مرور هویت تاریخی سنگلج زیر گنبدهای فیروزه‌ای
موضوع: مساجد فیلسوف‌الدوله مجدالدوله، میرزا یونس‌خان و حضرت رقیه
ویژگی: برخی از مساجد وقفی محله سنگلج
***
مسجد و مدرسه فیلسوف‌الدوله
مسجد و مدرسه فیلسوف‌الدوله در محله چال‌میدان واقع شده و از پسوند نام این مسجد هم می‌توان به قدمت و هویت تاریخی آن در دوران قاجار پی برد. این مسجد و مدرسه را میرزاکاظم فیلسوف‌الدوله ساخت که از پزشکان مشهور دوره ناصرالدین‌شاه بود. قبر بانی مسجد هم در حیاط بسیار کوچک پشت صحن قرار دارد. این بنا وقفی و برای آموزش طلاب با 12حجره و 2 ایوان ساخته شده‌است.
مسجد مجدالدوله
مسجد مجدالدوله براساس کتیبه موجود در ضلع غربی در سال۱۲۷۱ توسط مهدی‌قلی‌خان مجدالدوله، داماد ناصرالدین‌شاه، ساخته شده و به نام او شهرت پیدا کرده‌است. ساخت این مسجد در دوره قاجار بیش از 10سال طول کشید و اکنون آن را به‌عنوان مسجد و مدرسه «مجد» می‌شناسند. قسمت‌هایی از بنا از زمان احداث اولیه باقی مانده و قسمت‌هایی نظیر شبستان جدید از الحاقات سال‌های ۱۳۳۵ و ۱۳۳۶ است. حضور فقها و مجتهدان نام‌آشنا به‌عنوان امام جماعت و مدرس حوزه علمیه و برگزاری کلاس‌های احکام تجارت در آن موجب شهرت این مسجد شده‌است. مسجد مجد اکنون علاوه بر کاربری اصلی‌اش، مدرسه دینی طلاب است.
مسجد میرزا یونس‌خان جارچی
مسجد میزرا یونس‌خان یکی از مساجد تاریخی دوره قاجار است که به‌دلیل نزدیکی به خانه شیخ‌فضل‌الله نوری به این مسجد و همچنین برگزاری نماز جماعت توسط وی در این مسجد، به نام ایشان هم شهرت دارد. این مسجد در دوران قاجار (زمان ناصرالدین‌شاه) توسط میرزایونس‌خان، جارچی دربار و حاج‌حسین انگشت‌باف بنا شده‌است. در زمان پهلوی دوم مسجد متروک ماند و سال۱۳۵۰ توسط آیت‌الله حسین غفاری (پدر حجت‌الاسلام هادی غفاری) و با معماری استاد حسین لرزاده بازسازی شد. این مسجد به لحاظ معماری جاذبه‌های بی‌شماری دارد که نمونه‌اش طاق قوس شاخ‌بزی تند با آجرکاری نمای رومی در ورودی است. نام این مسجد با خاطرات دوران مشروطه گره خورده و فراموش نمی‌شود.
مسجد حضرت رقیه‌ع
در دل محله قدیمی سنگلج مسجدی ساده و بی‌آلایش به وسعت 40مترمربع به نام مسجد حضرت رقیه(ع) ساخته شده‌است. حسین غفاری، متولی این مسجد و از ساکنان قدیمی محل می‌گوید: «در وقف‌نامه آمده که وجیهه الملوکی ۲۰۰متر از املاک خود را برای ساخت مسجد وقف کرده است. این مسجد ابتدا سال۱۳۱۵ به‌عنوان نمازخانه ساخته شد، ولی تابلوی نصب‌شده روی سردر مسجد تاریخ ثبت آن را سال۱۳۲۷ نشان می‌دهد.»
