گزارش
بیکاری و مشارکت باهم کم شد
تناسب نداشتن مزد و هزینه معیشت موجب کاهش پایداری نیروهای کار شده است
احمد میرخدایی- روزنامه‌نگار
نرخ مشارکت اقتصادی ایران بعد از سقوط آزاد در دوره کرونا به‌تدریج رو به بهبود گذاشت، اما آمارهای فصل پاییزامسال حاکی از این است که این نرخ بار دیگر کاهش یافته.در فصل مذاکرات مزد، پیوسته از تأمین معیشت نیروی کار صحبت می‌شود. حتی کارفرمایان بارها اظهار کرده‌اند که عدم تناسب میان مزد و هزینه معیشت موجب کاهش پایداری نیروی کار در کارگاه‌ها شده و رغبت اشتغال به کار صنعتی را در میان نیروهای جوان و جدیدالورود از بین برده است. متأسفانه اطلاعاتی که مرکز آمار ایران از تحولات بازار کار در فصل پاییز منتشر کرده این موضوع را تأیید می‌کند.
کاهش نرخ بیکاری با افول مشارکت
آمارهای رسمی حاکی از این است که نرخ بیکاری جمعیت در سن کار کشور(۱۵ سال و بیشتر) پاییز امسال 0.3درصد نسبت به پاییز سال قبل کاهش یافته و به 7.2درصد رسیده است. تحقق این رقم در حالی است که در برنامه هفتم توسعه با وجود هدف‌گذاری برای نرخ بیکاری 8درصدی هیچ‌گاه نرخ بیکاری به کمتر از 10درصد نرسیده بود.نرخ بیکاری 7.2درصدی گرچه برای اقتصاد ایران با سابقه نرخ اشتغال پایین و نرخ بیکاری بالا رقمی مساعد قلمداد می‌شود، اما واقعیت این است که حداقل در پاییز امسال این اتفاق به‌دلیل کاهش 0.3درصدی نرخ مشارکت اقتصادی کشور نسبت به پاییز سال قبل محقق شده و کل اشتغال مؤثر ایجادشده در این بازه یک‌ساله فقط 207هزار و 539شغل بوده است.بررسی اطلاعات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در بازه یک‌ساله منتهی به پاییز امسال، بیش از 788هزار نفر به جمعیت در سن کار کشور(15سال و بیشتر) اضافه شده است، اما از این جمعیت فقط 115هزار و 487نفر مشارکت اقتصادی داشته‌اند و به جرگه شاغلان یا افراد در جست‌وجوی کار پیوسته‌اند و همین مسئله نرخ مشارکت اقتصادی کشور را از 41.5درصد در پاییز1402 به 41.2درصد در پاییز امسال کاهش داده است.به بیانی دیگر، نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت جدید در سن کار کشور در یک سال گذشته کمتر از 14.7درصد بوده که یکی از دلایل اصلی آن می‌تواند کاهش صرفه اقتصادی اشتغال نزد نیروی کار جوان باشد.شاهد این مدعا می‌تواند افزایش 0.3درصدی سهم فارغ‌التحصیلان آموزش عالی از جمعیت بیکاران و در مقابل کاهش 0.6درصدی سهم آنها از جمعیت شاغلان کشور باشد که به‌واسطه ترکیب جمعیت جوان و تحصیل‌کرده ایران جزو اتفاقات کم‌سابقه در بازار کار است.
تقدم مردان بر زنان در خروج از بازار کار
از دیگر نکات تحولات بازار کار ایران در پاییز امسال کاهش 0.6درصدی نرخ مشارکت مردان بوده، در حالی که نرخ مشارکت زنان در همین فصل 0.1درصد رشد کرده است. این موضوع گرچه از منظر افزایش سهم زنان از اقتصاد اتفاقی خوبی قلمداد می‌شود، اما درواقع زنگ خطر وقوع بحران بزرگ در قالب بی‌استفاده ماندن نیروی کار جوان و احیانا ماهر است که می‌تواند موتور رشد اقتصاد و رونق تولید باشد.
وضعیت کار در بخش‌های اقتصادی
در فصل پاییز، ریزش اشتغال در بخش کشاورزی متوقف شد و سهم این بخش از بازار کار کشور 0.1درصد معادل 55.3هزار نفر رشد کرده است. اما بخش نگران‌کننده ماجرا این است که همزمان حدود 92هزار نفر از شاغلان بخش صنعت از این بخش خارج شده‌اند.طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، سهم بخش صنعت از بازار کار ایران با افت 0.7درصدی در فصل پاییز به 33.5درصد رسیده و در مقابل، بخش خدمات با رشد 0.6درصدی باز هم سهم بیشتری از بازار را از آن خود کرده است.
نرخ بیکاری در استان‌ها
در فصل پاییز 5 استان تهران با نرخ بیکاری ۴.۵درصد، مازندران با ۴.۷درصد، خراسان جنوبی با ۴.۷درصد، یزد با ۵.۵درصد و ایلام با ۵.۵درصد کمترین نرخ بیکاری را داشته‌اند و در مقابل، استان‌های سیستان و بلوچستان با نرخ بیکاری ۱۲.۵درصد، خوزستان با ۱۱.۹درصد، کرمانشاه با ۱۱.۸درصد، لرستان با ۱۱.۵درصد و اردبیل با نرخ بیکاری ۱۰.۱درصد بالاترین نرخ بیکاری را داشتند.
در همینه زمینه :