بنگاه معاملاتی در کاخ سفید

رضا عمویی-روزنامه‌نگار

دونالد ترامپ که از یک ‌ماه پیش در واشنگتن به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا پشت میز نشسته، در عمل کاخ سفید را به بنگاه معاملاتی تبدیل کرده است. او ادعای خرید گرینلند را مطرح کرده و به‌دنبال مالکیت کاناداست و از همه جنجالی‌تر خواب کلنگ‌زنی احداث کازینو و دیسکو به سبک لاس وگاس و سواحل سانتا‌مونیکای لس‌آنجلس را روی آوارها و خرابه‌های غزه دیده است. ترامپ از چند هفته پیش آشکارا ادعای جابه‌جایی 2.2میلیون نفر از ساکنان جنگ‌زده غزه به خارج از این باریکه و پس از آن به دست گرفتن حاکمیت غزه توسط آمریکا و ساخت‌وسازهای لوکس و گردشگری در آنجا را مطرح کرده است. اما آیا واقعا ایده ترامپ برای مهاجرت اجباری ساکنان غزه و کنترل کردن آن منطقه توسط آمریکا عملی است؟

 نه جهانی به ترامپ

نخستین نکته درباره ایده ترامپ برای جابه‌جایی اهالی غزه به خارج از این باریکه صدای واحد «نه» از طرف بسیاری از مجامع غیردولتی، رهبران سیاسی و مردم عادی در سراسر جهان است.

مخالفت شدید اعراب:   وزرای  امور خارجه اردن، مصر، عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی به‌ همراه حسین الشیخ، مشاور رئیس‌ تشکیلات خودگردان فلسطین با انتشار نامه‌ای مشترک اعلام کردند که فلسطینی‌ها باید در سرزمین خود زندگی کنند. علاوه بر اینها، مقامات کویت، عمان، تونس، لیبی، عراق، لبنان و سوریه نیز در مواضع جداگانه‌ای مخالفتشان با طرح ترامپ برای خارج کردن اجباری اهالی غزه را اعلام کرده‌اند.
حتی اروپایی‌ها هم مخالفند: آنالنا بربوک، وزیر امورخارجه آلمان در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که «اخراج فلسطینیان» از غزه غیرقابل‌ قبول و مغایر با قوانین بین‌المللی است و باعث «رنج و نفرت» جدید خواهد شد. وزارت امور خارجه فرانسه هم اعلام کرد طرح ترامپ درباره غزه نقض جدی قوانین بین‌المللی، مانع بزرگ راه‌حل 2کشور و عامل بی‌ثبات‌کننده برای مصر و اردن است. کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر انگلیس هم مخالفت خود را با مهاجرت اجباری اهالی غزه اعلام کرده و گفته است که باید به فلسطینی‌ها اجازه داده شود غزه را بازسازی کنند.
مخالفت اندونزی: وزارت امور خارجه اندونزی اعلام کرد این کشور قاطعانه هر گونه تلاش برای جابه‌جایی اجباری فلسطینی‌ها یا تغییر ترکیب جمعیتی «سرزمین‌های اشغالی فلسطین» را محکوم می‌کند.
مخالفت چین: گوئو جیاکون، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک نشست خبری تأکید کرد که ما با کوچاندن اجباری مردم غزه مخالفیم.
مخالفت ترکیه: هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه گفت «کوچ اجباری» مردم غزه برای ترکیه و کشورهای منطقه قابل ‌قبول نیست.
سازمان ملل: دفتر حقوق بشر سازمان ملل در ژنو اعلام کرد هر گونه انتقال اجباری یا اخراج افراد از «سرزمین‌های اشغالی» به‌طور مطلق ممنوع است.

حقوق بین‌الملل چه می‌گوید؟
جابه‌جایی اهالی غزه از سرزمین خود از نظر حقوق بین‌الملل نیز پذیرفته نیست. دلایل حقوقی غیرقانونی بودن ایده ترامپ را در موارد ذیل می‌توان دنبال کرد.

فلسطینی‌ها حق بازگشت دارند: جان کویگلی، استاد حقوق در دانشگاه ایالتی اوهایوی آمریکا به آناتولی گفته است که بیشتر ساکنان امروزی غزه از نوادگان فلسطینی‌هایی هستند که در سال1948 از خانه‌های خود رانده شدند و بنابراین، براساس قطعنامه سازمان ملل، حق بازگشت به سرزمین اصلی خود را دارند.
آوارگی اجباری به مثابه جنایت جنگی: سوزان اکرم، استاد دانشکده حقوق دانشگاه بوستون آمریکا معتقد است که طرح ترامپ درباره غزه به‌ معنای آوارگی اجباری است و آوارگی اجباری براساس کنوانسیون چهارم ژنو جنایت جنگی به شمار می‌رود. مواد45 و49 کنوانسیون چهارم ژنو انتقال اجباری افراد یا گروه‌ها و همچنین اخراج از سرزمین‌های اشغالی را ممنوع می‌کند.
پاکسازی قومی یک سرزمین به مثابه جنایت جنگی: از سوی دیگر، ماده8 اساسنامه رم دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) در تعیین عناصر جنایت جنگی، آوارگی اجباری غیرنظامیان را مصداق جنایت جنگی و ماده7 اساسنامه رم انتقال اجباری یا اخراج بخشی از ساکنان یک سرزمین را جنایت علیه بشریت می‌داند.
صلاحیت دادگاه کیفری بین‌المللی: از آنجا که دادگاه کیفری بین‌المللی کشور فلسطین را به‌عنوان یکی از طرفین دادگاه به رسمیت می‌شناسد، صلاحیت رسیدگی به جنایات جابه‌جایی اجباری اهالی غزه را دارد. از سوی دیگر، سازمان ملل متحد فلسطین را به‌عنوان یک کشور ناظر دائمی به رسمیت می‌شناسد و از مجموع 193کشور عضو سازمان ملل متحد 146عضو کشور فلسطین را به رسمیت می‌شناسند.
احتمال بازداشت ترامپ: در صورتی که ترامپ طرح خود را در مورد غزه اجرا کند ممکن است از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی به جنایت جنگی محکوم شود و در این صورت کشورهایی مانند بلژیک، اسپانیا و آفریقای جنوبی اجازه پیگرد جنایات جنگی را بدون توجه به محل وقوع آنها خواهند داشت؛ به این معنی که مقامات اسرائیلی و یا ترامپ و اعضای دولت او ممکن است با حکم بازداشت در این کشورها مواجه شوند.


محکومیت طرح ترامپ در آمریکا
ترامپ برای اجرای طرح خود در مورد غزه و جابه‌جایی اجباری اهالی آن حتی در آمریکا نیز با محدودیت‌های زیادی روبه‌روست.

الیزابت وارن، سناتور ارشد ایالت ماساچوست: اتخاذ چنین رویکردی از سوی یک رئیس‌جمهور خطرناک و در تضاد با ارزش‌های آمریکاست.
سناتور روبن گالیو(دمکرات-آریزونا): اظهارات ترامپ «کاملا کوته‌فکرانه، احمقانه و غیرقانونی» است و «ایالات متحده غزه را اشغال یا تسخیر نخواهد کرد.»
الکساندر گرین، عضو دمکرات مجلس نمایندگان از ایالت تگزاس: پاکسازی قومی در غزه جوک نیست؛ به‌ویژه هنگامی که از دهان رئیس‌جمهور آمریکا که قوی‌ترین فرد جهان است، بیرون بیاید.
ملانی استنس‌بری، نماینده کنگره: اظهارات ترامپ غیرقانونی و خلاف قوانین بین‌المللی است. من قویا با آن مخالفم.
برنی سندرز، سناتور دمکرات: ترامپ در حالی از اخراج ۲.۲میلیون فلسطینی جهت ساخت «ریویرا» برای ثروتمندان حرف می‌زند که بیش از ۴۵هزار فلسطینی کشته شده‌اند و زیرساخت‌های غزه نابود شده است. ما در کنگره تلاش می‌کنیم که غزه برای مردم فلسطین بازسازی شود، نه برای میلیاردرها!
بیل کسیدی، سناتور جمهوری‌خواه: زمین‌های غزه باید در اختیار صاحبان واقعی آن باشد. مشکلات لجستیکی در مورد بازسازی غزه وجود دارد.
کوین کریمر، سناتور جمهوری‌خواه: هیچ دلیلی برای حضور ما در غزه وجود ندارد، مگر اینکه از ما دعوت شود.
 کریس مورفی، از کنتیکت: ترامپ کاملا عقلش را از دست داده است. حمله نظامی آمریکا به غزه به کشتار هزاران سرباز آمریکایی و دهه‌ها جنگ در خاورمیانه منجر خواهد شد. این شبیه یک شوخی زننده و بیمارگونه است.
اریک سؤالول، نماینده دمکرات از کالیفرنیا: واقعا آمریکا می‌خواهد غزه را اشغال کند؟ به ما قول داده بودند دیگر از جنگ‌های بی‌پایان خبری نباشد. تا جایی که می‌دانم ما گرینلند، کانادا، کانال پاناما را اشغال کرده‌ایم و حالا... غزه؟


احتمال بازداشت ترامپ در آمریکا
طرح ترامپ درباره جابه‌جایی اهالی غزه حتی براساس قوانین داخلی آمریکا نیز غیرقانونی به‌ حساب می‌آید.

قانون لیبر: قانون لیبر یکی از قوانین داخلی آمریکا برای تنظیم قوانین جنگی و در واقع مربوط به جنگ داخلی آمریکاست. در این قانون جابه‌جایی اجباری قومیتی جنایت جنگی عنوان شده است. برخی رسانه‌های آمریکایی نتیجه‌گیری کرده‌اند که اگر ترامپ اقدام به جابه‌جایی اجباری اهالی غزه کند، دادستان‌های آمریکایی با استناد به قانون لیبر می‌توانند ترامپ را متهم به جنایت جنگی کنند و در این صورت احتمال بازداشت ترامپ در داخل آمریکا نیز وجود خواهد داشت.