«کینوا» به جای برنج

زهرا احمدی|  زنجان - خبرنگار:

 با وجود این‌که همواره زنگ خطر کم‌آبی و افزایش بیابان در استان به گوش می‌رسد و مسئولان استانی توصیه‌هایی برای صرفه‌جویی آب در بخش‌های مختلف کشاورزی، آشامیدنی و صنعتی می‌کنند و همچنین کاشت محصولات آب‌بر از قبیل هندوانه، خربزه و برنج را صلاح نمی‌دانند، سطح زیرکشت برنج در استان افزایش یافته است.

به گفته کارشناس مسئول کشت برنج و علوفه سازمان جهاد کشاورزی استان در سال جاری برنج در 3 هزار و 720 هکتار زمین و در 3 شهرستان زنجان، طارم و ماهنشان کاشت شده که این میزان در سال گذشته 3 هزار و 70 هکتار بوده است.


قدمت 200 ساله کاشت برنج در استان

«جلیل ببری» با بیان این‌که برنج در 111 روستای استان کاشته می‌شود، می‌گوید: کاشت برنج در این روستاها بیش از 200 سال قدمت دارد و سازمان جهاد کشاورزی نمی‌تواند مانع کاشت آن شود، چرا که اقتصاد این روستاییان از این محل تامین می‌شود.
این مسئول ادامه می‌دهد: در صورتی می‌توان مانع کاشت برنج شد که به کشاورز برنج‌کار یک محصول مقاوم به کم‌آبی و شوری‌پذیر به عنوان جایگزین پیشنهاد شود که علاوه بر بهره‌وری خوب و تضمین خرید از کشاورز، درآمدی مناسب نیز داشته باشد. این پیشنهاد نیاز به تحلیل و تحقیق، هماهنگی دستگاه‌های مربوطه و بررسی امکان سنجی عواقب آن دارد.
وی می‌گوید: کاشت برنج در استان با محدودیت‌های بسیاری مواجه است که مسئولان استانی آن را صلاح نمی‌دانند، ولی لازم است این موضوع را در نظر گرفت که کاشت برنج با مشقت‌هایی که دارد یک شغل و محل درآمد برای کشاورزان در محدوده رود قزل‌اوزن است.


برنج از آب زیرزمینی تغذیه نمی‌کند

ببری با بیان این‌که بیشتر برنج استان گرده و به اصطلاح آشی است، عنوان می‌کند: برنج‌های علی کاظمی، هاشمی و گوهر ارقام برنج استان است که از کیفیت مناسبی برخوردارند. وی با تاکید بر این‌که برای کاشت برنج‌های استان از آب‌های زیرزمینی استفاده نمی‌شود، ادامه می‌دهد: برنج استان از آب شور رودخانه قزل اوزن تغذیه می‌کند و اگر از این رودخانه هیچ استفاده‌ای نشود در نهایت به سد منجیل می‌ریزد و استان‌های شمالی از آن آب برای کاشت برنج استفاده خواهند کرد؛ این درحالی است که در شمال کشور از آب آشامیدنی و شیرین برای کاشت برنج استفاده می‌شود.
وی در ادامه با تاکید بر این‌که آب قزل اوزن شور است و مناسب آشامیدنی نیست، اظهار می‌کند: برنجی که در استان کاشته می‌شود در حاشیه این رودخانه است که بسیار مقاوم بوده و از آب شور این رودخانه تغذیه می‌کند. 

این کارشناس مسئول با بیان این‌که تخلفات بسیاری در حوزه برداشت از آب زیرزمینی در برخی از شهرستان‌ها رخ می‌دهد، تصریح می‌کند: در استان زنجان بیش از 8 هزار چاه عمیق وجود دارد که تعداد زیادی از آن‌ها غیرمجاز بوده و برخی مسئولان آب استان اقدام چندانی در مقابله با این عمل انجام نمی‌دهند، علاوه بر آن در برخی از موارد تخلف آب‌فروشی از سوی کشاورزان نیز رخ می‌هد.

وی در ادامه با اشاره به زمین‌های امور آب در حاشیه رودخانه قزل اوزن تصریح می‌کند: زمینی حاصلخیز به وسعت 400 تا 500 هکتار در حاشیه رودخانه قزل اوزن در اختیار امور آب استان است که به کشاورزان برای ترغیب به کاشت محصولات با مصرف آب پایین اجاره داده می‌شود و چون آب این رودخانه شور است فقط برنج می‌تواند مقاوم به شوری آب باشد.


افزایش کاشت برنج

در سال جاری با توجه به بارندگی‌هایی که در اردیبهشت سال جاری در استان داشتیم میزان سطح آب رود قزل اوزن بالا رفت که کشاورزان برنج‌کار را بر آن داشت میزان سطح زیرکشت خود را افزایش دهند.
این کارشناس می‌گوید: بارندگی‌های فصل بهار و قیمت زیاد برنج سبب شد که برنج‌کاران استان به کاشت برنج ترغیب شوند و کاشت برنج در زمین‌های استان به 3 هزار و 720 هکتار وسعت یابد.


کینوا در راه استان 

ببری با اشاره به اقدامات سازمان جهاد کشاورزی استان به‌منظور تغییر الگوی کشت برای برنج، اظهار می‌کند: اصلاح و تغییر الگوی کشت نیاز به زمان و همچنین تحقیق و تحلیل دارد، به طوری‌که کشاورز از محصول جایگزین تولید شده رضایت و درآمد کافی داشته باشد و بتواند با خیال راحت آن را  در بازار به فروش برساند.
وی با اشاره به کاشت محصول جدید برای جایگزین برنج که مقاوم به کم‌آبی و شوری آب در استان زنجان است، تصریح می‌کند: در حال حاضر کاشت محصول«کینوا» در روستای قره بوته شهرستان زنجان در زمینی به وسعت 4 هزار متر مربع در کنار رود قزل اوزن که آب شور دارد، آغاز شده است تا محصول نهایی 5 تا 6 سال زمان می‌برد و در صورت نتیجه بهتر جایگزین برنج می‌شود.


مزیت‌های کینوا 

ببری اظهار می‌کند: گیاه کینوا از خانواده غلات است که میزان پروتئین بیشتری نسبت به هم خانواده‌های خود دارد. این گیاه سرشار از فیبر، ویتامینB، مس، منیزیم و منگنز است که می‌تواند جایگزین مناسبی برای برنج محسوب شود، به‌علاوه می‌توان آن را به‌صورت مخلوط با برنج مصرف کرد. 
وی ادامه می‌دهد: از مزیت‌های دیگر کینوا این است که این گیاه گلوتن ندارد؛ بنابراین افرادی که به گلوتن حساسیت دارند می‌توانند از این ماده مغذی استفاده کنند. همچنین برای بیماران دیابتی و سرطانی بسیار مناسب است. کینوا به‌صورت گسترده در آفریقا و آمریکای جنوبی کشت می‌شود و خاستگاه اصلی این گیاه آمریکای جنوبی است که در کشور‌های اکوادور، شیلی، پرو و بولیوی به‌عنوان گیاه بومی شناخته می‌شود.


نشاکاری سبب صرفه‌جویی در مصرف آب

عمل انتقال نشا از خزانه به زمین اصلی برای انجام عمل کاشت را نشاکاری می‌نامند. رشد گیاهان در زمان نشاکاری کاهش می‌یابد، به طوری‌که به گفته ببری در نشاکاری مدت رشد برنج 25 تا 40 روز کاهش می‌یابد و علاوه بر آن صرفه‌جویی زیادی در مصرف آب می‌شود.
کارشناس مسئول کاشت برنج و علوفه سازمان جهاد کشاورزی استان می‌گوید: عمده کشت برنج استان به طور مستقیم بذرپاشی شده که بالغ بر 2 هزار و 885 هکتار از زمین‌های برنج را شامل می‌شود و تنها در 835 هکتار از این زمین‌ها نشاکاری می‌شود. از طرفی چون زمین‌های برنج در استان گسترده نیست فقط 7 هکتار از آن نشاکاری مکانیزه و مابقی به صورت نشاکاری سنتی انجام می‌شود.
«خلیل ببری» با بیان این‌که در شمال کشور برای حمایت از برنج‌کاران بانک نشاکاری ایجاد شده است، اظهار می‌کند: در استان زنجان نیز سازمان جهاد کشاورزی قصد راه‌اندازی بانک نشاکاری برای برنج‌کاران داشت که به بهانه کمبود آب، مسئولان استانی از آن حمایت نکردند.