایشان معرفی می‌کنند اما اگر دوربین، مقابل جوانی از طبقه متوسط که به تشکیل زندگی می‌اندیشد قرار می‌گرفت، باید زمانی را برای پالایش انبوه دغدغه‌ها در ذهن صرف می‌کرد تا بتواند به پاسخ برسد.
طبقه بی‌دغدغه‌ها از نیازهای اولیه غنی شده‌اند و اگر مسئله‌ای ذهنشان را مشغول کند از میان نیازهای ثانویه در زمینه گردشگری، سفر، خرید و تفریح است. حساب طبقه بی‌دغدغه جداست اما جست‌وجو در میان دغدغه‌داران شاید جواب‌های مشترکی را درپی داشته باشد. دغدغه‌داران بزرگ درگیر تأمین نیازهای اولیه خود هستند تا به زندگی سامان بدهند. شاید پاسخ این طبقات به اصلیترین دغدغه زندگی‌شان در واژه‌ای 4حرفی خلاصه شود: «مسکن». تأمین مسکن به‌عنوان یکی از اصلیترین نیازهای اولیه برای زندگی در قانون اساسی نیز در کنار خوراک، پوشاک، بهداشت، درمان و آموزش و پرورش به‌عنوان امکانات لازم برای تشکیل خانواده مورد تأکید قرار گرفته است.
مسکن در میان تمامی نیازهای اولیه زندگی، بیشترین سهم را از بودجه خانوار می‌بلعد به همین دلیل رسیدن به مکان امن و آرام برای زندگی، بزرگ‌ترین دغدغه در بیشترین طبقات جامعه است. آخرین گزارش بانک مرکزی از سهم هزینه‌ها در بودجه خانوار نشان می‌دهد که به‌طور متوسط 5/35درصد از هزینه‌های یک خانواده برای مسکن صرف می‌شود. این نسبت در طبقات فرودست جامعه به 62درصد می‌رسد و در طبقات متوسط، بالاتر از 40درصد هزینه‌ها برای مسکن صرف می‌شود. از این‌رو اکثر خانواده‌ها، اصلیترین هدف اقتصادی خود را روی خرید خانه متمرکز کرده‌اند. بزرگ‌ترین معامله‌ای که در زندگی این افراد جاری می‌شود به خرید مسکن اختصاص دارد. به همین دلیل تحولات بازار مسکن در ایران مورد توجه اکثریت جامعه قرار دارد.
اجارهنشینان نیز غیراز اینکه در انتظار فرصتی برای خانه‌دارشدن قرار دارند، با دغدغه افزایش سالانه اجاره‌بها زندگی می‌کنند. بازار مسکن پس از 5سال رکود بار دیگر به تکاپو افتاده و در شهر تهران نسبت به تیر96، افزایش 54درصدی قیمت رقم خورده است. افزایش قیمت در برخی محله‌ها تا 100درصد هم پیش رفته است. اجاره‌بهای مسکن نیز به همین نسبت رشد کرده تا دغدغه تأمین مسکن در ماه‌های اخیر برای طبقاتی که این میزان رشد درآمد یا رشد سرمایه را تجربه نکرده‌اند، پررنگ‌تر شده باشد. سهم مسکن در هزینه‌های خانواده افزایش یافته است تا در روزهایی که سکه و ارز در بازارهای مالی خودنمایی می‌کنند، بازار مسکن بیشترین فشار را به اجارهنشینان و متقاضیان خرید مسکن وارد کند.
مسکن به‌عنوان سرمایه‌ای اقتصادی اما جایگاهی تأثیرگذار در موقعیت فرهنگی و اجتماعی خانواده‌ها دارد. پدیده مسکن از نگاه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در شماره امروز «همشهری درنگ» مورد واکاوی قرار گرفته است.
همه هزینه‌ها برای مسکن
مسکن چه جایگاهی در موقعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی خانواده‌ها دارد؟
در همینه زمینه :
