تنها راوی موسیقی نواحی مازندرانم

راحله عبدالحسینی-روزنامه‌نگار

«آخ جانا / نازنین از عشق مُردم ناز تا کی می‌کنی / ای خود عاشق می‌کشی و تکیه بر وی می‌کنی / ناقه لیلی به‌سرعت می‌بری ای ساربان / گر بدانی حال مجنون ناقه را پی می‌کنی...»زمزمه این ابیات با موسیقی محلی مازندرانی، تیتراژ سریال پایتخت را به یادمان می‌اندازد. استاد محمدرضا اسحاقی گرجی، موسیقیدان و نوازنده دوتار ایرانی این قطعه را اجرا کرده که همچنان شنیدنش دلنواز است. اهل گرجی‌محله در بهشهر مازندران است و نامش به‌عنوان گنجینه زنده بشری در فهرست آثار ملی ثبت شده. او که دکتری افتخاری در هنر هم دارد، معتقد است موسیقی نواحی که هویت فرهنگی ماست، فقط نیمه‌جانی دارد و می‌گوید: «متأسفانه من آخرین راوی موسیقی نواحی
مازندران هستم.»

علاقه به موسیقی و خوانندگی در شما با شنیدن سحر‌خوانی شکل گرفت و گویا راهنمایی‌های مادرتان هم تأثیرگذار بود. کمی بیشتر از آغاز راه برایمان بگویید.
مادرم به موسیقی و شعر علاقه داشت و همیشه برایمان تعریف می‌کرد که در گذشته فردی به نام حسین‌عمو سحرهای ماه رمضان در کوچه‌ها راه می‌رفته و سحرخوانی می‌کرده‌است. مادرم لحن خواندن و شعرهای سحرخوانی را به من یاد می‌داد و من پیش‌ او تمرین می‌کردم و می‌خواندم. 11ساله بودم که نواختن تمبک را در محضر استاد حسن علی‌پور، معروف به حسن طبال شروع کردم. از همان زمان خواندن لا‌لایی‌های محلی مازندران را هم تمرین می‌کردم. کم‌کم رفتم سراغ دوتارنوازی. زمانی که به دوتار روی آوردم، این ساز در حال انقراض بود. شعرهایی را که از مادرم یاد گرفته بودم با دوتار اجرا می‌کردم. بعد هم رفتم سراغ خوانندگی موسیقی نواحی و آنجا بود که دیدم بزرگان خوانندگی موسیقی نواحی مازندران درگذشته‌اند و فقط من باقی مانده‌ام و از این موضوع خیلی ناراحت شدم.

چرا؟ مگر به نسل جوان آموزش نمی‌دهید؟
آموزش می‌دهم؛ اما عشق و علاقه‌ای را که باید باشد در نسل جدید نمی‌بینم. من تنها نقال و راوی موسیقی نواحی مازندران هستم و ای‌کاش جوانان هم دغدغه حفظ این سرمایه را داشته باشند.

در تعزیه هم دستی داشته‌اید؟
به تعزیه‌خوانی هم که یک آیین سنتی روزهای محرم در مازندران بود، علاقه داشتم. به فکر افتادم که سراغی از تعزیه‌خوان‌های قدیمی مازندران بگیرم و نسخه‌های قدیمی را جمع‌آوری کردم. قدیمی‌ها معتقد بودند نسخه‌ها مقدس است و نباید هر گوشه‌ای بیفتد؛ برای همین نسخه‌ها را زیر زمین دفن کرده‌بودند. با کمک بازماندگان نسخه‌ها را پیدا کردم و جمع‌آوری کردم. گوشه‌هایی از موسیقی ایرانی را که وارد تعزیه شده پیدا کردم و در همایشی در تالار وحدت ارائه کردم.

2 اثر حماسی مازندرانی را هم بازآفرینی کردید.
علاوه بر موسیقی نواحی و تعزیه و نقالی به موسیقی حماسی هم بسیار علاقه دارم و برای همین چاووشی‌خوانی را تمرین می‌کردم. بین همه آثار 2اثر «پهلوان ریکا» و «بازگشت پرستوها» به مناسبت چهلمین سالگرد دفاع‌مقدس ارائه شد.