گزارش
بلندی‌های «مِیمَک»
مِیمَک نخستین منطقه‌ای است که از سوی بعثی‌ها تصرف شد؛ نخستین عملیات دفاع‌مقدس هم برای بازپس‌گیری همین منطقه صورت گرفت
محمود مولایی-روزنامه‌نگار
بیش از یک‌سوم مرز مشترک ایران و عراق به طول ۴۳۰کیلومتر در ایلام قرار دارد و مِیمَک به طول ۱۴کیلومتر و به عمق ۸-۷کیلومتر یک موقعیت استراتژیک در این مرز است. میمک، آخرین ارتفاعی است که به دشت‌های عراق می‌رسد و دیدی وسیع تا عمق خاک عراق دارد و برای عراق هم به همین دلیل اهمیت دارد که نخستین ارتفاع مشرف به ایران محسوب می‌شود. این منطقه در نقطه صفر مرزی ایران و عراق، یکی از نخستین مناطقی بود که در جنگ تحمیلی مورد حمله قرار گرفت و بازپس‌گیری آن را می‌توان نخستین عملیات مهم و گسترده ایران در مقابل عراق دانست.
آغاز جنگ
شهریور 1359بود که یک شب برای نخستین‌بار صدای غرش هواپیماهای عراقی در آسمان ایلام شنیده شد و میمک در بخش غربی ایلام به‌عنوان نخستین منطقه با جنگ تحمیلی آشنا شد. این منطقه خیلی زود به تصرف بعثی‌ها درآمد و با اینکه فقط چند‌ماه بعد توسط نیروهای عملیات خوارزم و ضربت ذوالفقار آزاد شد، اما جنگ در این منطقه همچنان ادامه یافت.
عملیات آزادسازی میمک در تاریخ 19دی 1359که با نام عملیات خوارزم و ضربت ذوالفقار هم شناخته می‌شود، توسط فرماندهی ارتش و با شرکت تیپ یک لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه و هوانیروز ارتش، سپاه ایلام و بسیج عشایری برای بازپس‌گیری ارتفاعات انجام شد که از آن به‌عنوان نخستین پیروزی ایران در جنگ هم یاد می‌شود. محمد رضایی، یکی از رزمنده‌های حاضر در منطقه میمک به همشهری می‌گوید: «ایلام در یک منطقه کوهستانی و در بخش ارتفاعات زاگرس قرار دارد؛ یعنی جایی که ترکیبی از ارتفاعات، دشت، تنگه و رودخانه وجود دارد. این شرایط جغرافیایی در مسائل نظامی برای رسیدن به موفقیت خیلی مؤثر است.»
او توضیح می‌دهد: «در روزهای اول جنگ تحمیلی، بخشی از حاشیه ایلام که ارتفاعات میمک باشد به‌علت حساسیتی که دارد به اشغال نیروهای بعثی درآمد. میمک برای عراق مهم بود و به همین دلیل آن را اشغال کرد؛ زیرا دید مناسب در هنگام جنگ و درگیری را به این کشور می‌داد. 3،2 تنگه هم در میمک وجود دارد که حوزه گازی و نفتی را در خود جای داده است.» رضایی یادآور می‌شود: «در عین حال، مشکلی که بعثی‌ها با ما داشتند به قبل از انقلاب برمی‌گشت. آنها معتقد بودند که حریم ما باید در دامنه میمک لحاظ می‌شد؛ نه در رأس ارتفاعات میمک. یکی از دلایل شروع جنگ هم همین ارتفاعات میمک بود.»
نقش ایل خزل
ارتش با همراهی برخی از ایلات نقش تعیین‌کننده‌ای در بازپس‌گیری میمک ایفا کرد. رضایی در این‌باره هم می‌گوید: «یکی از ایلاتی که در ابتدای جنگ یعنی سال9531 با یکی از تیپ‌های ارتش در بازپس‌گیری ارتفاعات میمک نقش داشت، ایل خزل است.» او می‌گوید: «چند روز بعد از اشغال ارتفاعات میمک یکی از تیپ‌ها یعنی لشکر18 زرهی ارتش کرمانشاه به همراه عده‌ای از مردم ایل خزل ایلام توانستند این ارتفاعات را از عراق بازپس‌گیرند. عراقی‌ها هم باور نمی‌کردند و این نخستین اتفاق خوب در شروع جنگ بود.»
چند سال بعد؛ عملیات عاشورای میمک
فداکاری عشایر به‌ویژه ایل خزل و نیز تلاش‌های بی‌وقفه خلبانان هوانیروز مانع از پیشروی بیشتر ارتش عراق در منطقه شد. پس از آن و تا پایان جنگ تحمیلی، چند عملیات در این منطقه طرح‌ریزی و اجرا شد. دومین عملیات بزرگ در این منطقه، عاشورا نام داشت که به فرماندهی سپاه و با همکاری ارتش در ۲۵مهر ۱۳۶۳ اجرا شد.
