یادداشت
تهران دوست‌داشتنی؛ خانه اندیشمندان علوم انسانی
نادر جعفری هفتخوانی ؛ دکتری فرهنگ و ارتباطات و دانشیار دانشگاه
عصر روز چهارشنبه 5شهریورماه مهمان نشست خانه اندیشمندان علوم انسانی در موزه هنرهای معاصر بودم که به همت این مؤسسه فرهنگی فعال و پویا و با هدف تأکید بر هویت و فرهنگ ایرانی به‌عنوان محور انسجام جامعه تشکیل شده بود و در آن تعدادی از اندیشمندان این حوزه ازجمله استاد دکتر غلامرضا اعوانی (فیلسوف)، مسعود جعفری‌جوزانی (نویسنده و فیلمساز)، دکتر هادی خانیکی (ارتباط‌شناس)، دکتر نعمت‌الله فاضلی (مردم‌شناس)، دکتر مقصود فراستخواه (جامعه‌شناس) و تعدادی دیگر از استادان رشته‌های مختلف علوم انسانی به سخنرانی پرداختند و عموما مخاطبان و به‌ویژه دولتمردان و حاکمان جامعه را به ضرورت توجه به اندیشه، خرد، تفکر و پاسداشت آن و تبیین ریشه‌ها و عمق هویت ایرانی و ضرورت تکریم اندیشمندان و فرهیختگان هشدار دادند. این محتوای نشست که با استقبال بسیار خوبی نیز ازسوی علاقه‌مندان مواجه شده بود، دقیقا همان کارویژه‌ای بود که در شرایط ماه‌های اخیر جامعه از چنین نهاد مدنی‌ای می‌توان انتظار داشت. جا دارد به این موقعیت‌شناسی خانه اندیشمندان دست مریزاد گفت و بزرگان این خانه را ستود.
با وجود این، آنچه در لابه‌لای محتوای علمی نشست و در میان کلام برخی از استادان موجب شگفتی می‌شد، گلایه‌های کم‌شمار و بعضا تندی بود که با اشاره به موضوع اختلاف خانه اندیشمندان با شهرداری تهران، مستقیما مدیریت شهری تهران را با کلام و گفتاری دور از شأن، منزلت و اخلاق اندیشمندانه مورد خطاب قرار می‌داد و با تعبیرهایی بعضا دور از اندیشه و ادب و لبریز از خشم و کینه، به سرحد کارزارهای سیاسی تنزل یافته بود و به تسویه‌حساب‌های گروه‌های سیاسی می‌مانست!
برای اطلاع بیشتر از ماجرای این اختلاف با اندکی جست‌وجو به بیانیه‌های ماه‌های اخیر خانه دست یافتم که در یکی از آنها (بیانیه 17خردادماه سال‌جاری) تصریح شده بود «ساختمان واقع در خیابان استاد نجات‌الهی که مالکیت آن با شهرداری است و به موجب قراردادی فیمابینِ طرفین، بهره‌برداری از ساختمان و فضای کنونی (واقع در بوستان ورشو) به مؤسسه خانه اندیشمندان علوم انسانی واگذار گردیده»(1) و «شهرداری تهران در اسفندماه۱۴۰۳ دو رأی قطعی از شعبه۳۴ دیوان عالی کشور و شعبه هشتم دادگاه تجدیدنظر استان تهران علیه خانه اندیشمندان دریافت کرده»(2)و «به‌موجب این احکام قطعی، این مؤسسه ناگزیر به تخلیه ساختمان محل استقرار و تحویل آن به شهرداری تهران بود»(3) و.... باید به انصاف و حقیقت‌گویی نویسندگان این بیانیه آفرین گفت که دقیقا با این عبارت‌ها به ابعاد قانونی موضوع اشاره و تکالیف قانونی خانه و شهرداری را روشن کرده‌اند.
صاحب این قلم که خود یکی از دانشجویانِ بهره‌بردار از خانه اندیشمندان علوم انسانی بوده و هستم و بارها فرصت حضور و یادگیری از آیین‌های سخنرانی، نشست‌های علمی، رونمایی‌های کتاب و گردهمایی‌های فرهنگی را داشته‌ام، عمیقا معتقدم به اینکه اگر هیچ نهاد مدنی دیگری نتواند به رویکرد گفت‌وگو و مفاهمه برای حل مسائل و مشکلات اجتماعی پایبند باشد...
قطعاً خانه اندیشمندان علوم انسانی باید در این مسیر پیشگام و آموزگار باشد، چراکه در اهدافش «ایجاد فضایی مناسب برای تبادل اندیشه و گفت‌وگو میان نخبگان و اندیشمندان حوزه‌های مختلف علوم انسانی» را قرار داده است؛ ازاین‌رو طبیعی است که همه ما علاقه‌مندان به‌وجود و فعالیت این نهاد مدنی از راهبران خانه اندیشمندان علوم انسانی انتظار گفت‌وگو با شهرداری برای حل این مشکل را داشته باشیم؛ به‌ویژه آنکه اظهارنظر مکتوب معاون محترم اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران نیز در دسترس است که: «شهرداری تهران همواره بر استقلال و رشد مراکز علمی تأکید داشته و در مسیر قانون‌مداری، همراهی و مشارکت فعال نخبگان را ضروری می‌داند و در همین راستا تصمیم بر ادامه فعالیت خانه اندیشمندان براساس فلسفه وجودی آن اتخاذ شده» [4]؛ «شهرداری تهران به‌دنبال ایجاد بستری متوازن برای حضور تمامی اندیشمندان علوم انسانی است تا به‌دور از هرگونه انحصارطلبی، این فضا در خدمت رشد و توسعه اندیشه قرار گیرد» [5] و «پس از 14سال میزبانی، همچنان از حضور خانه اندیشمندان در کنار سایر مجموعه‌های علمی و اندیشه‌ای در همین مکان فعلی با افتخار استقبال می‌کنیم.» [6].
دانشجویانی مانند اینجانب از بزرگانِ خانه اندیشمندان علوم انسانی و به‌ویژه استادان گرانقدری چون دکتر غلامرضا اعوانی، دکتر ژاله آموزگار، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، دکتر میرجلال‌الدین کزازی، دکتر مهدی محسنیان‌راد، دکتر محمدحسین پاپلی یزدی و دیگر بزرگان انتظار بزرگی و پادرمیانی داریم تا برای حفظ و پایبندی به مأموریت‌های ماندگار این نهاد مدنی پویا و به‌منظور بازگشایی خانه‌ای که زمینه مشارکت و فعالیت تعداد قابل توجهی از فعالان فرهنگ این مرزوبوم را فراهم کرده، مجدداً مسئولان مرکز را به گفت‌وگو، تعامل و نشست با مسئولان فرهنگی شهرداری تهران بازگردانند و به شهرداری تهران فرصت و اجازه دهند همانند گذشته با افتخار در خدمت فرهیختگان شهر تهران باشد و ضمن مراعات قانون، امور فرهنگی شهر را نیز مطابق نظر ایشان سامان دهد؛ اینگونه قطعاً بهترین نتیجه را می‌توان امید داشت.
[1] و [2] و [3] برگرفته از بیانیه خانه اندیشمندان، 16خرداد1404، پایگاه الکترونیک خانه اندیشمندان.
[4] و [5] برگرفته از مصاحبه معاون شهردار تهران، 17خرداد1404، خبرگزاری ایسنا.
[6] متن مندرج در صفحه شخصی معاون شهردار تهران، 4شهریور1404، همشهری‌آنلاین.
در همینه زمینه :
