آژیر خطر برای علوم انسانی

لیلا شریف-روزنامه‌نگار

میانگین معدل دانش‌آموزان رشته علوم انسانی زیر 10 است، یعنی 9.13و می‌شود با همین عدد، ده‌ها تحلیل درباره وضعیت علوم انسانی در ایران نوشت؛ رشته‌ای که مسئولان دولتی در ادوار مختلف، تأکید فراوانی بر آن داشته و دارند و معتقدند که زیربنای ساخت و توسعه ایران است، اما در عمل هنوز مانند همه دهه‌های گذشته، در وضعیت افول و کرختی به سر می‌برد و یادآور این تفکر قدیمی و عامیانه است که رشته علوم انسانی برای بچه تنبل‌هاست.

آژیر ممتد برای رشته انسانی
واقعیت تلخ این است که سقوط معدل دانش‌آموزان رشته انسانی محدود به یک دوره خاص نیست و برای این مسئله می‌توان از یک پیشینه تاریخی با معدل‌های پایین‌تر نسبت به سایر رشته‌ها صحبت کرد. برای نشان دادن این وضعیت نابسامان می‌توان به میانگین معدل 10.28دانش‌آموزان انسانی در سال 93 اشاره کرد؛ اتفاقی که در همان زمان سر و صدای زیادی به پا کرد اما وضعیت کنونی نشان می‌دهد که هنوز صدای آژیر ممتد رشته انسانی بلند است. در آن سال‌ها علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش از ارائه یک ایده خاص برای بهبود وضعیت معدل دانش‌آموزان علوم انسانی خبر داده بود که نتیجه‌ای نداشت:«دانش‌آموزان مستعد را در مدارس معارف اسلامی، مدارس فرهنگی و نمونه دولتی گردهم می‌آوریم تا بتوانیم ضعف تحصیلی در رشته علوم انسانی را جبران کنیم.»

چرا رشته انسانی هنوز ضعیف است؟

محی‌الدین بهرام محمدیان، معاون پیشین وزیر آموزش و پرورش: از قدیم چند مسئله درباره این رشته وجود داشت، مثل اینکه در هدایت تحصیلی، دانش‌آموزان را از رشته‌ فنی‌حرفه‌ای و کار و دانش می‌ترساندند و به سمت رشته ادبیات و علوم انسانی سوق می‌دادند یا اینکه دانش‌آموزان با معدل پایین‌تر را برای این رشته معرفی می‌کردند؛ درحالی‌که تحصیل در این رشته به ذهنی تحلیلگر، پژوهش‌محور و خلاق نیاز دارد که بتواند مسائل پیچیده اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را تجزیه و تحلیل کند.

حجم بالای کتاب‌ها و نبود معلم متخصص
فروغ تیموریان، کارشناس مسائل آموزش و پرورش چند نکته را به‌عنوان دلیل کسب نمرات پایین در امتحانات نهایی توسط دانش‌آموزان رشته انسانی مطرح کرد:
در رشته علوم انسانی حجم کتاب‌های درسی زیاد و مطالب بسیار سنگین است درحالی‌که زمان اختصاص یافته با این حجم تناسب ندارد و کمتر است.
دانش‌آموز باید کتاب حجیم تاریخ را صرفا 2 ساعت در هفته بخواند و معلم نیز فقط فرصت می‌کند کتاب را تدریس کند؛ درحالی‌که در کنار تدریس باید پرسش‌های کلاسی و آزمون‌ هم وجود داشته باشد تا منجر به کسب نمرات بالا در امتحانات نهایی شود.
در میان مسئولان فرض بر این است که همه معلمان می‌توانند در رشته علوم انسانی تدریس کنند و معلمان متخصص به اندازه کافی به‌کار گرفته نمی‌شوند.