یادگار قومی از شمال خراسان
نام: سقاخانه سرتخت بربریها
موقعیت: بهارستان، خیابان اکباتان، جنوب عمارت مسعودیه
اهالی شمال خراسان در گذشته نه‌چندان دور که حوالی میدان بهارستان سکونت داشتند، سقاخانه‌ای به نام خودشان بنا کردند. سقاخانه سرتخت در سال ۱۱۷۵ تأسیس شده است. ناصر زینعلی، از قدیمی‌های محل، درباره قدمت و تاریخچه این سقاخانه می‌گوید: «تکیه و سقاخانه سرتخت از دیرباز از سوی اهالی خاوری‌ها یا همان بربری‌های شمال خراسان در تهران برپا می‌شد و واقف آن کربلایی‌محمدحسین بود. قدمت و پیشینه این سقاخانه و تکیه با هویت شهر تهران گره خورده و جزو نخستین‌های این شهر محسوب می‌شود. محله بربریها در تهران و حوالی میدان بهارستان به نام سرتخت معروف بود و از ابتدای شکل‌گیری و پایتختی تهران وجود داشت. این سقاخانه غرفه یا نیم‌بابی است که به نیت سیراب‌کردن رهگذران در این مسیر ساخته شده و انگیزه ساختن آن، علاوه بر حس نوع‌دوستی و خدمت به عموم، بیشتر مذهبی و آیینی است. بزرگی، میزان تزئینات و اهمیت سقاخانه رابطه‌ای مستقیم با محله دارد. کاشی‌کاری، آینه‌کاری، گچبری، خاتم و منبت و نقاشی جلوه‌هایی از انواع پوشش سطح داخلی سقاخانه است؛ هرچند این روزها تشنه‌ای را سیراب نمی‌کند. سرتخت یکی از بیست محله تهران قدیم در دوره قاجار بود که بیشتر جمعیت آن را بربریها تشکیل می‌دادند و هم‌اکنون در خیابان امیرکبیر و حوالی آن واقع است.»
جالب است بدانید قوم هزاره یکی از بزرگ‌ترین قوم‌های ایرانی است که در مناطق مرکزی افغانستان کنونی، هرات و مشهد سکونت داشتند و از این قوم در مشهد، تربت‌جام، بجنورد و گلستان با نام بربری یادشده و آنها با پخت و فروش نان سنتی خود (نان بربری) امرار معاش می‌کردند. بعدها یکی از افسران نظامی این قوم توانست نزد رضاخان برسد و از او درخواست کند نام بربریها را به خاوری تعویض کند و از آن به بعد به‌عنوان خاوری شناخته شدند.
