بازپرس دادسرای عمومی و انقلاب از نحوه رسیدگی به پرونده‌های رمالان می‌گوید
شکستن طلسم رمالان
به ظاهر قرار است گره‌گشایی کنند و حرف از طلسم و جادو می‌زنند اما هدف اصلی‌شان سرقت، کلاهبرداری، اخاذی، تجاوز و... است. این داستان افراد شیادی است که تحت عنوان رمالی و دعانویسی خیلی‌ها را سرکیسه کرده و برای‌شان دردسرهای بزرگی ایجاد می‌کنند. اما آیا اساسا رمالی و دعانویسی جرم است؟ قانون برای چنین افرادی چه مجازات‌هایی در نظر گرفته است؟ قاضی امیر بارانی بیرانوند، بازپرس دادسرای عمومی و انقلاب که به پرونده‌های زیادی در این رابطه رسیدگی کرده در گفت‌وگو با همشهری سرنخ به بررسی ابعاد حقوقی این ماجرا پرداخته است.
رمالی، دعا نویسی و کارهایی از این دست آیا جرم هستند؟
نخست لازم است که بین عناوین رمالی و دعانویسی قائل به تفکیک شد و نمی‌توان هر دو فعل را یکسان قلمداد کرد. دعانویسی بدین معناست که شخص برای فرد ادعیه ماثوره یا حرزهای وارده را بنویسد. در حال حاضر صرف دعانویسی جرم نیست و جرم‌انگاری نشده است، اما این امور در شرایط خاص قابل تعقیب کیفری است که با عنوان مجرمانه کلاهبرداری تطابق پیدا کند و فرد با تمسک به رمل یا جفر و ادعای قدرت ماورایی اقدام به بردن مال افراد کند، برای اینکه فالگیر یا رمال، کلاهبردار محسوب شود، سه شرط باید محرز شود: متقلّبانه بودن ابزار و وسایلی که رمال جهت فریب مردم استفاده می‌کند. فریب خوردن قربانی که مستلزم عدم آگاهی او نسبت به متقلّبانه بودن وسایل مجرمان است. و اینکه پرداخت وجه نقد یا مال انجام شده باشد.
اگر این اقدامات جرم هستند، در قانون چه عنوان مجرمانه‌ای برای آن در نظر گرفته شده است؟
همان گونه که گفتم در رابطه با رمالی در قوانین کیفری صراحتی وجود ندارد و در رویه حاضر محاکم کیفری با سه عنوان مجرمانه (البته هریک به تناسب فعلی که توسط رمال صورت گرفته است) این افراد را تحت تعقیب قرار می‌دهند: برخی قضات شخص رمال را تحت عنوان کلاهبردار تحت تعقیب قرار می‌دهند که قانونگذار در قانون تشديد مجازات مرتكبين ارتشاء و اختلاس و كلاهبرداري ۱۳۶۷/۹/۱۵ کیفر مرتکب را مشخص کرده است: «هر كس از راه حيله و تقلب مردم را... به امور غيرواقع اميدوار کند يا از حوادث و پيش‌آمدهاي غيرواقع بترساند يا اسم يا عنوان مجعول اختيار كند و به يكي از وسايل مذكور يا وسايل تقلبي ديگر وجوه... و از اين راه مال ديگري را ببرد كلاهبردار محسوب و علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، به حبس از يك تا ۷ سال و پرداخت جزاي نقدي معادل مالي كه اخذ كرده است محكوم مي‌شود».
برخی دیگر رمال را تحت عنوان کلاش(مصداق ماده 712 قانون مجازات اسلامی) تحت تعقیب قرار می‌دهند، حسب ماده: «هر کس تکدی یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرار معاش کند یا ولگردی کند به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب عمل فوق شود علاوه بر مجازات مذکور کلیه اموالی که از طریق تکدی و کلاشی به‌دست آورده است مصادره خواهد شد.»
برخی دیگر از قضات رمال را تحت عنوان تحصیل مال از طریق نامشروع مورد تعقیب کیفری قرار می‌دهند. ماده ۲ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری چنین مقرر می‌دارد: «هر کس به‌نحوی از انحاء امتیازاتی را که به اشخاص خاص به جهت داشتن شرایط مخصوص تفویض می‌شود ... یا به‌طور کلی مالی یا وجهی تحصیل کند که طریق تحصیل آن فاقد مشروعیت قانونی بوده‌است مجرم محسوب و علاوه بر رد اصل مال به مجازات سه ماه تا دو سال حبس یا جریمه نقدی معادل دو برابر مال به‌دست آمده محکوم خواهد شد.» انطباق این عناوین با فعل صورت گرفته بنا بر نظر قاضی رسیدگی‌کننده است، و در هر سه عنوان مجازات مقتضی توسط مقنن پیش‌بینی شده است.
آیا اقداماتی مثل گرفتن فال، فال قهوه و... هم شامل این جرائم می‌شود؟
صرف انجام فال نیز فاقد وصف کیفری است، اما اگر این اقدامات در شرایط خاص (توسل به مانور متقلبانه) و با قصد مجرمانه انجام شود مسلماً قابل تعقیب کیفری است.
این دست اقدامات ممکن است مقدمه‌ای برای ارتکاب سایر جرائم شود. مثلا به بهانه رمالی،کلاهبرداری، سوء استفاده اخلاقی و... اتفاق بیفتد. درباره جرائمی که متعاقب رمالی و دعانویسی ممکن است اتفاق بیفتد صحبت کنید؟
در عصر حاضر رمال علاوه بر سوء‌استفاده‌های مالی از مراجعین خود جرائم دیگری نظیر سرقت و سوء‌استفاده جنسی از مراجعه‌کنندگان را هم ممکن است مرتکب شود، به عنوان مثال در برخی موارد افراد به فرد رمال برای جن‌گیری مراجعه می‌کنند و رمال از شخص تقاضای برهنه شدن داشته یا با این بهانه که فلان طلسم باید روی بدن شما نوشته شود اقدام به برهنه کردن فرد می‌کند. یا حتی در موارد بدتر مشاهده شده رمال با بهانه خارج کردن اجنه از بدن شخص اقدام به برقراری رابطه جنسی و در مواردی این رابطه به عنف یا بیهوش کردن
مراجعه‌کننده صورت گرفته است. به عنوان مثال در پرونده‌ای که چند ماه پیش در شعبه تحت تصدی بنده مطرح بود، رمال به بهانه رفع طلسم باردار نشدن مراجعه‌کننده و برای باطل کردن طلسم با ایشان رابطه جنسی برقرار و به طور پنهانی از او عکس و فیلم تهیه کرده و وسیله تهدید و اخاذی از این شخص قرار داده بود. در موارد این چنینی علاوه بر مجازات‌های فوق به مجازات‌های مقرر در قانون نظیر حد زنایا تجاوز به عنف یا دیگر موارد محکوم خواهد شد.
اگر این اقدامات از طریق فضای مجازی اتفاق بیفتد آیا شامل جرائم اینترنتی هم خواهد شد و مجازات مضاعف دارد؟
این گونه جرائم بیشتر به صورت سنتی اتفاق افتاده و تحت یکی از عناوین سه گانه فوق بررسی می‌شوند و معمولا شرایط تحقق جرائم اینترنتی را ندارند .
چه زمینه‌ای سبب می‌شود که مردم به این دست اقدامات متوسل شوند؟
گرایش افراد به سحر، جادو، دعا، رمل و جفر و پیشگویی و پسگویی و... پیشینه‌ای تاریخی دارد؛ بازخوانی ذهن افرادی که به این مقوله متمایل هستند بیانگر آن است که غالباً این دست افراد به برخی از اشیا و نیروهای ماورایی موثر بر سرنوشت باور دارند. مثلاٌ برخی اعتقاد به ارتباط با اجنه دارند و معتقدند جنیان در فرایند شکل‌گیری آینده آنها، تاثیر مستقیم دارند یا معتقدند طلسم وجود داشته و افراد با رجوع به رمال می‌توانند خواسته‌های خود را نظیر طلاق، ازدواج، ثروت‌اندوزی و... طلب کنند. امروزه متاسفانه گرایش به جادو، دعا و مراجعه به رمال‌ها در میان دختران جوان شیوع بیشتری دارد که گاهی موانع ازدواج خود را عوامل ماورایی می‌دانند که سبب شده به اصطلاح بخت آنان بسته شود و موفق به تشکیل خانواده نشوند. شاید به این دلیل است که مراجعه دختران جوان در این جامعه آماری، بیش از بقیه است.
نکته تکمیلی و پایانی
خواهش می‌کنم مردم فریب سودجویان را نخورند و برای حل مشکلات خود به دنبال راهکارهای علمی و معقول باشند و جز خداوند متعال از هیچ بشری طلب چنین مواردی را نکنند.
