بقای مشروط

بعد از شکست یک بر صفر استقلال در دربی تهران، همه منتظر واکنش جواد نکونام و کادر مدیریتی باشگاه استقلال در قبال این باخت بودند. به‌خصوص هواداران استقلال که در سایه درگیری‌های تمام‌نشدنی نکونام و سمیعی و بقیه، روزهای بسیار سختی را سپری کرده‌اند در انتظار تعیین تکلیف این نفرات هستند تا شاید با رفتن تعدادی از طرف‌های دعوا، بالاخره رنگ ثبات و آرامش را در تیم استقلال ببینند. پیش‌بینی‌های قبل از بازی حاکی از این بود که اگر نکونام بتواند دربی را پیروز شود، فرشید سمیعی و یارانش مجبور به ترک باشگاه خواهند شد تا شاید با مدیریت شهریاری و ثبات و آرامش نکونام روی نیمکت، آبی‌ها بالاخره رنگ روزهای خوب را به چشم ببینند. اما درصورت باختن دربی، شرایط خیلی پیچیده‌تر می‌شد. همه می‌دانستند که درصورت شکست، نکونام بیشتر از همیشه به درهای خروجی باشگاه نزدیک می‌شود و فاصله او تا رفتن، فقط یک امضای کوچک خواهد بود که یا مدیران زیر نامه برکناری او می‌زنند و یا خود جواد زیر نامه استعفایش را خواهد نشاند. البته مشخص بود که درصورت باخت استقلال، حتی رفتن نکونام هم به‌معنای ماندن جناح مخالف او نیست و آقای مدیرعامل هم با توجه به عملکرد ضعیف و اشتباهات اخیرش ممکن است به سمت درهای خروجی هدایت شود.

   حمایت روی سکو، خداحافظی در رختکن
بلافاصله بعد از پایان دربی، مدیرعامل و رئیس هیأت‌مدیره استقلال همان جا در کنار زمین اراک مورد سؤال قرار گرفتند و البته سیاست‌شان در آن لحظه اعلام حمایت از سرمربی تیم بود. شهریاری در گفت‌وگو با خبرنگاران ضمن اشاره به اینکه مدیران استقلال به حاشیه‌های فضای مجازی توجه نمی‌کنند، گفت: «تیم ما خیلی خوب بازی کرد و توپ را به تیرک هم کوبید و می‌توانستیم برنده شویم. فوتبال است دیگر!» و سپس ادامه داد: «صد درصد از کادر فنی حمایت می‌کنیم. خیلی هم خوب دارند زحمت می‌کشند. ان‌شاءالله بازی برگشتی هم هست و پرسپولیس را با همین کادر فنی در بازی برگشت می‌بینیم. خواهید دید چه استقلالی خواهد بود.» فرشید سمیعی، مدیرعامل استقلال که در کنار شهریاری نشسته بود نیز صحبت‌های او را تأیید کرد، اگرچه اختلافاتش با نکونام را هم انکار نکرد: «ممکن است اختلاف‌نظر داشته باشیم اما دلیلی ندارد حمایت نکنیم. نکونام سرمربی استقلال است. با اینکه همه جا اختلاف نظر هست، مهم همسو بودن همگی است. هم نکونام خیلی زحمت کشید و هم باشگاه در حد توانش سعی کرد تیم خوبی تدارک ببیند.» اینها صحبت‌های اولیه بعد از شکست تلخ استقلال در دربی بود؛ صحبت‌هایی که مبنای آنها حمایت همه‌جانبه از جواد نکونام بود اما درست در همان لحظاتی که سمیعی و شهریاری در کنار زمین مشغول این صحبت‌ها بودند، جواد نکونام داخل رختکن استقلال در حال خداحافظی با بازیکن‌هایش بود.

   نکونام: قهرمان شدم ولی باید بروم
نکونام در کنفرانس مطبوعاتی بعد از بازی حضور نیافت و با هیچ رسانه‌ای هم صحبت نکرد. او ساعت‌های سخت و سنگین بعد از شکست را بدون هیچ اظهارنظری گذراند و واکنش و تصمیم‌گیری را به روز پنجشنبه موکول کرد، روزی که جمعی از هواداران استقلال بعد از شعارهای انتقادی در ورزشگاه، این بار مقابل باشگاه تجمع کرده و خواهان برکناری نکونام بودند. سرمربی 44ساله استقلال در پنجمین روز پاییز که یکی از سخت‌ترین روزهای دوران فوتبالش محسوب می‌شود، بالاخره تصمیم مهم را گرفت و استعفای کتبی‌اش را تقدیم هیأت‌مدیره باشگاه کرد. جواد همزمان نامه‌ای را از طریق رسانه‌ها منتشر کرد و دلایل و احساسات خود را شرح داد. او از تعصب بالایش به استقلال حتی در زمان بازی در پاس و اوساسونا گفت و زدن گل قهرمانی استقلال در لیگ دوازدهم را به همه یادآوری کرد. سپس با تکیه بر عذرخواهی معروف رئیس فدراسیون، یک‌بار دیگر متذکر شد که تیم او قهرمان واقعی فصل گذشته بوده است: «پارسال هم تا لحظه آخر جنگیدم و با همه ناملایمات و دشمنی‌هایی که بود تلاش کردم و تیم را با ٦٧امتیاز قهرمان کردم. از این جهت می‌گویم قهرمان که تمام سیستم فوتبال ازجمله رئیس فدراسیون فوتبال به این موضوع اذعان کردند که گل حریف آفساید بود و این حق استقلال بود که قهرمان شود و از ما عذرخواهی کردند.» و در ادامه با اشاره به اینکه امسال بعد از همان نخستین باخت، دشمنان از داخل خود باشگاه دست‌به‌کار شده‌اند و تمرکز تیم موفق او را به هم ریخته‌اند، نکونام نوشته است: «می‌خواهم بروم، چون به‌خاطر دشمنی با من می‌خواهند استقلال را از بین ببرند. به‌خاطر استقلال و هوادار استقلال می‌روم تا این تیم بیشتر از اینها لطمه نخورد. من وظیفه خود می‌دانم به‌خاطر کسب نتایج اخیر از هواداران استقلال عذرخواهی کنم، به‌خاطر همه کم و کاستی‌ها و ناراحتی‌ها و رنجش خاطر آنها و امیدوارم من را ببخشند.‌ من همه تلاشم را کردم اما اجازه ندادند. زنده‌باد تا ابد استقلال.»

   مخالفیم، چون جانشین نداریم
اما رویکرد طرف مقابل چه بود؟ هیأت‌مدیره استقلال در نخستین واکنش به نامه خداحافظی و استعفای نکونام، جلسه فوری تشکیل داد و نتیجه جلسه، مخالفت با این استعفا بود. مدیران استقلال با یک بیانیه رسمی مخالفت خود را اعلام کردند که در بخشی از این بیانیه آمده است: «با توجه به زمان باقیمانده تا بازی با السد قطر در رقابت‌های لیگ نخبگان آسیا و حساسیت موجود، سرمربی تیم و اعضای کادر فنی کمافی‌السابق بر مفاد قرارداد حرفه‌ای با باشگاه استقلال پایبند باشند و با انگیزه و قدرت به فعالیت خود ادامه دهند... هیأت‌مدیره استقلال تا پایان بازی با السد بررسی‌های لازم و دقیق‌تری را درخصوص استعفای آقای نکونام انجام خواهد داد تا تصمیمات لازم اخذ شود.» مدیران استقلال البته در همین بیانیه به روشنی متذکر شده‌اند که «انتخاب سرمربی پروسه‌ای زمان‌بر است» و به این ترتیب تصمیم نهایی خود را بدون تعارف مشخص کرده‌اند. آنها علاقه‌ای به ادامه همکاری با نکونام ندارند، فقط به‌دلیل آنکه تا روز دوشنبه و بازی با السد فرصتی برای تغییرات و انتخاب سرمربی نیست، فعلا از او می‌خواهند به کارش ادامه بدهد.

   عقد موقت تا بازی قطر
واکنش باشگاه استقلال به ماجرای استعفا و اولتیماتوم آنها به جواد نکونام مؤثر واقع شد و جواد عصر روز گذشته با حضور در محل تمرین، آماده‌سازی شاگردانش را برای بازی بیرون از خانه مقابل السد آغاز کرد. هیأت‌مدیره استقلال به نکونام تا ساعت16دیروز فرصت داده بود که با حضور در محل تمرینات، کارش را از سر بگیرد. او هم راس ساعت حضور یافت و نخستین تمرین جدی استقلال بعد از شکست در دربی تهران را آغاز کرد. بازی استقلال با السد قطر ساعت 19:30روز دوشنبه (پس‌فردا) در قطر برگزار می‌شود و باید دید بعد از پایان این مسابقه، جدایی جواد لالیگایی از استقلال نهایی می‌شود یا نه.

خداحافظی تراز جواد
نامه وداع جواد، چکیده کل دوران حضور او در استقلال بود؛ توأم با مسئولیت‌ناپذیری و دشمن‌تراشی سرانجام شکست در دربی کار خودش را کرد و جواد نکونام برای نوشتن نامه خداحافظی دست به قلم شد؛ نامه‌ای که می‌توان متن آن را چکیده‌ای کامل و تمام‌عیار از کیفیت حضور این مربی روی نیمکت استقلال در یک سال و چند‌ماه گذشته دانست. حتی اگر شما از تعقیب‌کنندگان جدی فوتبال ایران نباشید، با خواندن همین نامه می‌توانید به تصویری نسبی از روحیات جواد در استقلال دست پیدا کنید؛ سرشار از مسئولیت‌ناپذیری و توهم توطئه.
نکونام در نامه خداحافظی‌اش نوشته اوساسونا را در اوج رها کرد تا به عشق استقلال راهی این تیم شود. کاری به این نداریم که آیا 32سالگی را می‌توان دوران «اوج» یک فوتبالیست دانست یا نه. سؤال مهم‌تر اما این است که او چرا با این همه عشق، شب دربی استقلال را رها کرد و راهی فوتبال کویت شد.
نکونام در این نامه با استناد به عذرخواهی عجیب مهدی تاج مدعی شده فصل گذشته توانست استقلال را قهرمان لیگ کند و صرفا مغلوب گل آفساید گولسیانی شد. به این ترتیب او نشان داد آن همه محاسبات گوناگون که ثابت می‌کرد اشتباهات داوری فصل گذشته در مسابقات سرخابی‌ها چندان هم به سود پرسپولیس نبوده، همچنان اهمیتی برایش ندارد.
نکونام در پایان این نامه هم تأکید کرده: «می‌روم، چون دارند به‌خاطر من استقلال را از بین می‌برند.» شبیه این جمله را در سال‌های گذشته از بسیاری دیگر از مربیان استقلال شنیده‌ایم. امیر قلعه‌نویی که اصلا خوراکش زدن همین حرف‌ها بود و هست. منصوریان، مجیدی و فکری هم مشابه این مطالب را به زبان آورده‌اند. این روحیه در حالی تبدیل به یک سنت در استقلال شده که به‌نظر می‌رسد موتور دشمن‌تراشی در استقلال طی ماه‌های گذشته، خود جواد نکونام بوده است؛ از درگیری با علی خطیر و شکرگزاری به‌خاطر برکناری او تا دعوا با سمیعی و اختلاف با امثال علی سامره، آتیلا حجازی، داود حقدوست و حتی مهدی هاشمی‌نسب. تیمی که شما را با این روحیه داشته باشد، خودبه‌خود هزار تا دشمن پیدا می‌کند برادر!

ستاره‌های سوخته
 نمایش استقلال در دربی جای دفاعی باقی نگذاشته؛ به‌‌قدری که حتی اگر بازی مساوی می‌شد هم بعید بود هواداران این تیم راضی باشند. برخلاف رسم معمول، بعد از بازی حتی خیلی در مورد آفساید‌بودن یا نبودن آن توپ منجر به پنالتی هم بحث نشد، چون استقلال خیلی آشکارتر از این حرف‌ها «بد» بازی کرد. فشاری هم که حالا روی جواد نکونام وارد می‌شود، دقیقا به‌خاطر همین داستان است. عملکرد این مربی مخصوصا وقتی بحث‌برانگیزتر می‌شود که استقلال ابزار بسیار خوبی هم در اختیار داشت؛ ستارگانی همچون سیلوا، ماشاریپوف، اندونگ، رامین رضاییان، ابوالفضل جلالی، میلاد زکی‌پور و بلانکو که خیلی از تیم‌ها آرزوی در اختیار داشتن آنها را دارند. نکته غم‌انگیز اتفاقا همین است که گویا این ظرفیت زیر دست کادرفنی فعلی از بین می‌رود. مثلا نمایش ماشاریپوف در تیم ملی ازبکستان تحت هیچ شرایطی با آنچه این بازیکن در استقلال ارائه می‌دهد، قابل مقایسه نیست. حتی در گوشه‌هایی از همین بازی هم وقتی او کار انفرادی انجام می‌داد، تسلطش بر توپ حسابی به چشم می‌آمد و افسوس‌ها را دوچندان می‌کرد. همین تعابیر در مورد اندونگ هم قابل استفاده است. آیا واقعا با این بازیکنان نمی‌شود فوتبال بهتری بازی کرد؟ قطعا پاسخ این سؤال، مثبت است.