نذر فسنجان با گردوهای محلی

موضوع: با‌غ‌های محله فرحزاد

موقعیت:  اطراف رودخانه فرحزاد

وجود چشمه‌ها و قنات‌های فراوان در فرحزاد، این منطقه را به محلی مناسب برای کشاورزی و زندگی تبدیل کرده بود. در روزگاری که خبری از پمپ آب و روش‌های جدید آبیاری درختان نبود، نخستین باغ‌ها ۸۰۰ سال پیش در حاشیه رودخانه شکل گرفتند. «فرحزاد» در نقشه‌ قدیم ‌آبادی‌های تهران، یکی از روستاهای مهم پایتخت محسوب می‌شد. «علی فرحزادی» از ساکنان قدیمی محله، می‌گوید: « فرحزاد در گذشته تا بخش پایینی بزرگراه یادگار امام(ره) تعریف شده بود که بعد از سیل، اهالی برای سکونت در مکان ایمن‌تر، به بالادست این محدوده و موقعیت فعلی فرحزاد نقل مکان کردند. در کنده‌کاری‌هایی که برای کاشت درختان و بناها در عمق دو متری زیر زمین در محدوده تقاطع بزرگراه یادگار و فرحزاد انجام شده، آثاری ازجمله تنورهای قدیمی از جنس سفال نقشینه‌دار با قدمت 800 سال، کشف شدند. باغ‌های حاشیه رودخانه قدیمی‌ترین باغ‌های محله به شمار می‌روند. درختان توت قدیمی که اغلب با سکونت اهالی در محدوده جدید بعد از سیل کاشته شدند، هنوز هم باقی است. در گذشته، کشاورزی شغل اصلی مردم این منطقه بود. اهالی محصولات خود را برای فروش به سه‌راه طرشت منتقل می‌کردند و در واقع اقتصاد اهالی فرحزاد تا پیش از پیوستن زمین‌های آن به محدوده شهری تهران بزرگ، بر پایه کشاورزی، باغداری و مکاری استوار بود. غلات، نخود، توت، انار و یونجه از محصولات کشاورزی فرحزاد به شمار می‌رفت. وقتی تابستان از راه می‌رسید کودکان محله به شوق میوه‌چینی، همراه باغدار به دل باغ می‌زدند. آنها از تنه درخت بالا رفته و کیسه‌ها را پر از گردو می‌کردند. اما حالا چند سالی است که درختان باغ‌های حاشیه رودخانه به دلایل مختلف به حال خود رها شده و دیگر خبری از آن باغ‌های انبوه نیست.»
فرحزادی در ادامه به محصول ویژه این محله اشاره می‌کند که به‌خاطر فراوانی‌اش بساط نذورات اهالی برپاست. او در این‌باره می‌گوید: «یکی از خاص‌ترین نذری‌های این محله خورش فسنجان بود. چون فرحزاد، باغ‌های گردوی فراوانی داشت و به‌خاطر وفور این محصول، اهالی محله اگر می‌خواستند غذایی نذر کنند، حتماً «فسنجان» می‌پختند. برای برپایی این نذر، باغداران بخشی از محصولات گردوی هر ساله باغ را برای نذری کنار می‌گذارند و برخی باغداران هم ممکن است با اختصاص تمام محصولات یک یا دو درخت در پخت غذای نذری مشارکت کنند.»
همچنین در فرحزاد علاوه بر باغ‌های میوه، مزارع گندم و جو هم بخش زیادی از زمین‌های حاصلخیز آبادی را تشکیل می‌داد. چند دهه پیش در حوالی میدان کتاب، خیابان کوهستان و اطراف برج اپال تا چشم کار می‌کرد مزارع گندم بود. کشاورزان در پایان فصل برداشت محصول، گندم‌ها را برای تهیه آرد به کوچه سرآسیاب و تنها آسیاب این حوالی می‌بردند.