ماجرای مذاکره غیرمستقیم

علی مهدیان؛ استاد حوزه و دانشگاه

  مواضع روشن رهبری درباره مذاکره چنان مستدل و همه‌فهم بود که جای هیچ شبهه‌ای ‌باقی نمی‌گذاشت. او اگر دلیل نمی‌آورد هم همه‌‌چیز مثل روز برای همه روشن بود. او گفت، مذاکره نمی‌کنیم، دلیل هم تجربه. او گفت مذاکره نه عاقلانه است نه شرافتمندانه. او گفت مذاکره مشکل تحریم را حل نمی‌کند بلکه گره‌ها را کور و پیچیده‌تر می‌کند. پس چرا بعد از مدت کوتاهی در پاسخ به نامه ترامپ راضی به مذاکره غیرمستقیم شد. پاسخ را در کلمه «غیرمستقیم» جست‌وجو کنید.
  در مذاکرات دهه90، رهبری 2‌ماه قبل از انتخاب روحانی و روی کار آمدن او، گفت با مذاکره موافقم ولی به آن خوشبین نیستم. همانجا علت چنین تصمیمی را تجربه‌کردن مردم بیان کرد. بعدها به تجربه نخبگان از جناح‌های مختلف‌ نیز اشاره کرد. اما این‌بار ماجرا کاملا متفاوت بود. مردم در این دوران تجربه کرده بودند، نیازی به تکرار نبود، رفتار ترامپ با نزدیک‌ترین هم‌پیمانانش از اوکراین و اروپا و کره‌جنوبی و ژاپن و کانادا و چه و چه را دیده بودند. وضعیت جنایت‌های اسرائیل در غزه هم که پیش چشم همه بود، همین ترامپ هم که محصول چندین سال مذاکره با ایران را رسما پاره کرده بود. قصه چه بود؟ پاسخ را در کلمه «غیرمستقیم» دنبال کنید.
  ترامپ بنا داشت ایران را سر دو‌راهی مذاکره و جنگ قرار دهد. پذیرش اصل مذاکره باعث می‌شد هیمنه قدرت ایران که ستون اصلی مقاومت بود، بشکند. ترامپ به‌عنوان یک موفقیت روی این اتفاق اسکی برود، اسرائیل دست برتر را در مذاکرات حماس پیدا کند، فشار بر مردم غزه برای کوچ بیشتر شود و..‌. اما پذیرش جنگ چه می‌شد؟ باعث می‌شد ترامپ بتواند برای بسیاری از ناظران بیرونی برای حمله به ایران دلیلی پیدا کند، جریان‌های وابسته داخلی بتوانند هم در به‌هم‌ریختگی بیشتر بازار و هم در کنش‌ها و به‌هم‌ریختگی داخلی اجتماعی موفق‌تر عمل کنند و پالس ضعف به جبهه مقاومت صادر شود و باز دست اسرائیل بازتر شود و خلاصه کار برای ایران سخت‌تر شود. ایران سبک مقاومتش، بسیار متفاوت است ‌و منعطف و پر از تقیه است؛ این را دشمن می‌داند.
  ایران راه سومی را پیشنهاد داد و در عین تهدید متقابل دشمن، راه مذاکره غیرمستقیم را باز گذاشت. مذاکره غیرمستقیم پیش از این در دوران رئیسی شهید هم پیش رفته بود، قبل‌تر هم سابقه داشت. مشروعیت اقدام اسرائیل و آمریکا را از بین می‌برد، شائبه ترس ایران را از بین می‌برد، دست اسرائیل را باز نمی‌گذاشت، جلوی هر نوع فشار داخلی را چه اقتصادی و چه اجتماعی می‌گرفت، وقت‌کشی هم می‌کرد. همه‌‌چیز را به تأخیر می‌انداخت و تأخیر برای آمریکا و اسرائیل در منطقه مرگ‌آور است.
  از خودتان بپرسید چرا ترامپ رسما دروغ گفت؟ او اشاره به مذاکره مستقیم کرد. خب، این دروغ است. اصل هم‌رده‌نبودن مذاکره‌کنندگان، سبک مذاکره در عمان، صراحت مسئولان ایران و... همه همین را نشان می‌دهد، چرا او دروغ گفت؟ دلیلش را مورگان اورتگاس، معاون نماینده ویژه آمریکا در خاورمیانه در مصاحبه با العربیه گفت. او گفت ما در تله نمی‌افتیم. مذاکرات نباید طولانی شود. باید سریع به نتیجه برسد.
  زمان به سود اسرائیل و آمریکا نیست. این چیزی است که بارها ترامپ هم بیان کرده بود و حالا ایران آنها را در گوشه رینگ قرار داده است. این‌بار مصلحت پذیرش مذاکره غیرمستقیم نه تجربه جدید برای مردم و نخبگان، بلکه راهبری اتفاقات منطقه‌ای و درگیری مقاومت با اسرائیل و آمریکا‌ست و لاغیر. ماجرا این است که ایران مذاکره بازی می‌کند؛ همانطور که ترامپ هم چنین خیالی داشت. منتهی حالا به قول عراقچی «توپ در زمین آمریکاست».