لبخند آبی

گروه ایرانشهر

نقطه شروع جهاد آبرسانی اینجا بود؛ پهناورترین استان ایران و در جنوب‌شرقی آن و در همسایگی دریای عمان. استانی که چند سالي بود خشکسالی را پشت سر می‌گذاشت و دریاچه هامون و چاه‌نیمه‌ها هم با کمبود بارندگی و اختصاص نیافتن حقابه هیرمند، در آن جانی نداشتند. آذر1400 بود که میثم جعفرزاده، مشاور وقت وزیر نیرو و رئیس مرکز جهاد آبرسانی وزارت نیرو از آبرسانی به 10هزار روستا در کشور با کمک قرارگاه جهادی امام‌حسن(ع) در یک بازه زمانی 3ساله خبر داد. 2ماه بعد یعنی دوشنبه، 18بهمن1400 با دستور رئیس‌جمهور وقت، شهید سیدابراهیم رئیسی عملیات اجرایی پروژه عظیم محرومیت‌زدایی وزارت نیرو با هدف آبرسانی به ۱۰هزار روستای محروم کشور با سرمایه‌گذاری ۱۹هزار میلیارد تومان آغاز و قرار شد در فاز اول این طرح، آبرسانی به ۷۱۳۸روستا از مجموع ۱۰هزار روستای هدف با جمعیت ۳میلیون و ۳۵۰هزار نفر در مدت ۳۰ماه اجرا ‌شود.
 این طرح از سیستان‌وبلوچستان به‌عنوان محروم‌ترین استان ایران آغاز شد و آنطور که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان‌وبلوچستان اعلام کرده بود 1751روستا در هیرمند، نیمروز، زابل، زهک، هامون، زاهدان، خاش، تفتان، میلک، سراوان، سیب و سوران، مهرستان، نیک‌شهر، قصرقند، لاشار، دلگان، چابهار، کنارک و دشتیاری در این طرح گنجانده‌ شدند. این طرح 148هزار نفر  از جمعیت 554 هزار نفری ‌ روستاهای سیستان‌وبلوچستان یعنی حدود 35درصد را تحت‌پوشش قرار می‌دهد و علاوه‌بر این، جریان آب آشامیدنی هزار روستای دارای تنش‌ آبی را 24ساعته و پایدار می‌کند.

شروع طرح
شاخص بهره‌مندی جمعیت روستایی سیستان و بلوچستان در زمان شروع طرح جهاد آبرسانی 71/65 درصد بود که اعلام شد با بهره‌برداری از طرح محرومیت‌زدایی وزارت نیرو، این شاخص با حدود 12درصد افزایش به 83/5 درصد خواهد رسید.
نماینده مجری طرح جهاد آبرسانی وزارت نیرو در سیستان و بلوچستان در توضیح این عملیات و شروع آن از سال1400 به همشهری می‌گوید: طرح جهاد آبرسانی به روستاهای سیستان و بلوچستان در 3بخش تعریف شد؛ بخش اول 1751روستا در قالب طرح محرومیت‌زدایی و با مشارکت قرارگاه جهادی امام‌حسن(ع)، 250روستا با مشارکت خیران وزارت نیرو و 350روستا در قالب طرح‌های ملی، استانی و ردیف‌های اعتباری متفرقه که جمع این آمار به 2351روستا می‌رسد. مصطفی سیاسر توضیح کامل‌تری درباره مشکلات آب روستاهای سیستان و بلوچستان می‌دهد و می‌افزاید:‌ سیستان و بلوچستان 5594روستا دارد که البته این آمار مربوط به روستاهای دارای کد روستایی است و تعدادی هم روستای بدون کد داریم. از این عدد کلی 2هزار روستا فاقد تاسیسات آبرسانی یا دارای تاسیسات فرسوده هستند که از جمع آنها 900روستا به‌صورت سیار آبرسانی می‌شوند. در مجموع هیچ روستایی در استان وجود ندارد که وضعیت آبرسانی آن بررسی نشده باشد. 2351روستایی که در قالب جهاد آبرسانی تعریف شده‌اند، روستاهای فاقد تاسیسات یا دارای تنش آبی بوده‌اند که بیشترین مشکل را داشته‌اند و هدف‌گذاری ما در 3طرح اعلام‌شده بودند.

3 سال بعد
3سال از شروع جهاد آبرسانی در سیستان و بلوچستان می‌گذرد. پس از 3سال مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان با بیان اینکه از جمع 2351روستای مشمول جهاد آبرسانی تا‌کنون 455روستا از شبکه آب جدید بهره‌مند شده‌اند به همشهری می‌گوید: شاخص بهره‌مندی از آب آشامیدنی روستایی در حال حاضر با افزایش نسبی به ۷۲/۹درصد رسیده است و با آبرسانی به این تعداد روستا، ۱۴۸هزار نفر از آب آشامیدنی بهره‌مند شده‌اند.
علیرضا قاسمی البته از رفع تنش آبی 536روستای خارج از جهاد آبرسانی هم خبر می‌دهد و می‌افزاید: رفع تنش آبی این روستاها با اقداماتی ازجمله اجرای خط انتقال جدید، حفر و تجهیز چاه جدید، کف‌شکنی و لایروبی چاه‌های موجود، اصلاح و توسعه شبکه توزیع روستایی و نصب ترانس و ارتقاي سیستم پمپاژ آب انجام شده است. به‌گفته او، در حال حاضر ۵۱شهر و 3240روستا معادل ۹۰درصد جمعیت سیستان و بلوچستان زیر پوشش خدمات آبرسانی قرار دارند و طي 3سال گذشته برای ارتقای شاخص‌ها، حفظ وضعیت موجود و  اصلاح و توسعه شبکه‌ها و اجرای طرح‌های اضطراری شهری و روستایی، ۲۳۸۴کیلومتر لوله‌گذاری خطوط انتقال و شبکه توزیع اجرا شده است.

پیگیری برای تأمین منابع
خشکسالی، فقر منابع آبی، برداشت‌های بی‌رویه از منابع زیرزمینی و هزینه‌های هنگفت تأمین، نگهداری و توزیع آب از معضلاتی است که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان در حوزه آبرسانی این استان برمی‌شمرد. علیرضا قاسمی تأکید می‌کند که اجرای پروژه‌ها به‌دلیل پراکندگی و طولانی بودن مسیرهای انتقال آب ۲/۵برابر متوسط کشوری است. به‌گفته او، بیش از ۴۰درصد اعتبارات در بخش روستایی هزینه می‌شود، اما به‌دلیل بعد مسافت خدمات‌رسانی بسیار سخت است. نماینده مجری طرح جهاد آبرسانی وزارت نیرو در سیستان و بلوچستان هم به موضوع اعتبار اشاره می‌کند، اما از جنبه دیگری و توضیح می‌دهد: سیستان و بلوچستان در جهاد آبرسانی قرارداد بزرگی امضا کرد، اما ردیف‌های اعتباری که برای استان پیش‌بینی می‌شود متناسب با این قرارداد و عملیات‌های در حال اجرا نیست و همین موجب شده است که عملیات آبرسانی در برخی مناطق متوقف شود. مصطفی سیاسر با بیان اینکه مشکل اعتباری به‌ویژه از سال گذشته مطرح شده است، تأکید می‌کند: ما پیشنهادهایی را به ستاد توسعه استان داده‌ایم و همچنین استاندار و وزیر نیرو و مدیران سطح بالا پیگیر هستند که منابع لازم را تامین کنند تا استان بتواند طبق هدف‌گذاری برای رفع تنش آبی گام بردارد. همانطور که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان اشاره کرده بود وی نیز مهم‌ترین نکته را هزینه‌های بالای آبرسانی به روستاها می‌داند و می‌گوید: ما نمی‌توانیم برای روستاها سرمایه‌گذار بیاوریم و اکثرا آبرسانی این مناطق از منابع دولتی انجام می‌شود و همانطور که گفتم منابع دولتی به تناسب پروژه پیش‌بینی نشده است. همه این روستاها در سند توسعه مطالعات لازم را دارند و منابع پایدار برایشان پیش‌بینی شده است و درصورت وجود اعتبار، آبرسانی به آنها با سرعت پیش‌ می‌رود.

مکث
درخواست از رئیس‌جمهور‌
کمبود اعتبار مهم‌ترین مانع آبرسانی به روستاهای سیستان‌وبلوچستان ‌ است، اما با همه این مشکلات پیشرفت جهاد ‌آبرسانی طی 3سال گذشته 30درصد بوده است. این را مصطفی سیاسر، نماینده مجری طرح جهاد آبرسانی وزارت نیرو در سیستان و بلوچستان اعلام می‌کند و می‌گوید:‌ تا‌کنون کل طرح حدود 1300میلیارد تومان اعتبار داشته است، اما همین حالا 1200میلیارد مطالبات معوقه پیمانکاران و قرارگاه را داریم. امسال 250میلیارد تومان برای این طرح‌ها پیش‌بینی‌ شده که بسیار جزئی است. دبیر مجمع نمایندگان سیستان و بلوچستان هم در پاسخ به این دغدغه‌ها افزایش اعتبار برای طرح آبرسانی به روستاهای استان را موضوع مهم استان می‌داند و به همشهری می‌گوید: نخستین سفر رئیس‌جمهوری به‌زودی به سیستان و بلوچستان انجام می‌شود و حتما افزایش اعتبار برای طرح آبرسانی به روستاها در اولویت خواهد بود. از رئیس‌جمهوری می‌خواهیم برای افزایش اعتبار این طرح منابعی را مشخص کند. محمدنور دهانی می‌افزاید: در آخرین دیدار با کارشناسان و مسئولان شرکت آب و فاضلاب موضوع انتقال آب از سد سراوان برای آبرسانی به روستاها را مطرح کردیم. با وجود این، افزایش اعتبار طرح جهاد آبرسانی برای ما در اولویت است.

جهاد آبرسانی در سیستان و بلوچستان
تنش آبی در روستاهای سیستان و بلوچستان در سال‌های اخیر نه‌تنها یکی از مهم‌ترین مسائل استان بوده و همواره در اولویت قرار داشته، بلکه به مسئله اول بخش آب کشور هم تبدیل شده است. گستردگی استان سیستان و بلوچستان و اقلیم متفاوت آن تمام مشکلات آبی از قبیل خشکسالی، وابستگی به برون‌مرز، کیفیت و کمیت آب، سیل و خشکسالی را همزمان با هم دارد و مدیریت تنش آبی را با دشواری روبه‌رو کرده است. در این شرایط جهاد آبرسانی توانست آب را به روستاهای بحران‌زده برساند؛ جهادی که همچنان ادامه دارد.