خاستگاه عرفا و اندیشمندان

سرتخت از روزگار قدیم منطقه‌ای متفاوت بود. بخشی از این محله کهن سکونتگاه قشر مرفه و طبقه اعیان و بخشی دیگر محل زندگی فقها و عرفایی بوده که نزد مردم احترام فراوانی داشتند.
محمدباقر کمره‌ای، عالم شیعی و نویسنده و مترجم آثار متعددی همچون رساله در مکاسب محرمه، فروع دین و نصوص احکام یا فقه فارسی، ترجمه و شرح اصول کافی و... یکی از نخستین فقهایی است که در دوره قاجار در ری و محله سرتخت می‌زیست و برای حضور در مکتب شیخ عبدالکریم حائری به قم می‌رفت. شیخ محمدباقر کمره‌ای در سال 1374در محله سرتخت درگذشت و در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) به خاک سپرده شد.
قدیمی‌های شهرری، نزدیک بودن این منطقه به قم و سهولت در رفت‌وآمد به این شهر مذهبی را دلیل اصلی سکونت برخی علما و فقها در محله سرتخت می‌دانند. رضا شعبانعلی، از اهالی محله سرتخت در این‌باره می‌گوید: «آیت‌الله حسین اثنی‌عشری یکی دیگر از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری بود که در محله سرتخت زندگی می‌کرد و هیئت اثنی‌عشری را در ری تاسیس کرد. آیت‌الله حسین اثنی‌عشری سال‌ها در قم زندگی می‌کرد اما پس از پایان تحصیلات حوزوی به ری برگشت و در همان محله سرتخت ساکن شد. او آثاری مثل «تفسیر اثنی عشری» و «اصول دین» را از خود به جا گذاشت و لابه‌لای تحصیل علم علیه رژیم پهلوی هم مبارزه می‌کرد. آیت‌الله حسین اثنی‌عشری در سال 1343شمسی در ری درگذشت و مثل همه فقهایی که در ری می‌زیستند در حرم حضرت عبدالعظیم(ع) دفن شد.» از عالمان دوره معاصر که سال‌ها در محله سرتخت زیستند می‌توان از شیخ حسن منفرد، یکی از شاگردان آیت‌الله بهجت نام برد. خانه آیت‌الله شیخ رمضان زمانی، مؤسس مدرسه علمیه الزهرا(س) و مدرسه علمیه امام حسن مجتبی(ع) و یکی دیگر از عالمان دوره معاصر هم در سرتخت بود. شعبانعلی معتقد است شهید مرتضی آوینی را هم باید بچه سرتخت و یکی دیگر از مشاهیر این محله دانست: «محدوده محله سرتخت با گذشت زمان تغییر کرده و اگر جغرافیای قدیمی این محله را درنظر بگیریم باید از شهید مرتضی آوینی هم به‌عنوان یکی دیگر از اهالی سرتخت نام ببریم. شهید آوینی در پایگاه‌های مذهبی ری و کانون‌های عقیدتی سرتخت رشد کرد و در نهایت به یکی از چهره‌های شاخص دوران دفاع‌مقدس تبدیل شد.»