سپهر درخشان بچه های شریف

رابعه تیموری-روزنامه نگار

در سال 2009 که ایران در ردیف 9کشوری قرار گرفت که به توانایی پرتاب مستقل ماهواره دست یافته‌اند، هیچ‌یک از اعضای تیم سپهر نمی‌دانستند چند سال بعد نام آنها در فهرست نخبگان جوانی ثبت می‌شود که در ساخت ماهواره از بسیاری از هم‌سن و سالان غیرایرانی خود سبقت می‌گیرند. اعضای این تیم تعدادی از دانشجویان دانشکده‌های هوافضا و مهندسی برق دانشگاه صنعتی‌شریف هستند که به مرحله نهایی رقابت دانشجویی طراحی و ساخت ماهواره مکعبی سازمان همکاری‌های فضایی آسیا و اقیانوسیه (اپسکو) راه پیدا کرده‌اند. در پس‌زمینه ویژگی‌های فنی و علمی محصول تیم سپهر که تحسین داوران این رقابت بین‌المللی را برانگیخته، احساس مسئولیت و همدلی اعضای این تیم نهفته است؛ احساسات ارزشمندی که آنها را مانند دانه‌های تسبیح در کنار هم نگه می‌دارد تا برای به ثمر رسیدن زحمات چندین ماهه گروه و بلندآوازه‌تر کردن نام جوانان ایرانی از موانع و کمبودها سربلند و صبور عبور کنند. محمدعلی ترکمان و امیرحسین خدابخش نخ این تسبیح هستند که رسم مدیریت همدلانه را خوب می‌دانند.

مکعب اسرارآمیز
 فقط خودشان سردرمی‌آورند دم و دستگاه و ابزار ماهواره مکعبی‌شکل جمع و جوری را که طراحی کرده‌اند، چطور به هم چفت و بست کنند که اگر به کیلومترها آن‌سوتر از زمین پرتاب شود بتواند یک دل سیر در فضا بچرخد، از تشعشعات منفی یا خطرات دیگری که سیارات دور و نزدیک را تهدید می‌کند، برآوردی دقیق داشته باشد، میان ماهواره‌هایی که مأموریتی مرتبط دارند، ارتباطی شبکه‌ای به‌وجود آورد و به چرخش و رفت‌و‌روبی چند ثانیه‌ای فضا را از تحمل زباله‌های به جامانده از ماهواره‌های ارسالی از کارافتاده زمینیان رها کند.
 اگر همه‌‌چیز خوب پیش برود و حریفان خود در مرحله نهایی را هم کنار بزنند، نخستین تجربه شگفت‌انگیز و پرهیجان علی و هم‌دانشگاهی‌هایش رقم می‌خورد و می‌توانند ماهواره‌ای را که در حال طراحی آن هستند به فضا بفرستند، اما این اتفاق برای محمدعلی ترکمان و امیرحسین خدابخش چیزی فراتر از یک تجربه است. این دو همکلاسی قدیمی که سال‌ها پیش روزهای درس و دانشگاه را پشت سر گذاشته‌اند و در سازمان فضایی در جایگاه متخصصان و مشاورانی جوان آموخته‌هایشان را می‌آزمایند، به‌عنوان سرتیم و مربی در کنار علی و دیگر اعضای تیم هستند.

بعد از پرتاب امید
حدود 2دهه پیش که ماهواره امید به‌عنوان نخستین ماهواره کاملا ایرانی به فضا پرتاب شد، علی مرادی کم‌سن و سال‌تر از آن بود که به تأثیر ساخت ماهواره بر زندگی زمینیان و دشواری‌های پیشرفت این صنعت و تکنولوژی مدرن پی ببرد، اما به‌خوبی احساس می‌کرد که پرتاب ماهواره امید اتفاقی غرورانگیز است و رونمایی از ماهواره‌برهای ایرانی باعث افتخار ایرانیان شده است. همین حس در زمان انتخاب رشته کنکور سراسری به یاری علی آقای کم‌حرف و نکته‌سنج آمد تا او را پشت نیمکت‌های دانشکده هوافضای دانشگاه صنعتی‌شریف بنشاند. برای مرادی این طرح دانشجویی نخستین قدم برای رسیدن به رویاهای دور و دراز به شمار می‌آید و او آرزو دارد روزی ماهواره‌هایی را به فضا بفرستد که با افزایش پهنای باند مخابراتی کشور و هدفمند‌سازی‌ مصرف منابع آبی 2معضل اساسی کشور را حل و فصل کنند.

فضاپیمایی دسته‌جمعی
فضاپیمایی ماهواره‌ها بدون تغذیه از سوخت‌های زمینی برای نگار جالب و جذاب است و همین شگفتی‌های تکنولوژی ساخت ماهواره، دختر درسخوان خانواده راستین را به تحصیل در رشته دشوار و پرچالش هوافضا واداشته است. نگار در طول دوره 4ساله تحصیلات مقطع کارشناسی به‌دنبال
پیاده کردن ایده‌ای بکر و تازه در صنعت هوافضای دنیا بوده که فراخوان عضویت در تیم سپهر این فرصت را برای او و همکلاسی‌هایش فراهم آورده است. رشته فرعی خانم دانشجو فیزیک است و در دوره کارشناسی بیشتر با مفاهیم علم فیزیک سروکار داشته، ولی در این طرح توانسته وارد دنیای شگفت‌انگیز صنعت هوافضا شود. نگار می‌گوید: «رشته هوافضا دانشی بی‌انتهاست که هنوز بسیاری از جذابیت‌های آن کشف نشده است.» ماهواره‌هایی که خانم دانشجو امیدوار است روزی توسط او و دیگر دانشجویان ایرانی ساخته شوند، ماهیتی علمی و اکتشافی دارند که علاوه بر تسهیل زندگی در فضا بخشی از کمبودهای ساکنان زمین را هم رفع می‌کنند.

سرشاخ شدن با صنایع
هیجان دست و پنجه نرم کردن‌ با قدرت‌های علمی فناوری برتر دنیا فرزانه محمدی‌مجد را به تحصیل در رشته هوافضا ترغیب کرده و طراحی اینترنت ماهواره‌ای با قدرت و همپوشانی بیشتر از محصول منظومه ماهواره‌ای استارلینک یکی از رویاهای اوست.  سینا صفی‌زاده تنها عضو تیم سپهر است که در رشته هوافضا تحصیل نمی‌کند. او بابابرقی کاربلد تیم است که به‌دلیل تخصص و مهارتش در رشته برق و فیزیک مخابرات، سرتیم‌های گروه باید با دقیقه نودی بودن او کنار بیایند.


تماشای گزارش
دلهره های ساخت ماهواره

سینا صفی‌زاده لحظاتی را که برای مشخص شدن نتیجه شبیه‌سازی‌ طرح در خوف و رجا بودند، پردلهره‌ترین لحظاتی می‌داند که تیم پشت سر گذاشته، اما دانیال رضایی نه‌تنها این موقعیت‌های حساس را بلکه جزئیات همه اتفاقات خوب و بدی را که در این پروژه علمی تجربه کرده‌اند، خوب به‌خاطر دارد. آقای خوش‌حافظه گروه سپهر که از دانشجویان کرمانی دانشکده هوافضاست،  معتقد است توسعه زمینه‌های تجاری‌سازی‌ فناوری ایرانی، به او و دیگر نخبگان جوان برای تداوم تلاش‌های اکتشافی و علمی انگیزه می‌دهد. محمد برزگر که در کنار تحصیل، در یکی از شرکت‌های خصوصی ساخت ماهواره هم کار می‌کند، خوب می‌داند در مسیر سخت و دشواری که پیش رو دارد از درآمد و امکانات مادی زیاد خبری نیست و باید آماده باشد که مانند یک سرباز به پیشرفت صنعت نوپای هوافضای کشور خدمت کند. آقای نخبه یزدی امیدوار است که حمایت دولت از دستاوردهای غیرنظامی صنعت هوافضا سبب شود شمار شرکت‌های دانش‌بنیان انگشت‌شمار حوزه هوافضا افزایش پیدا کند. پارسا رحمانی با آنکه در همراهی با دیگر اعضای تیم به‌دنبال طراحی و ساخت ماهواره‌ای با اهداف غیرنظامی است، آینده شغلی خود را در شاخه‌های نظامی صنعت هوافضا جست‌وجو می‌کند. او به پتانسیل‌های مغفول کشور در این حوزه اشاره می‌کند و می‌گوید: «با توجه به زیرساخت‌های موجود در صنعت هوافضای کشور، ما می‌توانیم به مرکز انجام پرتاب‌های فضایی پرشمار در منطقه تبدیل شویم و با استفاده از نقطه استراتژیک چابهار در میان کشورهای همسایه درآمدزایی مناسبی داشته باشیم.»

یک طرح تیمی

 امیر حسین خدابخش یکی از سرتیم های گروه سپهر می‌گوید: «ساخت ماهواره فرایندی تیم ‌محور است و اگر تیم تشکیل شده هماهنگی و همبستگی لازم را داشته باشند، می‌توانند طرح علمی قوی‌ای ارائه کنند و اجرای مهندسی بی‌نقصی داشته باشند.» در طول 14ماهی که اعضای تیم سپهر برای ساخت ماهواره دانشجویی خود در کنار هم قرار گرفتند، لحظات زیادی پیش آمده که باید اعضای گروه برای امتحانات پایان ترم خود را آماده می‌کردند یا مانند دیگر همکلاسی‌های خود از تعطیلاتی کوتاه‌مدت لذت می‌بردند تا برای یک ترم نفسگیر دیگر انرژی داشته باشند.اما در همه این مواقع گذراندن مراحل مختلف رقابت اپسکو برای اعضای تیم در اولویت بوده است.