سرزمین غار‌های چندمیلیون ساله

غار کردآوج در دهستان حصار از توابع شهر آبگرم قرار دارد و به‌عنوان یکی از غارهای خطرناک ایران شناخته می‌شود. برای ورود به این غار باید از دهانه آن عبور کنید و از ارتفاع ۱۲متری فرود بیایید. در داخل غار تالاری بزرگ و دالان‌هایی فراوان وجود دارد که گذر از آنها نیازمند تجهیزات غارنوردی و تجربه مناسب است.  کاوش‌های باستان‌شناسی در غار قلعه‌کرد آوج، یکی از مهم‌ترین محوطه‌های پارینه‌سنگی ایران، به‌تازگی وارد فصل سوم خود شده‌است. این غار که در استان قزوین و در نزدیکی شهر آوج قرار دارد، یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسان در ایران شناخته می‌شود. از دستاوردهای مهم این کاوش‌ها کشف دندان شیری یک کودک انسان نئاندرتال با قدمت ۱۵۵هزار سال است که اکنون در موزه قزوین در معرض نمایش قرار دارد.
کاوش‌ها در این غار توسط تیم مشترک ایران و فرانسه به سرپرستی حامد وحدتی‌نسب از دانشگاه تربیت‌مدرس و ژیل بریون از موزه انسان‌شناسی پاریس در حال انجام است. نخستین و دومین فصل کاوش در این غار در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ صورت گرفت که در آن زمان بیشتر صرف پاکسازی گودال‌های ناشی از حفاری‌های غیرمجاز شد. در این دوران کاوشگران موفق به کشف دندان کودک انسان نئاندرتال شدند که به‌عنوان یکی از یافته‌های برجسته شناخته می‌شود. برای تعیین قدمت دقیق مواد فرهنگی و کشفیات غار، روش‌های سن‌سنجی مدرن ازجمله تشدید چرخش الکترون (ESR) و اورانیوم/توریم به‌کار گرفته شد. نتایج مقدماتی نشان می‌دهند که نهشته‌های فرهنگی این غار بیش از ۴۰۰هزار سال قدمت دارند که این سن، غار قلعه‌کرد را به قدیمی‌ترین سکونتگاه بشر در ایران تبدیل کرده‌است.
علاوه بر انسان نئاندرتال، شواهدی از حضور انسان‌های هایدلبرگ یا احتمالا انواع دیگر انسان‌های راست‌قامت در این غار یافت شده‌است. همچنین بقایای جانورانی به‌دست‌آمده کشف شده که شامل 2نوع اسب منقرض‌شده، گوزن، خرس قهوه‌ای و کرگدن هستند.  یافته‌ها حاکی از آن‌اند که انسان نئاندرتال در این منطقه حدود ۲۵۰هزار تا ۴۰هزار سال پیش زندگی می‌کرده و در گروه‌های کوچک به شکار می‌پرداخته است. این انسان‌ها از نظر ساختار بدنی شباهت زیادی به انسان‌های امروزی داشته‌اند؛ اما در برخی جنبه‌های ظاهری و رفتاری تفاوت‌هایی نیز داشته‌اند.
استان قزوین یکی از مناطق غنی از غارهای طبیعی و تاریخی است که در دل کوه‌های البرز، خرقان و رامند قرار دارد. این غارها از جاذبه‌های طبیعی برجسته‌ای هستند که به‌ویژه برای علاقه‌مندان به غارگردی و طبیعت‌گردی جذابیت دارند.

غار حاجت‌خانه آکوجان   
این غار در دامنه کوه‌های نزدیک روستای آکوجان و در ناحیه رشکین‌پره رودبار قرار دارد.
در داخل غار نقاشی‌ها و کنده‌کاری‌های تاریخی دیده می‌شود و مردم محلی اغلب شب‌های جمعه برای عبادت به آنجا می‌روند.

غار یخی انگول  
در ۴۰کیلومتری شمال‌غرب قزوین و در ارتفاع ۱۹۷۲متری واقع شده‌است. ویژگی برجسته آن سرمای شدید داخل غار به‌خاطر وجود یخ‌های فراوان در دیواره‌ها و کف آن است. دسترسی به این غار دشوار است و قدمت آن به دوران دوم زمین‌شناسی بازمی‌گردد.

غار  ولی
این غار در ۵کیلومتری جنوب‌غربی روستای گشنه‌رود و در ارتفاع ۱۶۲۰متری از سطح دریا واقع شده است. قدمت این غار به دوران اولیه زمین‌شناسی (۲۵۰میلیون سال پیش) بازمی‌گردد و از نوع غارهای مرطوب است. متأسفانه به‌دلیل دسترسی آسان، بخش‌هایی از این غار دچار تخریب شده است که شامل تالار اصلی و چند تالار فرعی با ارتفاع ۲۰متر است و شواهدی از زندگی انسان در گذشته در آنها یافت شده‌است.

غار سفیدآب
در بخش رودبار الموت و در ۴۵کیلومتری شمال‌شرق قزوین، در دل کوه چشمه‌سفید قرار دارد. این غار که در ارتفاع ۲۴۰۰متری واقع است، از غارهای آهکی با راهرویی ۸۰متری و حوضچه آب در انتهای آن است. غار سفیدآب زیستگاه خفاش‌ها و دیگر جانداران است و قدمت آن به حدود ۲۵۰ تا ۲۹۰میلیون سال پیش می‌رسد.

عباس‌آباد  
در کیلومتر ۸۴ جاده قزوین-همدان واقع شده و دارای 2دهانه است که یکی از آنها ۱۶۰متر طول دارد. این غار محل زندگی خفاش‌هاست و در داخل آن بقایای سفال‌های شکسته انسان‌ها یافت شده که نشان از سکونت در این غار در گذشته دارد.