شبیه‌خوانی پرخرج در حیاط شاهی
موضوع: تعزیه دولتی و درباری
ویژگی: خواندن اشعار ناصرالدین‌شاه توسط تعزیه‌خوانان
دوران قاجار تعزیه‌خوانی در پایتخت رونق یافت و باشکوه‌ترین و پرهزینه‌ترین تعزیه‌های تهران در تکیه‌های دولتی همچون تکیه حیاط شاهی و بعدها در تکیه دولت انجام می‌شد. مردم تهران نیز از اجرای تعزیه در تکیه‌ها استقبال می‌کردند، اما شاهان قاجار نگاه متفاوتی به تعزیه داشتند. با روی کارآمدن قاجاریه آغامحمدخان تکیه حیاط شاهی را سروسامان داد. بااین‌حال از دوران آغامحمدخان قاجار بیشتر مراسم مذهبی دولتی ازجمله تعزیه‌خوانی در این تکیه انجام می‌شد. در دوران فتحعلی‌شاه تعزیه‌خوانی رسمیت و مشروعیت ویژه‌ای یافت، اما طبق اسناد و مدارک موجود، ناصرالدین‌شاه بیش از شاهان دیگر به تعزیه علاقه و دلبستگی داشت. عبدالله مستوفی در کتاب «شرح زندگانی من» در این‌باره می‌نویسد: «ناصرالدین‌شاه که از همه‌چیز وسیله تفریح می‌تراشید در این کار هم سعی فراوان به خرج داد و شبیه‌خوانی را وسیله اظهار تجمل و نمایش شکوه و جلال سلطنتش کرد و آن را به
مقام صنعت رساند.»
ناصرالدین‌شاه علاوه بر تعزیه‌هایی که در تکیه دولت برگزار می‌کرد در مسافرت‌هایش نیز دستور می‌داد برایش تعزیه بخوانند. جایگاه برگزاری تعزیه در زمان مظفرالدین‌شاه تغییر کرد. او به‌دلیل روحیه‌ای که داشت به روضه‌خوانی بیشتر علاقه‌مند بود. در زمان او، بنای تکیه دولت وضعیت مناسبی نداشت؛ درنتیجه به دستور او تعزیه در محل صندوق‌خانه که مقابل عمارت گلستان بود یا حیاط دربار و گاهی نیز در تکیه نیاوران برپا می‌شد. داوود فتحعلی‌بیگی، بازیگر، نویسنده و پژوهشگر هنرهای نمایشی، دراین‌باره می‌گوید: «توجه دربار قاجار به تعزیه چه به نیت قلبی و ارادت به اهل‌بیت(ع) بوده باشد یا به نیت سیاسی و حکومتی، باعث رشد تعزیه شد؛ به‌خصوص خود ناصرالدین‌شاه که طبع شعر هم داشت، اشعارش در تعزیه‌ها
خوانده می‌شد.»
اهمیت تعزیه برای ناصرالدین‌شاه آن‌قدر بود که برای مثال، در روز هفتم محرم، 3ساعت قبل از شروع تعزیه، میزی بزرگ مقابل شاه می‌گذاشتند که بالغ‌بر ۲۰۰طاق شال روی آن بود و او این طاق‌ها را بر گردن مباشران می‌انداخت و مشتی سکه نقره به آنها می‌داد و خرج و هزینه هنگفتی برای هرچه باشکوه‌تر برگزار کردن تعزیه می‌کرد.
در اوایل دوره ناصرالدین‌شاه تهران ۴۰ تا ۴۵ تکیه داشت، ولی در دوران سلطنت او ۷۰ تا ۸۰ تکیه ساخته شد که در اغلب آنها تعزیه برگزار می‌شد. در تعزیه‌هایی که به دستور شاه برگزار می‌شد هزینه این تعزیه‌خوانی‌ها را خزانه دربار می‌پرداخت.
دوره سلطنت محمدعلی‌شاه و پادشاهی احمدشاه آخرین دوران تعزیه‌خوانی با حمایت دولتی بود. بعد از سفر به فرنگ، احمدشاه دستور داد در تکیه دولت تعزیه‌خوانی نکنند. در اوایل حکومت پهلوی همچنان تعزیه در برخی تکیه‌ها و محله‌های عامه‌نشین تهران انجام می‌شد، ولی به دستور پهلوی اول، تعزیه‌خوانی در تکیه‌ها ممنوع اعلام شد.
