کاهش مصرف برق بدون خاموشی

ایران این روزها با مشکل قطع برق در برخی مناطق شهری و روستایی مواجه است و وزارت نیرو در تلاش است با کاهش میزان مصرف با مدیریت تقاضا، از این وضعیت خارج شود. اما تجربه جهانی نشان می‌دهد تمرکز بر مشترکان پرمصرف، تغییرات قیمتی محسوس در روزها و ساعات اوج بار، اصلی‌ترین راهکارهای مقابله با بحران تأمین برق در اوج بار در دنیاست. به گزارش همشهری، چندسالی است که طرح پیاده‌سازی فراسامانه هوشمند اندازه‌گیری و مدیریت انرژی در کشور آغاز شده که یکی از پروژه‌های اصلی آن استفاده از کنتورهای هوشمند و مدیریت مصرف برق در زمان اوج مصرف است.

هادی مدقق، مجری طرح پیاده‌سازی‌ فراسامانه هوشمند اندازه‌گیری و مدیریت انرژی (فهام) در گفت‌وگو با همشهری درباره اجرای طرح کنتورهای هوشمند می‌گوید: مطالعات اولیه این طرح برای مدیریت مصرف برق در زمان پیک مصرف از سال 1387همزمان با خاموشی‌های گسترده در شهرهای ایران در پی بروز خشکسالی و اختلال در تأمین برق کشور آغاز شد که با اجرایی شدن این طرح امکان تأمین پایدار برق با مدیریت تقاضا در زمان اوج بار وارد شده بر شبکه محقق می‌شود.

مشاور شرکت توانیر اجرای طرح پیاده‌سازی فراسامانه هوشمند اندازه‌گیری و مدیریت انرژی موسوم به فهام را بزرگ‌ترین طرح مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت برق کشور دانست و تأکید کرد: اجرای این طرح ملی از ابتدا با چالش‌هایی ازجمله سازوکار تأمین مالی اجرای آن، زیرساخت‌های فنی و امنیت سایبری مواجه بود و مقرر شد پس از مذاکرات به‌ویژه با سازمان پدافند غیرعامل کشور تمام تجهیزات و نرم‌افزارها و کانال‌های ارتباطی برای اجرای طرح بومی‌سازی شود تا شبکه‌های انتقال و تأمین برق در اثر اجرای این طرح از خطرات سایبری مصون بماند. مدقق درپاسخ به این پرسش که تاکنون برای نصب کنتورهای هوشمند چه اقدامی صورت گرفته است، تأکید کرد: از سال 95تا‌کنون برای نیمی از مشترکان بزرگ بالای 30کیلووات مصرف و چاه‌های کشاورزی کنتورهای هوشمند نصب شده و مراکز داده زیرساخت هم در 5منطقه کشور تاسیس شده و حتی از کانال‌های ارتباطی 2اپراتور ایرانسل و همراه اول استفاده شده و 3شرکت داخلی در حوزه نرم‌افزاری و 4شرکت ایرانی در حوزه تولید کنتورهای هوشمند فعالیت دارند و ظرفیت برای پاسخ به نیاز بیشتر آماده شده است. این مقام مسئول در صنعت برق کشور درباره زمان اجرای فراگیر این طرح و مجهز شدن مشترکان متوسط و کوچک به کنتورهای هوشمند اعلام کرد: اولویت نخست شرکت توانیر تجهیز مشترکان دارای مصرف بالای 30کیلووات و همچنین اجرای این طرح به‌صورت پایلوت در برخی شرکت‌های توزیع برق بوده که همه هزینه آن را خود شرکت توانیر و دولت پرداخت کرده است. او افزود: برای گسترش طرح کنتورهای هوشمند در سطح تمامی مشترکان خانگی و تجاری پیشنهادهای مختلفی برای تأمین مالی اجرای این پروژه به سازمان برنامه و بودجه ارائه شده؛ به‌نحوی که یکی از پیشنهادهای جدی تأمین هزینه‌های اجرای طرح از محل صرفه‌جویی در مصرف برق است. او با اشاره به ضرورت مشارکت بخش خصوصی و غیردولتی برای سرمایه‌گذاری در مبحث کاهش میزان مصرف بار روی شبکه‌های برق در اوج مصرف با استفاده از کنتورهای هوشمند تأکید کرد: چنین اقدامی باعث صرفه‌جویی در مصرف برق، کاهش تلفات در شبکه برق و ایجاد ارزش افزوده در صنعت برق کشور خواهد شد، مشروط به اینکه الگوی تأمین مالی به‌گونه‌ای باشد که بازگشت سرمایه و بازده سرمایه‌گذاری توجیه داشته باشد. مدقق با اشاره به تقویت اطمینان‌بخشی در اجرای طرح‌ کنتورهای هوشمند افزود: در مسیر افزایش ضریب امنیت و اجرای سیاست‌های پدافند غیرعامل که یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هاست گام‌های خوبی برداشته شده و از حیث سخت افزاری و نرم‌افزاری به خارج از کشور نیازی نداریم.

تجربه جهانی عبور از خاموشی

مرکز پژوهش‌های مجلس در تازه‌ترین گزارش خود از بحران تأمین برق در تابستان گزارش داده: تأمین برق مصرفی در تابستان سال‌جاری با توجه با کاهش حجم بارندگی‌ها و در نتیجه کاهش ظرفیت نیروگاه‌های برقابی بیش از پیش به بحران تبدیل شده و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد به‌طور متوسط کمبود تقاضای توان مصرفی بیش از 5هزار مگاوات در فصل تابستان خواهد بود. این نهاد تحقیقاتی با اشاره به سهم 50درصدی بخش خانگی در مصرف برق در زمان‌های اوج مصرف، بر ضرورت اصلاح نظام تعرفه‌گذاری اوج بار و زیرساخت‌های قبوض و کنتورها، استفاده حداکثری از ظرفیت وسایل ارتباطی و همچنین توسعه تجهیزات کم‌مصرف سرمایشی تأکید کرده است. به‌گونه‌ای که نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد تعرفه‌گذاری فعلی برق خانگی در زمان اوج بار و کم‌باری غیرمؤثر و ناعادلانه بوده و مشترکان پرمصرف کمتر از مشترکان کم‌مصرف جریمه مصارف اوج بار خود را احساس می‌کنند. بازوی پژوهشی مجلس پیشنهاد داده با تعیین «الگوی مصرف برق در اوج بار» برای اقلیم‌های مختلف، از مصارف بالاتر از الگوی مصرف در زمان اوج بار جریمه اخذ شود و طبق فرمول دقیقی، این جریمه میان مشترکان کم‌مصرف توزیع شود که اجرای این پیشنهاد باعث جریمه شدن 25درصد از کل مشترکین برق خواهد شد. این گزارش تأکید دارد: با استفاده بهینه از ظرفیت رسانه‌ای قبوض برق، مشترکان به‌صورت واضح اطلاعاتی از قبیل ساعات اوج بار، میزان مصرف نسبت به سایر ساکنین منطقه یا شهر، میزان جریمه اوج بار، میزان کاهش مبلغ قبض درصورت کنترل مصرف و... را در قالب قبوض دریافت کنند. مرکز تحقیقاتی مجلس می‌گوید: توسعه کنتورهای دیجیتال و هوشمند باید به‌صورت جدی پیگیری شود و با استفاده از ابزارهای نوین بر بستر نرم‌افزارهای گوشی هوشمند، خوداظهاری قبوض برق به‌صورت هفتگی در دستور کار قرار گیرد.